Typologie(ën)
fabriek
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1908-1918
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Wetenschappelijk
- Sociaal
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016-2017
id
Urban : 37550
Beschrijving
Industrieel gebouw in eclectische stijl, gebouwd
ca. 1913 en herhaaldelijk vergroot en gewijzigd.
Geschiedenis
Het complex vestigde zich binnen het huizenblok afgebakend door de Tollenaerestraat, de Laneaustraat en de Pannenhuisstraat. De eerste gebouwen, die rond 1913 werden gebouwd, waren twee lange evenwijdige volumes van drie bouwlagen onder plat dak, het ene aan de Tollenaerestraat (nr. 56-58), het andere achteraan, gebruikt als stal, gescheiden door een binnenplaats overdekt door een dubbel beglaasd zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. In 1914 ontwierp architect P. Heine kantoren en stallen in de Laneaustraat (nr. 119-133), die werden bekroond in de gevelwedstrijd die de gemeente voor de jaren 1913 tot 1915 organiseerde. Ze werden in 1919 aangevuld met aanpalende werkplaatsen en waren toegankelijk vanaf de Tollenaerestraat via een L-vormige binnenplaats die ook in dat jaar werd voorzien van een beglaasd zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Nog in datzelfde jaar werden evenwijdige fabrieksgebouwen met metalen gebinte aangebouwd rechts van het gebouw in de Tollenaerestraat (nr. 74-76 en achteraan op nr. 78-80). In 1928 werden stallen ontworpen in de Pannenhuisstraat (nr. 44-48): twee evenwijdige volumes van één bouwlaag, aangebouwd tegen de achtergevel van het oorspronkelijke centrale volume. In 1930 verkocht de maatschappij een deel van haar lokalen aan het warenhuis A L’Innovation, voordat ze haar activiteiten na de Tweede Wereldoorlog stopzette. Verscheidene firma’s volgden elkaar toen op in het complex. In 1968 werden de gebouwen in de Laneaustraat grondig verbouwd (n.o.v. architect Jan Christiaens). In 1988 werden aan de noordzijde van de binnenplaats twee kleine volumes opgetrokken die door een brouwerij werden ingenomen (n.o.v. architect Bernard Defrenne). Rond 2000 werd het complex gerenoveerd, waarbij de glazen daken en het uiteinde van de stallen aan de Pannenhuisstraat werden verwijderd en vervangen door binnenplaatsen.
![Edmond Tollenaerestraat 56-58, de [i]Société Laitière Hollandia[/i] (verzameling Eric Christiaens/Laca).](/medias/500/buildings/10208061/10208061_0056_W01.jpg)
Beschrijving
Evenwijdige volumes in de Tollenaerestraat met bakstenen gevels, met pleisterwerk op bakstenen en hardstenen kordonlijsten. Gevels geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Steekboogvensters. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
Aan straatzijde, hoofdgevel van zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met grote venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Op de benedenverdieping, centraal vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. en laatste vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. omgebouwd tot een ingang onder I-balkIJzeren latei met I-profiel., thans verbouwd tot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. Voorlaatste pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. ingekort ten gunste van een smalle deur. Centraal, boogvormig frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. waarop vroeger het opschrift “HOLLANDIA / SOCIÉTÉ LAITIÈRE” prijkte. Linkerzijgevel met vier traveeën op de verdiepingen; muuropeningen dichtgemetseld in de lagere bouwlagen. Achtergevel van twaalf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...); sommige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. gedicht.
Achterliggend volume met symmetrische gevel van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) naar de binnenplaats. Benedenverdieping thans gecementeerdMet portlandcement bestrijken. en opengewerkt met smalle rechthoekige muuropeningen. Op de verdiepingen zijn de meeste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. per twee of drie gekoppeldTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd..
Zijingang met vervangen afsluiting.
Op nr. 74-76, gevel van één bouwlaag in dezelfde materialen, oorspronkelijk geritmeerd door drie pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en opengewerkt met drie venstersLicht- en/of luchtopening in een muur..
