Onderzoek en redactie
2020-2022
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Wapenstilstandstraat is een rechte straat tussen de Jetsesteenweg en de Ganshorensestraat, evenwijdig met de spoorweg. Ze kruist de Leopold II-laan en de Félix Vande Sandesquare; de Dapperenstraat is een zijstraat ervan.
Op het einde van de jaren 1860 begon de aanleg van de spoorweg die aan de westelijke kant rond Brussel loopt. In 1871 werd de halte Koekelberg ingehuldigd (waar zich nu het Eugène Simonisplein bevindt). Langsheen de spoorwegberm zijn daarna huizen opgetrokken aan een op dat ogenblik nog doodlopende weg, die in 1880 echter belandde op de plannen van Victor Besme voor de Koekelbergse Koningswijk. De weg werd een volwaardige straat, die in 1884 verbreed werd maar pas in 1903 genivelleerd en verhard werd, toen er al meerdere gebouwen stonden. Tussen 1919 en 1920 moest het eerste segment van de straat nogmaals genivelleerd worden bij de bouw van de chocoladefabriek Victoria (zie nr. 5)
Aanvankelijk kreeg ze de naam Stationsstraat. Maar naarmate de spoorweg zich ontwikkelde, kregen binnen de agglomeratie nogal wat straten de naam Stationsstraat en om verwarring te vermijden werd de Koekelbergse Stationsstraat in 1912 omgedoopt tot Edelmannstraat, als eerbetoon aan Max Edelmann, de kort voordien overleden directeur van de grote brouwerij van Koekelberg, die van Duitse afkomst was. In 1918, na de eerste wereldoorlog, wijzigde de gemeente de straatnaam nogmaals, deze keer in Wapenstilstandstraat. Op 17.04.2023 heeft de gemeenteraad van Koekelberg de naamswijzigingen van vier straatgedeelten goedgekeurd om de openbare ruimte te vervrouwelijken. Zo kregen twee straatgedeelten in de Wapensstilstandstraat een nieuwe straatnaam. Het eerste deel, van nr. 1 tot 13, wordt de Gembastraat, als eerbetoon aan deze vrouw die tot één van de 267 Congolezen behoorde die werd tentoongesteld in een dorp in het park van Tervuren, opgericht ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling van 1897. Mevrouw Gemba overleed tijdens deze tentoonstelling. De nieuwe naam van het tweede straatgedeelte is een eerbetoon aan Gisèle Halimi (1927-2020), een Frans-Tunesische advocate en politica. Als Franse feministe, verdedigde zij de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijders en zette ze zich lang tijd in voor het recht op abortus. In 1974 verdedigde ze twee jonge Brusselse vrouwen, Anne Tonglet en Aracelli Castellano, beiden slachtoffers van een groepsverkrachting in Marseille. Het proces leidde tot de veroordeling van de drie daders, maar ook tot een wijziging van de Franse wet in 1980: verkrachting wordt voortaan een misdrijf waarop vijftien jaar gevangenisstraf staat.
Van de huizen die er in de loop van de jaren 1870 werden gebouwd, staat er niet één meer. De huidige bebouwing van de Wapenstilstandstraat bestaat uit huizen die dateren uit de jaren 1880 tot 1910, maar ook uit nijverheidsgebouwen zoals dat van de chocoladefabriek Victoria (zie nr. 5), die een groot gedeelte van het eerste straatgedeelte beslaat. Er zijn in de straat nog meer, weliswaar kleinere bedrijfsgebouwen opgetrokken. Achter de nr. 18, 19 en 20 (Gisèle Halimistraat) liet Antoine Pelsmaekers in 1902 een werkplaats bouwen voor de productie van verwarmingstoestellen. Later (1906) liet hij op het nr. 16 (Gisèle Halimistraat) een huis optrekken en in 1914 nog eens vier huizen met voorgevel op het Eugène Simonisplein (zie nr. 15-21 op dat plein). Waarschijnlijk had hij toen alle werkplaatsen op het binnenterrein tussen beide straten in gebruik. Op het nr. 36-37 (en 19, 21 in de Dapperenstraat) werd in 1905 de hoedenmakerij van Lucien Mayer gebouwd, die daarna nog meermaals werd vergroot. Van het einde van de jaren 1960 tot 1980 werd het gebouw gebruikt door het haute-coutureatelier van de beroemde Franse modeontwerper Louis Féraud. Intussen is de katholieke gemeenschap Maranatha er gevestigd. Op het nr. 1 (Gembastraat) ten slotte bevindt zich de voormalige activiteitenzaal van de patronage Saint-Joseph, gebouwd in 1895. In de jaren 1920 werd het pand omgebouwd tot een industriële werkplaats en momenteel is er een jeugdherberg ondergebracht. In 1911 koos architect Arthur Pladet, die in Koekelberg bijzonder veel gebouwen ontwierp, de Wapenstilstandstraat voor de bouw van zijn eerste eigen woning (zie nr. 22).
Bronnen
Archieven
GAK/DS 1: 43 (1895); 16: 428-47 (1906); 18: 20 (1902) ; 19, 20: 451-70 (1906); 36-37: 372-57 (1905).
Publicaties en studies
CULOT, M. (o.l.v.), Koekelberg. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AMA, Brussel, 1980, fiches 6 en 12.
PIRLOT, A.-M., Koekelberg à la carte, MBHG, Brussel, 2013.
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.