Typologie(ën)
kantoorgebouw
Ontwerper(s)
Michel POLAK – architect – 1946-1949
Jean POLAK – architect – 1946-1949
André POLAK – architect – 1946-1949
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Modernisme
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Schaarbeek (Apeb - 2010-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Landschappelijk Een landschap is een gebied, zoals waargenomen door de mens, waarvan het karakter het resultaat is van ondernomen actie en interactie van natuurlijke en/of menselijke factoren. Het is een schaalbegrip bestaande uit verschillende (erfgoed)componenten, die elk, al of niet hun intrinsieke waarde hebben, maar alles samen tot een groter meerwaardegeheel verheffen én dat dit ook zo word gepercipieerd vanop een bepaalde afstand. Wijde stadspanorama’s zijn het landschap bij uitstek, denken we bijvoorbeeld het zicht over de benedenstad van Brussel vanop het Koningsplein, maar ook op kleinere schaal kunnen dergelijke uit verschillende samengestelde componenten landschappen voorkomen.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2013-2014
id
Urban : 23216
Beschrijving
Modernistisch kantoorgebouw, n.o.v. architecten Michel, André en Jean Polak, 1946-1949.
Geschiedenis
De beslissing om in de Paleizenstraat een gebouw voor de Dienst Belastingen van Schaarbeek op te richten, werd kort voor de Tweede Wereldoorlog genomen. Oorspronkelijk moest het gebouw komen op de plaats van het rechterdeel van het RTT-gebouw, een gebouw waarvan toen slechts het linkerdeel al was uitgevoerd (zie nr. 42-46). De funderingswerken op die plaats werden echter in 1942 door de Duitsers stilgelegd. In 1946, na de beslissing om het RTT-gebouw naar rechts uit te breiden, vond een terreinruil tussen de Regie en de Belgische staat plaats: het gebouw van de Belastingen werd naar rechts verschoven en tegen de uitbreiding aangebouwd.
Beschrijving
Gebouw met een structuur van gewapend beton, bestaande uit twee blokken: aan de straatkant, een rechthoekig blok van zeven bouwlagen, de laatste twee progressief inspringend; haaks op de achterzijde, rechthoekige sokkel van vier bouwlagen met patio onder daklicht, waarop twee T-vormige vleugels van negen bouwlagen rusten. Afgeplatte zadeldakenDak met twee hellende dakvlakken. met koperen dakbedekking.
Straatgevel bekleed met hardsteen en witsteen op de verdiepingen. Gevel van dertien gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en met een grote geprofileerde omlijsting op de verdiepingen. Van de zevende tot de negende traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), drie ingangen; beglaasde metalen deuren met motieven van vierkanten en deurvleugels met fijne balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en buisvormige stootstang. Boven de centrale toegangsdeur, bronzen vlaggenstokhouder. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. vervangen.
De deuren geven toegang tot een hal bekleed met rood en zwart marmer. TrappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. in dezelfde materialen en metalen leuning.
Achtergevels bekleed met geelkleurige baksteen, met hardstenen elementen en witte banden gevormd door de betontegels. Brede gestapelde erkersRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. met ronde hoeken, voorzien van vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters.. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. vervangen.
Geschiedenis
De beslissing om in de Paleizenstraat een gebouw voor de Dienst Belastingen van Schaarbeek op te richten, werd kort voor de Tweede Wereldoorlog genomen. Oorspronkelijk moest het gebouw komen op de plaats van het rechterdeel van het RTT-gebouw, een gebouw waarvan toen slechts het linkerdeel al was uitgevoerd (zie nr. 42-46). De funderingswerken op die plaats werden echter in 1942 door de Duitsers stilgelegd. In 1946, na de beslissing om het RTT-gebouw naar rechts uit te breiden, vond een terreinruil tussen de Regie en de Belgische staat plaats: het gebouw van de Belastingen werd naar rechts verschoven en tegen de uitbreiding aangebouwd.
Beschrijving
Gebouw met een structuur van gewapend beton, bestaande uit twee blokken: aan de straatkant, een rechthoekig blok van zeven bouwlagen, de laatste twee progressief inspringend; haaks op de achterzijde, rechthoekige sokkel van vier bouwlagen met patio onder daklicht, waarop twee T-vormige vleugels van negen bouwlagen rusten. Afgeplatte zadeldakenDak met twee hellende dakvlakken. met koperen dakbedekking.
Straatgevel bekleed met hardsteen en witsteen op de verdiepingen. Gevel van dertien gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en met een grote geprofileerde omlijsting op de verdiepingen. Van de zevende tot de negende traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), drie ingangen; beglaasde metalen deuren met motieven van vierkanten en deurvleugels met fijne balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en buisvormige stootstang. Boven de centrale toegangsdeur, bronzen vlaggenstokhouder. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. vervangen.
De deuren geven toegang tot een hal bekleed met rood en zwart marmer. TrappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. in dezelfde materialen en metalen leuning.
Achtergevels bekleed met geelkleurige baksteen, met hardstenen elementen en witte banden gevormd door de betontegels. Brede gestapelde erkersRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. met ronde hoeken, voorzien van vensterregistersDoorlopende horizontale aaneenschakeling van vensters.. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. vervangen.
Bronnen
Archieven
GAS/DS 204-42, 204-50-60.
Tijdschriften
“Extension de l'hôtel central des télégraphes et téléphones à Bruxelles”, Architecture, Urbanisme, Habitation, 7-8, 1951, pp. 89-104.
