![Koningsplein 7-8. Portieken en voorgevels van de gebouwen op het Koningsplein ; Kerk Sint-Jakob op Koudenberg. Arbitragehof, [s.d.]](https://monument.heritage.brussels/medias/buildings/10001095/10001095_0007_M01.jpg)
Typologie(ën)
herenhuis
Ontwerper(s)
Barnabé GUIMARD – 1776
J.B.V. BARRÉ – architect – 1776
Émile JANLET – architect – 1864
G. HANO – architect – 1924
Juridisch statuut
Beschermd sinds 22 december 1951
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Inventaris van koloniale sporen (DPC-DCE 2024-2025)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 30522
Beschrijving
Hoekpaviljoen
met zijgevel van vermoedelijk vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan Borgendaalgang. Gefinancierd
door de Koudenbergabdij (patentbrief van 1775) en opgetrokken in 1776-1777; interieurontwerpen
van Barnabé Guimard. Van oorsprong af twee herenhuizen, met erfpacht verhuurd
respectievelijk in 1778 aan M.-E. de Tassilon de Terlinden (rechts) en in 1777
aan burggraaf L.E.Ch. de Preud’homme d’Hailly de Nieuport (links). Herenhuizen
in 1783 door de abdij verkocht; rechter pand in 1800 reizigershotel zogenaamd Hotel
de Flandre, uitgebreid door annexatie van linker pand en in 1854 - na
afbraak van het achterliggende voormalige Hotel
d’Aligambe - vergroot met een fraaie eetzaal, cf. aansluitende zijgevel van
drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met rondboogarcade onder rechthoekige spaarvelden. Verdere noordoostelijke
uitbreiding aan Borgendaalgang in 1864 naar ontwerp van architect Émile Janlet:
aansluitende zes (zijgevel) en drie (achtergevel) traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geritmeerd door
getoogde en rechthoekige spaarvelden met dito venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. in gevarieerde
omlijstingen; links aangrenzende drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) brede achtergevel - daterend van
nieuwe uitbreiding van 1861 - gelijktijdig verhoogd en aangepast met twee
bovenste bouwlagen Voorts, verfraaiingswerken aan herenhuis met onder meer
inrichting van een wintertuin op de vroegere binnenplaats naar ontwerp van
architect A. (?) Bringolf (Luzern) van 1903.
Paviljoen vanaf ca. 1924 staatseigendom en naar ontwerp van architect G. Hano (1924) ingericht voor de vestiging van het Ministerie van Koloniën (onder meer verbouwing van de wintertuin en toevoeging van een mansardeverdieping) Naderhand onder meer betrokken door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, de Afrikaanse bibliotheek en het Ministerie van het Brussels Gewest. Gebouwenaanpassing voor vestiging van het Arbitragehof, naar ontwerp van architect R. Mahieu.
Interieur. Behouden ton- en graatgewelven op vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) op eerste kelderniveau (vóór 1864); twee waterputten op voorgevellijn: overblijfsels van het voormalige Hertogelijk Paleis (cf. straatnotitie). Bewaarde Lodewijk XVI- en neoclassicistische stucplafonds in diverse zalen onder meer gelijkvloerse (18e eeuw-?) vergaderzaal met muurwanden geritmeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en sierlijke stucpanelen, fraaie leeszaal (voormalige eetzaal, 1854) met pilaster-, casementenversiering en allegorische plafondschildering; behouden neorenaissanceArchitectuurstijl (ca. 1860-1914) die zich inspireert op de renaissance, een kunststroming ontstaan in het Italië van de 15e eeuw en die er o.m. op gericht was de bouwkunst van de Grieks-Romeinse oudheid te doen herleven. getinte mozaïekbevloering van voormalige wintertuin (1903).
Paviljoen vanaf ca. 1924 staatseigendom en naar ontwerp van architect G. Hano (1924) ingericht voor de vestiging van het Ministerie van Koloniën (onder meer verbouwing van de wintertuin en toevoeging van een mansardeverdieping) Naderhand onder meer betrokken door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, de Afrikaanse bibliotheek en het Ministerie van het Brussels Gewest. Gebouwenaanpassing voor vestiging van het Arbitragehof, naar ontwerp van architect R. Mahieu.
Interieur. Behouden ton- en graatgewelven op vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) op eerste kelderniveau (vóór 1864); twee waterputten op voorgevellijn: overblijfsels van het voormalige Hertogelijk Paleis (cf. straatnotitie). Bewaarde Lodewijk XVI- en neoclassicistische stucplafonds in diverse zalen onder meer gelijkvloerse (18e eeuw-?) vergaderzaal met muurwanden geritmeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en sierlijke stucpanelen, fraaie leeszaal (voormalige eetzaal, 1854) met pilaster-, casementenversiering en allegorische plafondschildering; behouden neorenaissanceArchitectuurstijl (ca. 1860-1914) die zich inspireert op de renaissance, een kunststroming ontstaan in het Italië van de 15e eeuw en die er o.m. op gericht was de bouwkunst van de Grieks-Romeinse oudheid te doen herleven. getinte mozaïekbevloering van voormalige wintertuin (1903).
Bronnen
Archieven
SAB/OW 8039 (1854), 8040 (1861, 1864), 123 (1903), 32038 (1924).
Archief KCML, dossier «Het Arbitragehof»: historisch verslag door M. Celis; schetsontwerp door architect R. Mahieu, 1987.
