Typologie(ën)
opbrengsthuis
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument
Ontwerper(s)
Cornelis VAN NERVEN – architect – 1698
INCONNU - ONBEKEND – 1720
Adolphe SAMYN – architect – 1903-1904
Egide Emile AERTSEN – beeldhouwer – 1852
Jan DE KINDER – beeldhouwer – 1735
Pierre (Pieter) BRAECKE – beeldhouwer – 1900
Charles SAMUEL – beeldhouwer – 1899
Statut juridique
Stijlen
Barok
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Archeologisch
- Artistiek
- Esthetisch
- Volkskundig
- Historisch
- Landschappelijk
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
id
Urban : 40020
Beschrijving
Oorspronkelijk
een herberg omgeven door een tuin, vermeld in de 14e eeuw. In 1523 i.o.v.
Appolonia van Ouderghem, weduwe van Hendrik de Fruytere, herbouwd met houten
puntgevel op de rooilijn van de Sterre
en de Gulden Boom. Na het
bombardement wederopbouw in 1698 op vooruitgeschoven rooilijn, mogelijk n.o.v. Cornelis
Van Nerven (1660-1715), i.o.v. P. Fariseau, medestichter van de Muziekacademie.
In 1720 eigendom van de slagersgilde die het huis in dat jaar lieten verbouwen,
met de inkomsten van de wolverkoop (zie chronogram). Op foto’s van ca. 1890 met
bepleisterde voor- en zijgevel; balkonleuning met blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.; cartouches
met jaartallen, putti, attiekbeelden en balustradebekroning van het dak komen
er niet op voor. Ingevolge de wederopbouw van het huis de Sterre werden in 1896-1897 de rechter zijgevel gereconstrueerd
en een aantal herstellingen uitgevoerd aan het interieur. In 1903-1904
restauratie aan koepelvormige bedaking en voorgevel n.o.v. architect A. Samyn:
Euvillesteen onder meer voor balkonbalustrade en centraal motief in derde
bouwlaag, cartouchesOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd., frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening., attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. met bekronende beelden; Gobertange voor
parement en lijstwerk; hardsteen voor vensterkruisen en dorpelsHorizontaal bouwonderdeel van een venster of deur (onderdorpel, tussendorpel, bovendorpel)..
Statig diephuis in Lodewijk XlV-stijl, vier bouwlagen, de tweede als tussenverdieping en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder combinatie van koepelvormige bedaking en haaks aansluitend steil zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Gerestaureerde zandstenen gevel met markerend centraal risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., via het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. doorlopend in het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met oculus. Belijnde beneden- en tussenverdiepingLage verdieping tussen twee bouwlagen; vaak boven commerciële benedenverdieping gelegen.. Rechthoekige deur in geriemde omlijsting onder druiplijst en fraaie uitbeelding van huisnaam door E. Aertsen, ca. 1852. Afgeschuinde sokkel met getoogde keldergaten en links keldertrap. Accent op derde bouwlaag: kruisvenstersVenster, door een moneel en een tussendorpel in vier vlakken verdeeld. in geriemde omlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. onder fronton met schelpmotief en guirlande; centrale glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. tussen Ionische driekwartzuilen, onder gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. onderbroken voor vergulde cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. met initialen P.F. (P. Fariseau?) tussen twee putti, opnieuw gebeeldhouwd in 1735 door Jan De Kinder (1675-1739), naderhand verwijderd en hermaakt in 1900 door Pieter Braecke. Balkonleuning met balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en maskerkoppen - resultaat van restauratie van 1903-1904 - geschraagd door acanthusbladconsoles. Met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en neuten omlijste bovenste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.; “ANNO / 1698” in barokcartouches op borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. Aflijnend hoofdgestel met rozettenfries en gegroefde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. onder kroon- met eierlijstOrnament; bolle lijst waarin afwisselend eivormige en pijlachtige figuren zijn uitgesneden of gehouwen.. Allegorische frontonbeelden de Slagerij, de Overvloed en de Landbouw uitgevoerd door Charles Samuel (1899), ter vervanging van de oorspronkelijke door J. De Kinder. Op sokkel van centraal beeld chronogram “HaeC DoMUs La- nea eXaLtatUr” (1720 ; cf. supra). Bedaking met getoogde dakkapellen afgelijnd door geajoureerde attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.. Uiterst links en rechts op benedenverdieping tweetalige gevelplaten met vermelding van de hier op 5 en 6 april 1885 gestichte Belgische Werkliedenpartij. Gedeeltelijk zichtbare rechter zijgevel ; haakse aanleunende lagere achterbouw onder plat dak.
