Typologie(ën)
overdekte markt/hal
Ontwerper(s)
J. ZAJTMAN – architect – 1987-1989
A. VANDERHEGGEN – 1881-1883
Statut juridique
Stijlen
Neo-Vlaamse renaissance
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Landschappelijk
- Sociaal
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 32982
Beschrijving
Opgetrokken in
neo-Vlaamse renaissancestijl naar een ontwerp van architect A. Vanderheggen.
Bouw aanbesteed in 1880, aangevat in 1881 cf. de jaarankers in de hoekgevels;
in 1882 ingericht met kramen en toonbanken. Oorspronkelijk bestemd als markthal
voor vleeswaren en zuivelproducten. Geleidelijke teloorgang vanaf 1973
ingevolge de vestiging van de Groothandelsmarkt aan de Werkhuizenkaai; sinds 1977
niet meer in gebruik. In 1987-1989 gerenoveerd n.o.v. architect J. Zajtman,
i.o.v. de SA St.-Géry, met herstel
van handelsfunctie.
Driebeukige overdekte halconstructie op rechthoekige plattegrond (42 m x 22 m), met afgeschuinde hoeken in de richting van de toegangsstraten tot het gelijknamige plein, nl. de Karperbrug, de Borgwal, Groot Eiland en de Pletinckxstraat), en verticaal oplopende middenpartij met brede bovenlichten (persienneverluchting); lessenaars- en gecombineerde zadelbedaking. Typologisch interessant voorbeeld van toenmalig nutsgebouw met combinatie van historiserende architectuur en moderne bouwtechnieken met gebruik van glas- en ijzerbouw.
Bakstenen gevels van twee bouwlagen; blauwe hardsteen voor sokkel, muurbanden, lijstwerk en decoratieve gevelelementen. HoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. uitgewerkt als trapgevels, begrensd door hoekblokken en beëindigd door boogfrontons met bekronende dolfijnen of hoornen des overvloeds. Brede korfboogpoorten met booglijst, bewerkte sluitsteen, entablement en gebroken boogfronton met siervaas; uurwerk in decoratieve omlijsting onder jaarankers 1881. Langsgevels van negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), op benedenverdieping geritmeerd door rechthoekige spaarvelden waarin dito getraliede tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. onder ontlastingsboog ; lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). met diamantkopPiramidaal ornament (3 of 4 zijden), onder andere gebruikt in banden en friezen.. Aflijnend kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. en gerestaureerde doorlopende ijzeren en glazen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak.. Lagere tweede bouwlaag met ruime getraliede rondboogvensters, onder booglijst met sluitsteen op verbonden imposten. Decoratief getand friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). onder de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op modillonsRechthoekig kraagstuk, ter versiering van een kroonlijst.. Gelijkaardige korte, drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) brede oost- en westgevels: centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op benedenverdieping voorzien van gevelplaten onder frontonbekroning, onderbroken voor wapenschild van de stad Brussel; respectievelijk opschrift “Marché Saint-Géry” en in 1907 toegevoegde vermelding van voorheen ter plaatse gelokaliseerde gotische Sint-Gorikskerk (zie straatbeschrijving). GekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. rondbooglichten erboven. Hoger opgetrokken beglaasde middenpartij, geritmeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder zelfde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op modillons en consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met wortelmotief(Renaissance)ornament in de vorm van een afhangende, halve kegel of een rechtstaande wortel.; centrale verhoogde zadelvormige glaskap.
Interieur. Omlopende driebeukige constructie. IJzeren portiekstructuur met ingeschreven korfbogenBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. en schragende octogonale zuilen; zijbeuken op benedenverdieping overspannen door troggewelven, op tweede bouwlaag als galerijen, onder klimmend boogspant, toegankelijk via bordestrappen aan de korte gevels. Rond- en korfboogvormige scheibogen; zwikken overal uitgewerkt als cirkels in plaatijzer.
Centrale hardstenen piramidale fontein op vierkante verdiepte sokkel, van 1767 (zie straatbeschrijving), voorheen omsloten door vier rijen dubbele kramen beneden en toonbanken boven, tijdens renovatie heringericht als centrale vide waarrond een aantal gediversifieerde winkel- en horecazaken onder meer in zgn. Covent Gardenstijl ter hoogte van de galerij. Kelders overwelfd door kruisgewelven op vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…).