Geschiedenis
Het complex vestigde zich binnen het huizenblok afgebakend door de Tollenaerestraat, de Laneaustraat en de Pannenhuisstraat. De eerste gebouwen, die rond 1913 werden gebouwd, waren twee lange evenwijdige volumes van drie bouwlagen onder plat dak, het ene aan de Tollenaerestraat (nr. 56-58), het andere achteraan, gebruikt als stal, gescheiden door een binnenplaats overdekt door een dubbel beglaasd zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. In 1914 ontwierp architect P. Heine kantoren en stallen in de Laneaustraat (nr. 119-133), die werden bekroond in de gevelwedstrijd die de gemeente voor de jaren 1913 tot 1915 organiseerde. Ze werden in 1919 aangevuld met aanpalende werkplaatsen en waren toegankelijk vanaf de Tollenaerestraat via een L-vormige binnenplaats die ook in dat jaar werd voorzien van een beglaasd zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Nog in datzelfde jaar werden evenwijdige fabrieksgebouwen met metalen gebinte aangebouwd rechts van het gebouw in de Tollenaerestraat (nr. 74-76 en achteraan op nr. 78-80). In 1928 werden stallen ontworpen in de Pannenhuisstraat (nr. 44-48): twee evenwijdige volumes van één bouwlaag, aangebouwd tegen de achtergevel van het oorspronkelijke centrale volume. In 1930 verkocht de maatschappij een deel van haar lokalen aan het warenhuis A L’Innovation, voordat ze haar activiteiten na de Tweede Wereldoorlog stopzette. Verscheidene firma’s volgden elkaar toen op in het complex. In 1968 werden de gebouwen in de Laneaustraat grondig verbouwd (n.o.v. architect Jan Christiaens). In 1988 werden aan de noordzijde van de binnenplaats twee kleine volumes opgetrokken die door een brouwerij werden ingenomen (n.o.v. architect Bernard Defrenne). Rond 2000 werd het complex gerenoveerd, waarbij de glazen daken en het uiteinde van de stallen aan de Pannenhuisstraat werden verwijderd en vervangen door binnenplaatsen.
![Edmond Tollenaerestraat 56-58, de [i]Société Laitière Hollandia[/i] (verzameling Eric Christiaens/Laca).](/medias/buildings/10208061/10208061_0056_W01.jpg)
Beschrijving
Evenwijdige volumes in de Tollenaerestraat met bakstenen gevels, met pleisterwerk op bakstenen en hardstenen kordonlijsten. Gevels geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Steekboogvensters. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
Aan straatzijde, hoofdgevel van zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met grote venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Op de benedenverdieping, centraal vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. en laatste vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. omgebouwd tot een ingang onder I-balkIJzeren latei met I-profiel., thans verbouwd tot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur.. Voorlaatste pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. ingekort ten gunste van een smalle deur. Centraal, boogvormig frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. waarop vroeger het opschrift “HOLLANDIA / SOCIÉTÉ LAITIÈRE” prijkte. Linkerzijgevel met vier traveeën op de verdiepingen; muuropeningen dichtgemetseld in de lagere bouwlagen. Achtergevel van twaalf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...); sommige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. gedicht.
Achterliggend volume met symmetrische gevel van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) naar de binnenplaats. Benedenverdieping thans gecementeerdMet portlandcement bestrijken. en opengewerkt met smalle rechthoekige muuropeningen. Op de verdiepingen zijn de meeste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. per twee of drie gekoppeldTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd..
Zijingang met vervangen afsluiting.
Op nr. 74-76, gevel van één bouwlaag in dezelfde materialen, oorspronkelijk geritmeerd door drie pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en opengewerkt met drie venstersLicht- en/of luchtopening in een muur..
Bronnen
Archieven
SAB/IP II 684 (1903-1915).
SAB/OW Laken 3600 (1914), Laken PV Reg. 171 (25.07.1919), Laken PV Reg. 171 (09.12.1919), 53766 (1924), 37830 (1928), 37367 (1930), 81841 (1968), 91779 (1988).
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Edmond Tollenaere (rue)”, 1913.
