Typologie(ën)
manufactuur
Juridisch statuut
Beschermd sinds 26 juni 2003
Stijlen
Beaux-Artsstijl
Inventaris(sen)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Wetenschappelijk Over het algemeen gebruikt om natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden te waarderen in hun botanische kwaliteiten. Binnen de context van een onroerend goed kan het de aanwezigheid van een (bouw)element (bijzonder materiaal, experimenteel materiaal, bouwprocédé of -component) of getuigenis van een ruimtelijk-structurele ruimte (stedenbouwkundig) waarvan het behoud moet worden overwogen met het oog op wetenschappelijk onderzoek.
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - plaats van herinnering van een gemeenschap, van een sociale groep (bijvoorbeeld: potale in Sainte-Agathe, het kerkplein in Berhem-Sainte-Agathe, Vieux Tilleuls de Boendael in Elsene) - een plaats met volkssymboliek (b.v. Café La Fleur en Papier Doré in de Alexiensstraat) - een plaats waar een wijk gegroepeerd of gestructureerd is (bv. de Fer à Cheval-gebouwen in de Floréal-woonwijk).
- Technisch Onder de technische waarde van een onroerend goed kan men het vroeg gebruik van een bepaald materiaal of een bepaalde techniek verstaan (> engineering), ook gebouwen met een constructief of technologisch belang, een technisch hoogstandje of een technologische innovatie kunnen in aanmerking komen. Het kan eveneens industrieel-archeologisch waardevol worden begrepen zoals getuigenissen van verouderde bouwmethodes. Vanzelfsprekend dringt een koppeling zich aan mbt een wetenschappelijke waarde.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 32337
Beschrijving
Uitgestrekt
complex (hoek IJzerplein en Diksmuidelaan nr. 65-73), oorspronkelijk
privé-woning, atelier en pakhuis gebouwd in opdracht van de Manufacture Générale A. Charlet et Cie - Articles de Sellerie, Carrosserie, Voyage, Chasse - Installation d’Ecuries et de Chenils, naar ontwerp van architecten G. Martin en G. Dufas van
1920. Vrijstaande privé-woning als kopgebouw, van de industriële gebouwen
gescheiden door een eerste binnenplaats toegankelijk via een poort aan de
Handelskaai.
Woonhuis in neobarokkeNeobarok (ca 1860-1914): Historiserende architectuur die verwijst naar de barok (17e tot 18e eeuw) en die naar haar vormentaal teruggrijpt door middel van het gebruik van voluut- en klokgevels, kolossale pilasters, zware decoratie (bossage, zware omlijstingen, enz.). Beaux-Arts-stijl, met twee bouwlagen boven souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., en acht traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) verdeeld over drie gevelzijden met afgeronde hoeken, het geheel onder een karakteristieke gecombineerde bedaking van mansarde- en hogere schilddakenDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. aan de uiteinden, met dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. en een œil-de-bœuf. Lijstgevel met parement van baksteen en overvloedig gebruik van witte natuursteen onder meer voor sokkel, hoekblokken en -erkers, en entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Halfronde erkers met afgeknotte koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis., verhoogd tot dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer., oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster., gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en vaas. Diverse venstervormen, overwegend rond- of korfboogvormig ingeschreven in een verdiepte omlijsting met vruchtenslingers, op de bel-etage met fraai smeedijzeren balkon in de middenpartij en balustraden in de erkersRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld.. Verzorgd houtwerk, vooral van de rondboogdeur in de tweede traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met brede friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op bewerkte consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief..
Bedrijfsgebouwen op polygonale plattegrond, gevormd door vier vleugels rondom twee onderling verbonden binnenplaatsen, waarvan de eerste - cirkelvormig en half overbouwd - als inkom fungeert.
