Typologie(ën)

tuinwijk

Ontwerper(s)

Paul ROBBERECHTS architect1922

Egide DEKEULENEERarchitect1958

Cécile PITOISplastisch kunstenaar2011

Juridisch statuut

Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024

Stijlen

Regionalisme
Eclectisme

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

Onderzoek en redactie

2018

id

Urban : 38504
lees meer

Beschrijving

Geheel van 43 woningen in eclectische stijl met invloed van de traditionalistische stijl, in 1922 ontworpen door architect Paul Robberechts in opdracht van de Lakense Haard.

Dit complex, samen met het complex dat in 1920 werd aangelegd aan de Romeinsesteenweg (zie nr. 341 tot 359) en aan de Paul Jansonstraat (zie nr. 2 tot 16), zijn de eerste en enige gehelen van dit type tuinwijk die de Lakense Haard heeft opgericht. In 1988 voorzag een – niet uitgevoerd – ontwerp van architecten Albert en Marc Vanden Bossche in de sloop/wederopbouw van nr.58 tot 80 Demanetstraat. De tuinwijk werd na 2004 gerenoveerd.

Hij ligt aan weerszijden van de Gustave Demanetstraat en bestaat uit twee groepen woningen, de westelijke gelegen rond een centrale tuin aan pare zijde van de Demanetstraat (nr.58 tot 80), de oostelijke op het noordelijke deel van het bouwblok tussen de Demanetstraat, de Wannekouterlaan en de De Wandstraat. Deze tweede groep bestaat uit gehelen van woningen die aan de verkeerswegen liggen, evenals uit een groep woningen langs een centrale tuin. De tuin van de westelijke groep is toegankelijk via een korfboogarcade die nr.60 en 78 Demanetstraat verbindt, die van de oostelijke groep is toegankelijk via een inrijpoort met korfboogopeningen onder het geheel gevormd door nr.82, 84 en 100, 102 De Wandstraat. De woningen hebben elk een eigen tuintje, de meeste afgesloten met een heg; sommige woningen die ten opzichte van de straat inspringen hebben ook een voortuintje. Gezien de hoogteverschillen van de terreinen, zijn verscheidene tuinen en toegangen verhoogd en toegankelijk via trappen.

De meeste woningen hebben twee bouwlagen en zijn per twee, drie, vier of vijf gekoppeldTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. onder eenzelfde zadeldak – loodrecht op of evenwijdig aan de hoofdgevels – of onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., sommige voorzien van kapvensters of dakvenstersUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Uitkragende daken met ingesnoerde dakgoot, op houten kraagstenen. De meeste gevels zijn in baksteen, versierd met witstenen elementen. Die op de gevels van nr.58 tot 80 Demanetstraat zijn in twee tinten beschilderd. Op nr.72 tot 80, 82, 84 en 100, 102 De Wandstraat, benedenverdieping in oranjekleurige baksteen en bepleisterde verdiepingen (thans geel geschilderd). Verscheidene gehelen hebben een of twee voorbouwen onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., de meeste met schouderstukken, die van de westelijke groep met steunberen. Puntgevels van het centrale geheel van de oostelijke groep met makelaar1. Versiering op de nok van een dak in de vorm van een decoratieve metalen, terracotta of houten stang; - 2. Middenstijl van een dakspant.. Rondboogdeuren, sommige onder ovale oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster.. Vensters met bakstenen hanenkamVlakke samengestelde latei, waarvan de stenen als boogstenen functioneren; in ruime zin slaat de term ook op een boog met een getrapte (pseudo-) boogrug.. Aan de De Wandstraat en de Wannekouterlaan, sommige muuropeningen onder latei in uitgewassen kiezelbeton. Sommige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., waarvan die welke de topgevels verlichten, in omgekeerde L. Oculi met spuwerUitmonding van een goot of waterbekken waarlangs overtollig water wordt afgevoerd.. Decors van opstaande of uitspringende bakstenen. Stenen elementen met spiraalmotief. Elk geheel is voorzien van een witstenen paneel waarin de in het rood geschilderde naam van een bloem is gegraveerd. Schrijnwerk vervangen; raamwerk oorspronkelijk met bovenlichtenBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden. met loodstrips. Sommige deuren onder impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak. met hergebruikt smeedijzeren traliewerk. Luiken volgens oorspronkelijk plan, maar misschien nooit uitgevoerd.

Binnen, bijna overal identieke indelingen. Inkomhal met trap. Gemeenschappelijke ruimte die leidt naar een kleine kamer en de keuken, met doucheruimte. Toilet op de koer, bereikbaar via de keuken. Twee tot drie kamers op de verdieping.

Demanetstraat 58 tot 80, tuintjes rond de centrale tuin heraangelegd in 2012, die van de woningen aan de noord- en westkant afgeboord door een betonnen muurtje. Op nr. 72 tot 84 De Wandstraat, voortuintjes in 1958 omgevormd tot terrassen met muurtjes in breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. en een trap met metalen leuning (architect Egide Dekeuleneer). Kant Wannekouterlaan, woningen achter een klein driehoekig parkje dat na 1953 werd aangelegd en in 2011 werd uitgerust met een petanqueterrein omringd door reusachtige petanqueballen, een kunstwerk ontworpen door kunstenares Cécile Pitois, De kleine zusters van het Atomium. De kunstenares ontwierp nog twee andere werken in de tuinwijk, verwijzend naar Expo 58: Toevlucht der dromen in de toegangsportiek naar de binnenkant van het bouwblok aan de De Wandstraat, en Requiem voor een ster links van de arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. die naar de binnenkant van het bouwblok aan de Demanetstraat leidt.

