Typologie(ën)

herenhuis
portiek/poort
bijgebouwen

Ontwerper(s)

Barnabé GUIMARD1783-1785

Stijlen

Classicisme

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2021

id

Urban : 39905
lees meer

Beschrijving

Hoekpaviljoen onder schilddak (nok loodrecht op straat), van bij oorsprong samengesteld uit twee woningen, met binnenplaats en toegang via koetspoort. Geheel opgetrokken tussen 1783 en 1785, in opdracht van bouwheer L. de l’Escaille. Eind 18e eeuw verhuurd en uitgebaat als reizigershotel Hotel de Galles. In 1838 door de Staat opgekocht en betrokken door het Ministerie van Oorlog, eindjaren 1870 uitgebreid door incorporatie van de aansluitende woningen aan de Koningsstraat en betrokken door het Ministerie van Landsverdediging, later door het Ministerie van Binnenlandse Zaken waarvoor renovatie door de architecten W. Burak en C. Hertfurth (Wetstraat nr. 2) en W. Houben (Leuvenseweg nr. 1-3).

Drie in hoogte afnemende bouwlagen en voorgevel van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met door imitatiebanden gelijnde benedenbouw boven plint met keldergaten. Geaccentueerde middentravee in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., doorgetrokken in het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met gelede architraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden. en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. en gekoppelde consoles, beëindigd door een dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. met oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. tussen pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en voluten onder pseudoboogfronton. Extra markering door verticaal gelede panelen in de penanten, een decoratief entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. boven het bel-etagedeurvenster en een hardstenen Lodewijk XVI-balkon met siervazen, op dubbele uitgelengde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met rozetmotief. Ordonnantie voorts met rechthoekige bovenvensters in brede geriemde omlijsting en panelen op de borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. in de zijtraveeën. Verdiepte getraliede rechthoekige benedenvensters in geprofileerde omlijsting met diamantkopsluitstenen en panelendecor onder de lekdrempels op gegroefde consoles. Gelijkaardig steekboogvenster in de rondboognis van het middenrisaliet.

Paviljoen met geordonneerd gevelfront van totaal negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Koningsstraat, in symmetrie met het ertegenover liggende hoekpand Koningsstraat nr. 74. Vrijwel identieke opstand met belijnde benedenbouw en geaccentueerde hoek- en middentraveeën: benedenvensters ter vervanging van de oorspronkelijke deuren; gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. balkonleuningen en geprofileerde vensteromlijstingen op de bel-etage onder zelfde decoratieve entablementenHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Overige bovenvensters in bandomlijsting en gescheiden door panelen. Afgesnuite rechthoekige dakkapellen met rechte druiplijst. Oostelijke zijgevel met gedichte bovenvensters in drie traveeën.

Interieur
 herhaaldelijk aangepast, onder meer begin 20e eeuw en na 1945. Van de vroegere binneninrichting bleven nog enkele fraaie marmeren schouwen, en ten dele stucplafonds, lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en parketvloeren bewaard.

Aan de Wetstraat: portiekgebouw rechts met poort- en vier venstertraveeën, aan het binnenplein met bijkomende tweede bouwlaag sinds 1896 en uitgebouwde overdekte doorgang sinds 1902. Huidige gebouwenconfiguratie rondom het binnenplein voorts resulterend van stelselmatige uitbreiding en verhoging van de oorspronkelijke gebouwen; gelijkvloerse pilasterstructuur in een aantal gevelpartijen mogelijk opklimmend tot de oprichtingsperiode van het hoekpaviljoen.

Aan de Koningsstraat, aansluitend bij het hoekpaviljoen Wetstraat, in oorsprong geheel van drie gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. rijhuizen in classicistische stijl. Terreinen afgestaan aan J. Triest, mits bouw van een gevelfront in symmetrie met het tegenover liggende aan de Koningsstraat, ontworpen door architect Barnabé Guimard (zie Koningsstraat nr. 76); nog in opbouw in 1781. BepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderd gevelfront met drie bouwlagen en dertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder leien bedaking, met zelfde geleding en ordonnantie als Koningsstraat nr. 76. Oorspronkelijk identieke opstand; deur onder
entablement in achtste en elfde travee, respectievelijk gedicht in 1911 en 1870. Heden beter bewaard, cf. ten dele behouden steekboogopeningen, in de acht rechtse traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met niveauverschil ten opzichte van de vijf linkse traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...); deurentablementen met consoles, respectievelijk afgevlakt en vergroot tot balkon. Tot huidige vorm aangepast, gepaard met grondige inwendige verbouwing, naar ontwerp van architect A. Nyst van 1911: hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. van vijf linkse traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) doorgetrokken over acht rechtse traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), onder vernieuwde bedaking. Hardstenen plint (1891). Smeedijzeren vensterleuningenLage, versierde leuning boven een onderdorpel, meestal in metaal. (laatste kwart 18e eeuw?) in zesde tot tiende travee, gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. balkon- en vensterleuningenLage, versierde leuning boven een onderdorpel, meestal in metaal. (eerste helft 19e eeuw) in drie laatste.


Bronnen

Archieven
SAB/OW 3639 (1870), 20911 (1911, 1891).

Publicaties en studies
SAINTENOY P.Les arts et les artistes à la Cour de Bruxelles, 1932-1935, III, pp. 356-364.
VAN DE WINCKEL M., Etude historique et stylistique en vue de la restauration et de la réhabilitation d’immeubles. Ilot entre le 2, rue de la Loi, 1 à 11 rue Royale, 1 à 3 rue de Louvain à Bruxelles, onuitgegeven verslag, Brussel, 29/5/1990.