Typologie(ën)
Zitbank
Ontwerper(s)
Gédéon BORDIAU – architect – 1897
Juridisch statuut
Beschermd sinds 18 november 1976
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Het monumentale erfgoed van België. Brussel Uitbreiding Oost (Apeb - 2006-2009)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2009-2010
id
Urban : 18719
Beschrijving
Langs weerszijden van de centrale dreef aan de westzijde van het park bevinden zich twee exedra’s met neoclassicistische zuilenrij in blauwe hardsteen van Henegouwen. Ze werden in 1897 naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling ontworpen door Gédéon Bordiau, de architect die verantwoordelijk was voor het evenement.
![Gravure die een van de exedra’s voorstelt, ontworpen door Gédéon Bordiau naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling van 1897, [i]Bruxelles Exposition 1897[/i], Rossel, Brussel, 1897, p. 226 (Verzameling AAM).](/medias/500/buildings/10005026_A013_W01.jpg)
Deze tuingebouwtjes, bestemd om na de Wereldtentoonstelling te blijven bestaan, werden bedacht als rustplaatsen en als structurele elementen van het park. Ze zijn geplaatst in de as van de twee paviljoenen die Bordiau in 1880 had ontworpen en waarvan het halfcirkelvormige glazen dak de concave vorm van de exedra’s herhaalt. Thans bestaat enkel nog het noordelijk paviljoen (zie Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis). Zijn zuidelijk gelegen pendant werd vervangen door een modernistisch gebouw (zie Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis). De stenen van de exedra’s werden gratis geleverd door de meesters van de Henegouwse steengroeven die de Wereldtentoonstelling aangrepen als een gelegenheid om hun nijverheid te promoten. De kosten van de werf werden gedragen door de Staat.
De exedra’s hebben een met panelen versierd stylobaat rond een bank op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.; die van het zuidelijke gebouw vertoont thans lacunes. De zuilenrij bestaat uit zuilen met Attische basis en Toscaans kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen., en ook uit vier brede pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) geflankeerd door halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt., het geheel onder een Toscaans hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel..
Volgens het ontwerp stond op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. het opschrift ‘Exposition internationale de 1897’ en op de zuilen een reeks namen, misschien die van de meester-steenhouwers.
Beschermd op 18.11.1976.
![Gravure die een van de exedra’s voorstelt, ontworpen door Gédéon Bordiau naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling van 1897, [i]Bruxelles Exposition 1897[/i], Rossel, Brussel, 1897, p. 226 (Verzameling AAM).](/medias/buildings/10005026_A013_W01.jpg)
Deze tuingebouwtjes, bestemd om na de Wereldtentoonstelling te blijven bestaan, werden bedacht als rustplaatsen en als structurele elementen van het park. Ze zijn geplaatst in de as van de twee paviljoenen die Bordiau in 1880 had ontworpen en waarvan het halfcirkelvormige glazen dak de concave vorm van de exedra’s herhaalt. Thans bestaat enkel nog het noordelijk paviljoen (zie Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis). Zijn zuidelijk gelegen pendant werd vervangen door een modernistisch gebouw (zie Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis). De stenen van de exedra’s werden gratis geleverd door de meesters van de Henegouwse steengroeven die de Wereldtentoonstelling aangrepen als een gelegenheid om hun nijverheid te promoten. De kosten van de werf werden gedragen door de Staat.
De exedra’s hebben een met panelen versierd stylobaat rond een bank op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.; die van het zuidelijke gebouw vertoont thans lacunes. De zuilenrij bestaat uit zuilen met Attische basis en Toscaans kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen., en ook uit vier brede pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) geflankeerd door halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt., het geheel onder een Toscaans hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel..
Volgens het ontwerp stond op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. het opschrift ‘Exposition internationale de 1897’ en op de zuilen een reeks namen, misschien die van de meester-steenhouwers.
Beschermd op 18.11.1976.
Bronnen
Archieven
ARA/ Ministerie van Openbare Werken, Administratie van Bruggen en Wegen, Civiele Gebouwen, inventaris T039/07, aanwijzer 602, doos 163.
Publicaties en studies
BOAS, S., CORTEN, I., Inventaire du petit patrimoine du parc du Cinquantenaire, onuitgegeven studie uitgevoerd voor de Koning Boudewijnstichting, 2002-2003.
CARTUYVELS, S., Parc du Cinquantenaire. Histoire du parc, onuitgegeven studie uitgevoerd voor de Koning Boudewijnstichting, 2003, p. 128.
HENNAUT, E. (ed.), Parc du Cinquantenaire, le complexe architectural dans ses relations avec le parc, studie uitgevoerd voor de Koning Boudewijnstichting, Archives d’Architecture moderne, 2003, pp. 26, 124.
Opmerkelijke bomen in de nabijheid