Nr. 58 tot 80 Demanetstraat
Op nr. 58, 60 (Les Renoncules) en 78, 80 (Les Giroflées), twee gehelen van twee gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. huizen onder loodrecht zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Puntgevel aan de straatkant met één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) per woning. Op de zijgevels, toegang en dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is..

Op nr. 62, 64 (Les Pensées) en 74, 76 (Les Tulipes), twee tegenover elkaar liggende gehelen van twee gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. huizen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Aan de zijkanten, voorbouw onder topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt., met de deur.

Op nr. 66 tot 72 (naam verwijderd), geheel van vier woningen onder parallel zadeldakDak met twee hellende dakvlakken., de centrale woningen met een gemeenschappelijke voorbouw onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Achteraan, bijgebouwen uit 1958 (architect Egide Dekeuleneer).


Nr. 27 tot 43 Demanetstraat
Op nr. 27 tot 35 (Les Chèvrefeuilles), geheel van vijf huizen onder parallel zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Eerste huis met ingang op de laterale puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., de twee volgende met kapvenster, de twee laatste met een gemeenschappelijke voorbouw met puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. over drie bouwlagen.

Op nr. 37 tot 43 (Les Pivoines), geheel van vier huizen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. aan de linkerkant, een op twee inspringend ten opzichte van de rooilijn, de uitspringende huizen met puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Tweede huis met kapvenster, laatste huis met trapezoïdale uitbouw op de zijgevel.

Nr. 178 tot 188 Wannekouterlaan
Op nr. 178 tot 186 (Les Oeillets en Les Capucines), geheel van vijf huizen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Dakvensters onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. op de zijgevels. Centraal huis met kapvenster. Laterale huizen aan de laan met gemeenschappelijke topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. over drie bouwlagen, de eerste achter een ondiepe voorbouw onder plat dak die een toegangsportiek met hoekpijlers vormt.


Op nr. 188 (Les Pâquerettes), op de hoek met de Demanetstraat, vrijstaande villa met zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Benedenverdieping thans beschilderd. Op de hoek, puntgevel achter een voorbouw van twee bouwlagen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., met in het linkervlak de deur. Aan de Wannekouterlaan, trapezoïdale uitbouw. Aan de Demanetstraat, kleine voorbouw onder een verlenging van het dak.

Nr. 72 tot 80, 82, 84 en 100, 102 De Wandstraat
Op nr. 72, aan de rooilijn, halfvrijstaand huis van drie bouwlagen, onder kruisvormig zadeldak. Symmetrische puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. aan de straatkant. Op de lagere benedenverdieping, drie kleine venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. gevolgd door een deur, onder doorlopende  latei. Verdiepingen geflankeerd door brede en kolossale gegroefde pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder een veelhoekig kapiteelKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen. dat volgens oorspronkelijk plan versierd moest worden. Voorstevenvormige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. bekroond door een terras met opengewerkte bakstenen borstwering, voor een glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft.. Achthoekige oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. in de geveltop. Op de zijgevel, getrapt vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. gevolgd door een deur.


Op nr. 74 tot 80 (Les Roses), geheel van vier huizen onder parallel zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Centrale huizen met aan de straatkant een gemeenschappelijke voorbouw onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., achter een ondiepe voorbouw onder plat dak geflankeerd door de deuren.

Op nr. 82, 84 en 100, 102 (Les Mimosas), geheel van vier huizen onder parallel schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Huizen aan de zijkant met voorbouw onder puntgevel, achter een trapezoïdale voorbouw van één bouwlaag. Buitenhoeken afgeschuind op de benedenverdieping, onder bakstenen uitkraging. In het midden, traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., met inrijpoort die naar binnen het bouwblok leidt.

Nr. 86 tot 98 De Wandstraat
Op nr. 86, 88 (Les Glycines) en 96, 98 (Les Myosotis), twee tegenover elkaar liggende gehelen van twee huizen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Puntgevel met centraal een ondiepe voorbouw van één bouwlaag onder plat dak. Zij-ingangen. Dakvensters onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. op de zijgevels.

Op nr. 90 tot 94 (Les Jacinthes), geheel van drie huizen onder parallel zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. In het midden, gemeenschappelijke voorbouw onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., met de drie toegangen, die van de huizen aan de zijkant op de zijvlakken. Achtergevel inspringend ten opzichte van de Demanetstraat.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 50080 (1922); De Wandstraat 72 tot 84: 65760 (1958); Gustave Demanetstraat 27 tot 43: 112620 (2004); Gustave Demanetstraat 58 tot 80: 91762 (1988); Gustave Demanetstraat 66 tot 72:
 91762 (1988).

Publicaties en studies
MOUTURY, S., CORDEIRO, P., HEYMANS, V., Le logement ouvrier et social à Laeken. Etude historique et architecturale débouchant sur des propositions de mesures de protection, Cel Historisch Erfgoed van de Stad Brussel, Brussel, 1997, pp. 60-66.
VERHAEGHE, L., 8 x Mutsaard-Laken, Gemeenschapscentrum Heembeek-Mutsaard, Brussel, 2006, pp. 24-33.

Tijdschriften
VERHAEGHE, L., “1920-1922. Deux cités-jardins au Mutsaard”, Uil & Spiegel, 10, december 2001, pp.
 2-13.

Websites
www.slrb.irisnet.be
.