Typologie(ën)
pastorie
theater/schouwburg
theater/schouwburg
Ontwerper(s)
Camille DAMMAN – architect – 1925
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Art deco
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2005-2007
id
Urban : 16970
Beschrijving
Ensemble in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., gesigneerd ‘C[amille] Damman.. / architecte.', i.o.v. Frédéric Brugmann, 1925.
Pastorie
Drie bouwlagen en vier verschillende gevels, die aan straatzijde met telkens vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Laatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevel in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en voorzien van driehoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. onder terras. Bruine bakstenen gevels met elementen in witsteen, waarvan sommige gesculpteerd met gestileerde bloemen in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.. Muuropeningen in verschillende vormen, die gevel verlevendigen: smalle gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd., hoge rondboogvensters of brede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., telkens gevuld met fraai schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... met roeden. Toegangsportiek in oksel van parochiezaal en pastorie: witstenen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. op dito pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met fraai smeedijzeren hekwerk in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.; muuropeningen hier getralied en voorzien van glas-in-lood. In eigenlijke straatgevel eveneens deur onder stenen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. met bloemmotief.
Asymmetrische achtergevel met fraai en decoratief metselwerk. Muuropeningen in verschillende vormen met metalen schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... bewaard. Op benedenverdieping glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. geflankeerd door rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. uitgevend op een terras dat uitkijkt over de tuin; gestileerde bakstenen borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. geflankeerd door twee pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. bekroond met lamp. Tuin beplant met mooie rode beuk.
Kroonlijst op lange modillonsRechthoekig kraagstuk, ter versiering van een kroonlijst.. Pannen schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met kleine driehoekige dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap..
Interieur. Grondplan, oorspronkelijk voorzien als woning voor twee pastoors, is bewaard. Op benedenverdieping aan straatkant, grote polyvalente zaal met erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld.. Op elke verdieping, brede centrale gang naar kamers, keukens en badkamers.
Sober interieur verlevendigd door enkele elementen in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., ontworpen door Camille Damman: trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap. met gesculpteerde houten uil, koperen beslagVerzameling van metalen elementen op een deur of raam. met klein geometrisch motief. Deuren en vloeren (parket en granito) eveneens bewaard.
Voormalige theaterzaal (nr. 12) in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., i.o.v. Frédéric Brugmann, n.o.v. arch. Camille Damman, 1925. Deze zaal van één bouwlaag , thans gebruikt door de scouts, deed oorspronkelijk dienst als theaterzaal. Straatgevel in bruine baksteen van twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) tussen zware postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. Van pastorie gescheiden door berijdbare doorgang.
Pastorie
Drie bouwlagen en vier verschillende gevels, die aan straatzijde met telkens vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Laatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevel in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en voorzien van driehoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. onder terras. Bruine bakstenen gevels met elementen in witsteen, waarvan sommige gesculpteerd met gestileerde bloemen in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.. Muuropeningen in verschillende vormen, die gevel verlevendigen: smalle gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd., hoge rondboogvensters of brede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., telkens gevuld met fraai schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... met roeden. Toegangsportiek in oksel van parochiezaal en pastorie: witstenen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. op dito pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met fraai smeedijzeren hekwerk in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik.; muuropeningen hier getralied en voorzien van glas-in-lood. In eigenlijke straatgevel eveneens deur onder stenen luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. met bloemmotief.
Asymmetrische achtergevel met fraai en decoratief metselwerk. Muuropeningen in verschillende vormen met metalen schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... bewaard. Op benedenverdieping glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. geflankeerd door rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. uitgevend op een terras dat uitkijkt over de tuin; gestileerde bakstenen borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. geflankeerd door twee pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. bekroond met lamp. Tuin beplant met mooie rode beuk.
Kroonlijst op lange modillonsRechthoekig kraagstuk, ter versiering van een kroonlijst.. Pannen schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met kleine driehoekige dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap..
Interieur. Grondplan, oorspronkelijk voorzien als woning voor twee pastoors, is bewaard. Op benedenverdieping aan straatkant, grote polyvalente zaal met erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld.. Op elke verdieping, brede centrale gang naar kamers, keukens en badkamers.
Sober interieur verlevendigd door enkele elementen in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., ontworpen door Camille Damman: trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap. met gesculpteerde houten uil, koperen beslagVerzameling van metalen elementen op een deur of raam. met klein geometrisch motief. Deuren en vloeren (parket en granito) eveneens bewaard.
Voormalige theaterzaal (nr. 12) in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., i.o.v. Frédéric Brugmann, n.o.v. arch. Camille Damman, 1925. Deze zaal van één bouwlaag , thans gebruikt door de scouts, deed oorspronkelijk dienst als theaterzaal. Straatgevel in bruine baksteen van twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) tussen zware postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. Van pastorie gescheiden door berijdbare doorgang.
Bronnen
Archieven
Archieven van de kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouw Boodschap.
Publicaties en studies
VAN CAUWELAERT, J.-F., Une église à la plaine de Berkendael: les débuts à la paroisse de l'annonciation à Ixelles, Mémoires d'Ixelles, 73-74, 1999, p. 31.
Archieven van de kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouw Boodschap.
Publicaties en studies
VAN CAUWELAERT, J.-F., Une église à la plaine de Berkendael: les débuts à la paroisse de l'annonciation à Ixelles, Mémoires d'Ixelles, 73-74, 1999, p. 31.