Interieur. Lodewijk XV-trap met fraai bewerkte smeedijzeren leuning. Tweebeukige kelder over zes traveeën overkluisd door middel van korfboogBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. vormige kruisgewelven, gescheiden door gordelbogen en centraal opgevangen door vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) van zandsteen, met lijstkapiteel.
Statig diephuis in Lodewijk XlV-stijl, vier bouwlagen, de tweede als tussenverdieping en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder combinatie van koepelvormige bedaking en haaks aansluitend steil zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Gerestaureerde zandstenen gevel met markerend centraal risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., via het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. doorlopend in het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met oculus. Belijnde beneden- en tussenverdiepingLage verdieping tussen twee bouwlagen; vaak boven commerciële benedenverdieping gelegen.. Rechthoekige deur in geriemde omlijsting onder druiplijst en fraaie uitbeelding van huisnaam door E. Aertsen, ca. 1852. Afgeschuinde sokkel met getoogde keldergaten en links keldertrap. Accent op derde bouwlaag: kruisvenstersVenster, door een moneel en een tussendorpel in vier vlakken verdeeld. in geriemde omlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. onder fronton met schelpmotief en guirlande; centrale glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. tussen Ionische driekwartzuilen, onder gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. onderbroken voor vergulde cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. met initialen P.F. (P. Fariseau?) tussen twee putti, opnieuw gebeeldhouwd in 1735 door Jan De Kinder (1675-1739), naderhand verwijderd en hermaakt in 1900 door Pieter Braecke. Balkonleuning met balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en maskerkoppen - resultaat van restauratie van 1903-1904 - geschraagd door acanthusbladconsoles. Met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en neuten omlijste bovenste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.; “ANNO / 1698” in barokcartouches op borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. Aflijnend hoofdgestel met rozettenfries en gegroefde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. onder kroon- met eierlijstOrnament; bolle lijst waarin afwisselend eivormige en pijlachtige figuren zijn uitgesneden of gehouwen.. Allegorische frontonbeelden de Slagerij, de Overvloed en de Landbouw uitgevoerd door Charles Samuel (1899), ter vervanging van de oorspronkelijke door J. De Kinder. Op sokkel van centraal beeld chronogram “HaeC DoMUs La- nea eXaLtatUr” (1720 ; cf. supra). Bedaking met getoogde dakkapellen afgelijnd door geajoureerde attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.. Uiterst links en rechts op benedenverdieping tweetalige gevelplaten met vermelding van de hier op 5 en 6 april 1885 gestichte Belgische Werkliedenpartij. Gedeeltelijk zichtbare rechter zijgevel ; haakse aanleunende lagere achterbouw onder plat dak.
Interieur. Lodewijk XV-trap met fraai bewerkte smeedijzeren leuning. Tweebeukige kelder over zes traveeën overkluisd door middel van korfboogBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. vormige kruisgewelven, gescheiden door gordelbogen en centraal opgevangen door vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) van zandsteen, met lijstkapiteel.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 56463 (1897, 1903); AA, 1904, rep. 5215; NPP, D 17.
Publicaties en studies
CORDEIRO,
P., HEYMANS, V., LAMBERT, C, et al., étude
historique et architecturale des maisons de la Grand-Place, Cel Historisch
Erfgoed van de Stad Brussel, Brussel, 1999.
De PANGE, I., La Grand-Place de Bruxelles,
aparté, Brussel, 2011.
HENNAUT,
E., De Grote Markt. Werelderfgoed,
Brussel, 2018 (Brussel,
stad van kunst en geschiedenis: 56).
HEYMANS, V., (o.l.v.), Les Maisons de la Grand-Place de Bruxelles, CFC-éditions, Brussel,
2011.
Tijdschriften
L’Emulation, 1899, 24, kol. 185-186.
CORDEIRO, P., MARTOU, M.-N., MOUTURY, S., La gestion de la Grand-Place de Bruxelles et ses abords in Thema & Collecta, 1, 2011, pp. 51-59.
De Restauratie van een uitzonderlijk decor. De gevels van de Grote Markt in Erfgoed Brussel, 2018 (Extra nummer).
Websites
BALat KIK-IRPA
