Typologie(ën)
Ontwerper(s)
Rie HAAN – 1950
Paul HAMESSE – architect – 1913
Paul HAMESSE & FRÈRES – architect, architectenbureau – 1910
Stijlen
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van de Bioscoopzalen (1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Wetenschappelijk
- Sociaal
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
id
Beschrijving
Voormalige bioscoop Pathé Palace
in art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession., naar ontwerp van architect Paul Hamesse van 1913, gebouwd in
opdracht van ‘Les Grands Palais d’Attractions Pathé Frères’, nog in hetzelfde
jaar ingehuldigd.
Eerste ware filmtempel te Brussel, van het type ‘brasserie-concert-cinéma’,
berekend op 2.500 bezoekers. Oorspronkelijk bioscoopzaal met parterre en twee
balkons, waarbij aansluitende foyers en gelagzalen, en ruime bar in het
souterrain; achtergevels in Jules Van Praetstraat nr. 28 en Borgwal nr.
19-21. Terrein voordien ingenomen door het veilinggebouw ‘Hotel des Ventes
de Bruxelles’, naar ontwerp van architect Alphonse Dumont van 1880-1881,
met eclectisch gevelfront waarvan de ordonnantie en belangrijke onderdelen
werden overgenomen, en een ruime met glaskap overdekte hal. Nieuw complex met
structuur van gewapend beton en metalen dakschild.
Voorgevel van natuur-, hardsteen en similiBepleistering ter imitatie van natuursteen., met ingesnoerde bekroning.
Ordonnantie vanaf de puilijst bepaald door kolossale hoekpilasters met
ingediepte sokkel, restanten van de Dumont-gevel, doch voor het overige
volledig nieuw geconcipieerd door Hamesse. Publicitair karakter eertijds
gematerialiseerd door het gevelbrede korfboogportaal met typische luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak., de
huisnaam in de geveltop en de bekronende Gallische haan, embleem van «Pathé».
Markante centrale bowwindow, in drie registersVensterstrook in een topgevel. geopend door achtereenvolgens
langgerekte rechthoekige vijflichten met kleine roedenverdeling en polygonale oculi binnen rozetten,
en bekroond door een geajoureerd balkon met bolornamenten. Krachtige kroonlijst
met klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop., parellijst en schijven, en bloemenkorf en haan als topstuk. Begane grond
heden opnieuw bekleed (1976).
Noordelijke achtergevel (Jules Van Praetstraat) met similibekleding, vier bouwlagen
en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), getypeerd door het hoger oplopende middenrisaliet met
pilasters, bloemenkorven, lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). en gebogen kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Horizontale geleding
door zwaar cordon. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met parellijst, drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. op tweede bouwlaag
Opengewerkte begane grond met recente luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak..
Westelijke achtergevel (Borgwal) met bepleistering, vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), ingedeeld in
twee registersVensterstrook in een topgevel., geritmeerd door rondbooglisenen.
Oorspronkelijk rijk geornamenteerd, polychroom interieur, onder meer met verguld beeldhouwwerk en ingewerkte verlichtingsarmaturen, sterk beïnvloed door de Weense Sezession. Marmeren inkomhal en trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht.; aansluitend atrium met galerij en decor van vrouwenmaskers - heden nog bewaard - bioscoopzaal met geaccentueerde scène-omlijsting en cassettenkoepel, omringd door onder meer een mauresk foyer en een illusoire wintertuin. Grondig verbouwd tot kleinere zaal (1950, architect R. Haan); heden showroom met parking (1976).
Bronnen
Archieven
SAB/OW 25458-25459 (1913), 4859 (1880- 1881), 60702 (1950), 89280 (1976).
Tijdschriften
BRAEKEN J., Paleizen voor de hoofdstad, (M & L, 1988, 5, p. 49-51).