Typologie(ën)
herenhuis
Ontwerper(s)
Félix PAUWELS – architect – 1857
INCONNU - ONBEKEND – 1780-1790
Statut juridique
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 30169
Beschrijving
Herenhuis
met aanhorigheden in classicistische stijl, ca. 1785.
Hoofdgebouw op L-vormige plattegrond. Pleinvleugel (zuid) met dubbelhuisopstand van drie bouwlagen onder tweeledig zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.; oorspronkelijk slechts vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), uitgebreid met twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) links n.o.v. architect F. Pauwels (1857). Heden gecementeerde voorgevel met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. volgens verkleinende ordonnantie. Benedenverdieping voorheen gemarkeerd door korfboogpoort - zoals huidige inkom in de vierde travee - in geprofileerde omlijsting met imposten en sluitsteen, geflankeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder gestrekt entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.; voorts hoge sokkel en getraliede rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met lekdrempel. Aangepast tot winkelpui met pilasterindeling onder breed balkon met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust., n.o.v. architect L. Govaerts (1954); hierbij verdween ook het uiterst linkse balkon van 1857. Verdiepingen met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. voorzien van waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen., op kordonvormende lekdrempels; vernieuwde luiken. Gevelbeëindiging door kroonlijst met klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. boven bedekte steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel., en blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. geritmeerd door postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering..
Tuinvleugel (oost) met hoog souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., twee bouwlagen, respectievelijk zeven en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken., op hoge natuurstenen sokkel. Rechthoekige vensters in souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., op bel-etage en lagere bovenste verdieping met vlakke, hardstenen blokomlijsting. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). boven steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel.; drie gewolfde dakkapellen.
Aansluitend en sterk inspringend, stallingen met souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., twee bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder afgesnuit zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. met twee dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken. en belijnd door kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. en klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.. Hoge rondboogpoorten in met schijnvoegen belijnd veld, uitstralend rond de diamantkopsleutels in twee linker traveeën; rechthoekige souterrainvensters in dito omlijsting in twee rechter traveeën; voorts rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. volgens verkleinende ordonnantie.
Markant en goed bewaard interieur in Lodewijk XVI-stijl. Fraaie trapzaal met stucdecor, houten helicoïdale trap met rijk bewerkte trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap. en leuning, nisbeelden en bescheiden koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.; afzonderlijke houten diensttrap met trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap.. Salons en vertrekken in enfilade, met verzorgde lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, …, schouwen en plafonds, op verdieping.
Ten westen van de binnenplaats, stallingen met twee bouwlagen en vijf traveeën onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken., met brede korfboogpoort links, steekboogvensters, in riemomlijsting op lagere bovenverdieping, en hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; arduinen pomp. Oranjerie in neoclassicistische stijl, met twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder tentdak uit de eerste helft van de 19e eeuw. Zuidgevel opgebouwd uit vlakke hardstenen pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) afgewerkt met brede friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). en kroonlijst; volledig beglaasd met kleine metalen roeden.
Ten zuiden, twee breedhuisjes met oude kern opklimmend tot de 17e eeuw, naar verluidt resten van een vroegere gang; twee bouwlagen en respectievelijk twee en drie traveeën onder steil zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. met aandaken. Linker pand in traditionele bak- en zandsteenbouw, jaarankers 1644, met voormalige kruiskozijnen; vermoedelijk toegevoegde, getrapte geveltop met lelie-ankers en drie rondboogvensters. Rechter pand bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderd met aangepaste rechthoekige deur en venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.; markant polychroom beschilderd plafond met rankwerkdecor in barokstijl in het interieur.
Hoofdgebouw op L-vormige plattegrond. Pleinvleugel (zuid) met dubbelhuisopstand van drie bouwlagen onder tweeledig zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.; oorspronkelijk slechts vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), uitgebreid met twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) links n.o.v. architect F. Pauwels (1857). Heden gecementeerde voorgevel met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. volgens verkleinende ordonnantie. Benedenverdieping voorheen gemarkeerd door korfboogpoort - zoals huidige inkom in de vierde travee - in geprofileerde omlijsting met imposten en sluitsteen, geflankeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder gestrekt entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.; voorts hoge sokkel en getraliede rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met lekdrempel. Aangepast tot winkelpui met pilasterindeling onder breed balkon met smeedijzeren borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust., n.o.v. architect L. Govaerts (1954); hierbij verdween ook het uiterst linkse balkon van 1857. Verdiepingen met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. voorzien van waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen., op kordonvormende lekdrempels; vernieuwde luiken. Gevelbeëindiging door kroonlijst met klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. boven bedekte steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel., en blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt. geritmeerd door postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering..
Tuinvleugel (oost) met hoog souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., twee bouwlagen, respectievelijk zeven en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken., op hoge natuurstenen sokkel. Rechthoekige vensters in souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., op bel-etage en lagere bovenste verdieping met vlakke, hardstenen blokomlijsting. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). boven steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel.; drie gewolfde dakkapellen.
Aansluitend en sterk inspringend, stallingen met souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., twee bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder afgesnuit zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. met twee dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken. en belijnd door kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. en klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.. Hoge rondboogpoorten in met schijnvoegen belijnd veld, uitstralend rond de diamantkopsleutels in twee linker traveeën; rechthoekige souterrainvensters in dito omlijsting in twee rechter traveeën; voorts rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. volgens verkleinende ordonnantie.
Markant en goed bewaard interieur in Lodewijk XVI-stijl. Fraaie trapzaal met stucdecor, houten helicoïdale trap met rijk bewerkte trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap. en leuning, nisbeelden en bescheiden koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.; afzonderlijke houten diensttrap met trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap.. Salons en vertrekken in enfilade, met verzorgde lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, …, schouwen en plafonds, op verdieping.
Ten westen van de binnenplaats, stallingen met twee bouwlagen en vijf traveeën onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. GecementeerdMet portlandcement bestrijken., met brede korfboogpoort links, steekboogvensters, in riemomlijsting op lagere bovenverdieping, en hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; arduinen pomp. Oranjerie in neoclassicistische stijl, met twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder tentdak uit de eerste helft van de 19e eeuw. Zuidgevel opgebouwd uit vlakke hardstenen pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) afgewerkt met brede friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). en kroonlijst; volledig beglaasd met kleine metalen roeden.
Ten zuiden, twee breedhuisjes met oude kern opklimmend tot de 17e eeuw, naar verluidt resten van een vroegere gang; twee bouwlagen en respectievelijk twee en drie traveeën onder steil zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. met aandaken. Linker pand in traditionele bak- en zandsteenbouw, jaarankers 1644, met voormalige kruiskozijnen; vermoedelijk toegevoegde, getrapte geveltop met lelie-ankers en drie rondboogvensters. Rechter pand bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderd met aangepaste rechthoekige deur en venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.; markant polychroom beschilderd plafond met rankwerkdecor in barokstijl in het interieur.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 11892 (1857), 62624 (1954).
