Typologie(ën)

kerk/kathedraal/basiliek

Ontwerper(s)

Antoine COURTENSarchitect

Louis PAVOTarchitect1860-1865

Alfred COURTENSbeeldhouwer

Stijlen

Art deco
Neogotiek

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
  • Het monumentale erfgoed van België. Sint-Joost-ten-Node (DMS-DML - 1994-1997)
  • Kerkkappen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1830-1940 (Urban - 2019)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Wetenschappelijk
  • Technisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

1993-1995

id

Urban : 10525
lees meer

Beschrijving

Neogotische kerk ontworpen door arch. Louis PAVOT (1860-1865) i.o.v. de jezuïeten. Bevond zich oorspronkelijk achter een neoclassicistisch huis in de Koningsstraat waarin de paters sinds 1856 gehuisvest waren en dat eerst toebehoorde aan arch. J.-B. VIFQUAIN.

De kerk bezat aanvankelijk een polygonaal koor, een transept en een kort schip met een bekronende klokkentoren die afgebroken werd toen de kerk tussen 1937 en 1939 verlengd werd tot aan de Koningsstraat. Daar het tegenwoordig langs verschillende zijden bebouwd is, ziet men van het originele gebouw enkel het polygonaal schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. en het uitstekende deel van de muren.

Gesùkerk. Opstand van de zuidelijke gevel ([i]L'Émulation[/i], 1876, pl. 37).

Vijfzijdige koorsluiting geritmeerd door hoeksteunberen en verlicht door hoge venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met maaswerk. Transeptgevels verlicht door een roosvenster en eindigend op puntgevelsGevel waarvan de top driehoekig is. waarin driehoekige muuropeningen met afgeronde hoeken en maaswerk en kleine klimmende vierlobbige lichten langs de rand.

Bakstenen gevels afgewisseld met elementen in blauwe hardsteen, o.a. waterlijstenVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen., afzatenAflopend bovenvlak van een dorpel., kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., hoekblokken en maaswerk van de muuropeningen, aandak van de puntgevelsGevel waarvan de top driehoekig is.. Torentje op de hoek van het koor en de zuidelijke kruisarm met smalle venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en bekroond door polygonale klokkentoren en torenspits.

Noordgevel van de Gesùkerk, s.d. (Verzameling postkaarten Dexia Bank).

Interieur. Schip met twee bouwlagen, bestaande uit een bogenrij die toegang geeft tot de zijbeuken waarboven hoge bovenlichtenBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden.. Transept en koor met triforium. Kruisgewelven gedragen door pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met bewerkte kapitelenKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen..

Belangrijke verzameling kerkelijk meubilair. Neogotische sculpturen van G. HOUTSTONT en hoofdaltaar in steen en messing, afkomstig van het atelier WILMOTTE te Luik, neogotische glasramen uit het atelier COUCKE uit Brugge, behalve die van het koor waarop het leven van Sint-Ignatius van Loyola afgebeeld staat door C. PLESSARD (1946-1955), tevens de uitvoerder van de kruisweg (1951) en twee fresco's die zich links en rechts van het koor bevinden.

Gesùkerk (foto 1993-1995).

De bakstenen gevel aan de Koningsstraat en het massieve gedeelte dat hierop volgt zijn opgetrokken n.o.v. arch. Antoine COURTENS en verraden de invloed van de art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.. Het geheel bestaat uit een opeenstapeling van eenvoudige kubusvormige blokken, voorzien van een klein vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. in de vorm van een Grieks kruis waarboven een groot roosvenster met maaswerk waarvan de glasramen toegeschreven worden aan een zekere CRICK(X). Hoge sokkel in natuursteen en blauwe hardsteen.

Gesùkerk, <a href='/nl/glossary/194' class='info'>portaal<span>1. In muur uitgespaarde ruimte voor een deur of toegang; - 2. Meer gesloten, voor of achter een gebouw geplaatste beschutting (voorbouw, vestibule).</span></a> met beeldhouwwerk van Alfred Courtens (foto 1993-1995).

Rondbogig portaal1. In muur uitgespaarde ruimte voor een deur of toegang; - 2. Meer gesloten, voor of achter een gebouw geplaatste beschutting (voorbouw, vestibule). met verdiepte en geprofileerde dagkantenBinnenkant (tussen muurvlak en kozijn) van de stijlen van een muuropeningen; soms geprofileerd of afgeschuind., gedecoreerd met beelden van de twaalf apostelen van de beeldhouwer Alfred COURTENS. TimpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. met reliëfvoorstelling van de zegevierende Christus omringd door de symbolen van de vier evangelisten. Penant met beeld van Maria met kind Jezus. Trap met negen treden.

Gevel beëindiging door neogotisch geïnspireerde opengewerkte borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. in natuursteen. Bakstenen kubusvormige klokkentoren met schietgatvormige lichten en gelijkaardige leuning, bekroond door een cirkelvormig aediculaVersieringsmotief, ontleend aan de klassieke bouwkunst, vormt samenstel van pijlers en een klassieke bekroning. met kruis.

Bronnen

Tijdschriften
FLOUQUET, P.-L., “L'église du Gesù à Bruxelles. Architecte Antoine Courtens”, Bâtir, 1939, pp. 76-77.
GUIANOTTE, L., “La nouvelle église du Gesù à Bruxelles”, Le Document d'Architecture, 1939, pp. 190-193.
“L'église de Jésus à Bruxelles, Saint-Josse-ten-Noode”, L'Emulation, 1876 (12, verz. 104; pl. 34 tot 39).