Voormalige machinezaal van de vroegere Elektriciteitscentrale van de stad Brussel
Sint-Katelijneplein 44-45, 45a
Typologie(ën)
elektriciteitscentrale
Ontwerper(s)
Emile DEVREUX – architect – 1901
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 33027
Beschrijving
De eerste elektriciteitscentrale
van Brussel werd in 1892-1893 opgetrokken aan de Melsensstraat, door de “India
Rubber Gutta Percha and
Telegraph Works Company Ltd.”,
opdrachthouders voor de aanmaak en verdeling van elektriciteit in regie. Deze
omvatte oorspronkelijk twee stoommachines van elk 500 PK en voedde een net met
gelijkstroom; kort nadien aangevuld met twee kleine secundaire centrales met
gasmotoren respectievelijk aan de Leuvenseweg en de Verlaatstraat. Binnen tien
jaar werd het vermogen van de hoofdcentrale verveelvoudigd door de toevoeging
van achtereenvolgens drie machines van 500 PK en drie van 1000 PK. Het complex
werd uitgebreid met de huidige gebouwen aan Sint-Katelijneplein en Sint-Katelijnestraat,
naar ontwerp van architect E. Devreux, waarvoor aanbesteding in 1901. Na de
bouw van de nieuwe hoofdcentrale aan de Werkhuizenkaai (Laken) naar ontwerp van
Devreux in 1905-1907, werd het complex omgevormd tot transformatorstation,
gepaard met afbraak van de eerste gebouwen aan de Melsensstraat. Heden in
gebruik door diverse stadsdiensten.
Voormalige machinezaal, naar ontwerp van E. Devreux, van 1901 en volgende; drie bouwlagen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. (nok loodrecht op de straat). Opgetrokken uit baksteen met verwerking van natuur- en hardsteen; ijzeren structuur, op een latei in de zijgevel gemerkt “V. BERTAUX CONSTRUCTEURS BRUXELLES-MIDI”. Markant gevelfront, doorspekt met platte banden, met zekere referenties naar de westgevel van de Sint-Katelijnekerk. Verticale indeling in drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Smal hoger oplopend middenrisaliet afgewerkt met entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles., kantelen en topstuk, en hoekpostamenten waarop blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. lantaarn torentjes, boven het brede entablement verbonden door klimmende gevelpartijen met getrapt vierlicht als scherm vóór de bedaking. Breed opengewerkte bovenverdiepingen met oplopende glaspartijen met ijzeren stijlen, I-balkenIJzeren latei met I-profiel. met rozetten en vakwerkliggers, en kleine roedenverdeling. Begane grond verbouwd. Zijgevel met pilasterindeling, brede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en tweelichten met I-balkIJzeren latei met I-profiel. en zelfde roeden. Inwendig verbouwd.
Voormalige machinezaal, naar ontwerp van E. Devreux, van 1901 en volgende; drie bouwlagen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. (nok loodrecht op de straat). Opgetrokken uit baksteen met verwerking van natuur- en hardsteen; ijzeren structuur, op een latei in de zijgevel gemerkt “V. BERTAUX CONSTRUCTEURS BRUXELLES-MIDI”. Markant gevelfront, doorspekt met platte banden, met zekere referenties naar de westgevel van de Sint-Katelijnekerk. Verticale indeling in drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Smal hoger oplopend middenrisaliet afgewerkt met entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles., kantelen en topstuk, en hoekpostamenten waarop blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. lantaarn torentjes, boven het brede entablement verbonden door klimmende gevelpartijen met getrapt vierlicht als scherm vóór de bedaking. Breed opengewerkte bovenverdiepingen met oplopende glaspartijen met ijzeren stijlen, I-balkenIJzeren latei met I-profiel. met rozetten en vakwerkliggers, en kleine roedenverdeling. Begane grond verbouwd. Zijgevel met pilasterindeling, brede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en tweelichten met I-balkIJzeren latei met I-profiel. en zelfde roeden. Inwendig verbouwd.
Bronnen
Archieven
SAB/AA 1892, rep. 2981, 1901, rep. 4858, 1908, rep. 7060.
Tijdschriften
LIENART R., Elektriciteitsproduktie vroeger te Brussel (Intercom, 1976, 52, pp. 36-52).