Driebeukige overdekte halconstructie op rechthoekige plattegrond (42 m x 22 m), met afgeschuinde hoeken in de richting van de toegangsstraten tot het gelijknamige plein, nl. de Karperbrug, de Borgwal, Groot Eiland en de Pletinckxstraat), en verticaal oplopende middenpartij met brede bovenlichten (persienneverluchting); lessenaars- en gecombineerde zadelbedaking. Typologisch interessant voorbeeld van toenmalig nutsgebouw met combinatie van historiserende architectuur en moderne bouwtechnieken met gebruik van glas- en ijzerbouw.
Bakstenen gevels van twee bouwlagen; blauwe hardsteen voor sokkel, muurbanden, lijstwerk en decoratieve gevelelementen. HoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. uitgewerkt als trapgevels, begrensd door hoekblokken en beëindigd door boogfrontons met bekronende dolfijnen of hoornen des overvloeds. Brede korfboogpoorten met booglijst, bewerkte sluitsteen, entablement en gebroken boogfronton met siervaas; uurwerk in decoratieve omlijsting onder jaarankers 1881. Langsgevels van negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), op benedenverdieping geritmeerd door rechthoekige spaarvelden waarin dito getraliede tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. onder ontlastingsboog ; lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). met diamantkopPiramidaal ornament (3 of 4 zijden), onder andere gebruikt in banden en friezen.. Aflijnend kordonUitspringende, horizontale geleding over de hele breedte van een gevel, om verdiepingen te markeren of als verlenging van de (lek)dorpels. en gerestaureerde doorlopende ijzeren en glazen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak.. Lagere tweede bouwlaag met ruime getraliede rondboogvensters, onder booglijst met sluitsteen op verbonden imposten. Decoratief getand friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). onder de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op modillonsRechthoekig kraagstuk, ter versiering van een kroonlijst.. Gelijkaardige korte, drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) brede oost- en westgevels: centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op benedenverdieping voorzien van gevelplaten onder frontonbekroning, onderbroken voor wapenschild van de stad Brussel; respectievelijk opschrift “Marché Saint-Géry” en in 1907 toegevoegde vermelding van voorheen ter plaatse gelokaliseerde gotische Sint-Gorikskerk (zie straatbeschrijving). GekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. rondbooglichten erboven. Hoger opgetrokken beglaasde middenpartij, geritmeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder zelfde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op modillons en consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met wortelmotief(Renaissance)ornament in de vorm van een afhangende, halve kegel of een rechtstaande wortel.; centrale verhoogde zadelvormige glaskap.
Interieur. Omlopende driebeukige constructie. IJzeren portiekstructuur met ingeschreven korfbogenBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. en schragende octogonale zuilen; zijbeuken op benedenverdieping overspannen door troggewelven, op tweede bouwlaag als galerijen, onder klimmend boogspant, toegankelijk via bordestrappen aan de korte gevels. Rond- en korfboogvormige scheibogen; zwikken overal uitgewerkt als cirkels in plaatijzer.
Centrale hardstenen piramidale fontein op vierkante verdiepte sokkel, van 1767 (zie straatbeschrijving), voorheen omsloten door vier rijen dubbele kramen beneden en toonbanken boven, tijdens renovatie heringericht als centrale vide waarrond een aantal gediversifieerde winkel- en horecazaken onder meer in zgn. Covent Gardenstijl ter hoogte van de galerij. Kelders overwelfd door kruisgewelven op vierkante pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…).
Bronnen
Archieven
SAB/AA 1880, rep. 1005, 1882, rep. 1221; N.P.P., M 3; Gemeenteblad, 1880, 3, p. 96, 1882, 3, p. 24.
Archief KCML, dossier 2336.
Persartikels
Chronique des Travaux Publiés, de la Finance, du Commerce et de l’Industrie, 9 april 1882, nr. 15.
L’Emulation, 1882-1883, 8, kol. 6 en 35, pl. 19-24.
SPAPENS C., Le Marché Saint-Géry à Bruxelles (Brabant, 3, 1983, p. 14-23).