Drie bouwlagen onder pseudo-mansarde en buitenomtrek van vierentwintig traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) over drie gevelzijden. Constructie met fundering, overspanningen en dak- structuur van gewapend beton. Sobere, verzorgde bakstenen gevels, met schaars gebruik van natuursteen, geleed door de puilijst en de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief., verticaal geritmeerd door de kolossale pilasters die de traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) scheiden. Brede, per bouwlaag alternerend korfbogige en rechthoekige openingen met kleine roedenverdeling; typische markering van het trappenhuis aan de Handelskaai. Decoratieve panelen op de borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. en in het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.: met tandfriezen en ruit- of kruisvormig patroon van geglazuurde baksteen, andere in dambordpatroon betegeld, omlijst en met rozetten. Noordvleugel met brede overspanning van de eerste binnenplaats, en imposante dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met radiale metalen tracering, postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering., booglijst en sluitsteen, doorgetrokken in een blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.. Vereenvoudigde opstand rondom de tweede binnenplaats.
Poort met door vazen bekroonde posten en ijzeren hekkenafsluiting als toegang tot de eerste binnenplaats, heden ten dele verstoord door een car-wash.
Woonhuis in neobarokkeNeobarok (ca 1860-1914): Historiserende architectuur die verwijst naar de barok (17e tot 18e eeuw) en die naar haar vormentaal teruggrijpt door middel van het gebruik van voluut- en klokgevels, kolossale pilasters, zware decoratie (bossage, zware omlijstingen, enz.). Beaux-Arts-stijl, met twee bouwlagen boven souterrainHoge kelder of half verzonken verdieping., en acht traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) verdeeld over drie gevelzijden met afgeronde hoeken, het geheel onder een karakteristieke gecombineerde bedaking van mansarde- en hogere schilddakenDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. aan de uiteinden, met dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. en een œil-de-bœuf. Lijstgevel met parement van baksteen en overvloedig gebruik van witte natuursteen onder meer voor sokkel, hoekblokken en -erkers, en entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Halfronde erkers met afgeknotte koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis., verhoogd tot dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer., oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster., gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en vaas. Diverse venstervormen, overwegend rond- of korfboogvormig ingeschreven in een verdiepte omlijsting met vruchtenslingers, op de bel-etage met fraai smeedijzeren balkon in de middenpartij en balustraden in de erkersRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld.. Verzorgd houtwerk, vooral van de rondboogdeur in de tweede traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met brede friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op bewerkte consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief..
Bedrijfsgebouwen op polygonale plattegrond, gevormd door vier vleugels rondom twee onderling verbonden binnenplaatsen, waarvan de eerste - cirkelvormig en half overbouwd - als inkom fungeert.
Drie bouwlagen onder pseudo-mansarde en buitenomtrek van vierentwintig traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) over drie gevelzijden. Constructie met fundering, overspanningen en dak- structuur van gewapend beton. Sobere, verzorgde bakstenen gevels, met schaars gebruik van natuursteen, geleed door de puilijst en de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief., verticaal geritmeerd door de kolossale pilasters die de traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) scheiden. Brede, per bouwlaag alternerend korfbogige en rechthoekige openingen met kleine roedenverdeling; typische markering van het trappenhuis aan de Handelskaai. Decoratieve panelen op de borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. en in het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.: met tandfriezen en ruit- of kruisvormig patroon van geglazuurde baksteen, andere in dambordpatroon betegeld, omlijst en met rozetten. Noordvleugel met brede overspanning van de eerste binnenplaats, en imposante dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met radiale metalen tracering, postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering., booglijst en sluitsteen, doorgetrokken in een blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.. Vereenvoudigde opstand rondom de tweede binnenplaats.
Poort met door vazen bekroonde posten en ijzeren hekkenafsluiting als toegang tot de eerste binnenplaats, heden ten dele verstoord door een car-wash.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 28118 (1920).
Tijdschriften
L’Emulation, 1923, p. 46-48, pl. 11-12.
L’Emulation, 1923, p. 46-48, pl. 11-12.
