Typologie(ën)
vrijmetselaarsloge
Ontwerper(s)
Claude FISCO – ingenieur-architect – 1774
Adolphe SAMYN – architect – 1877-1879
E. HENDRICKX – 1877-1879
J. DE BLOIS – 1877-1879
Alban CHAMBON – architect – 1877-1879
Louis DELBEKE – schilder – 1877-1879
Statut juridique
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 33768
Beschrijving
Hoekvormend gebouw
met classicistische westgevel, in oorsprong hoofdgevel van een eveneens drie
bouwlagen hoog hoekpand met blijkbaar vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) tellende zuidgevel. Classicistische frontongevel naar ontwerp van
ingenieur-architect Claude Fisco, bij de aanleg van het Martelaarsplein in
1774-1776, opgevat als perspectivisch eindpunt voor het plein.
In de tweede helft van de 19e eeuw bewoond door fotograaf Louis Ghémar (galerij-atelier op binnenplaats naar ontwerp van architect E. Janlet van 1867, herbouwd in 1873). Samen met het belendende oostelijke pand intern verbouwd voor inrichting van het maçonnieke tempelcomplex van «Les Amis Philanthropes», naar ontwerp van architect Adolphe Samyn met medewerking van architecten Ernest Hendrickx en Jean De Blois; decor ontworpen en uitgevoerd door Alban Chambon, Louis Delbeke en G. Janlet. Eerstesteenlegging in 1877, inwijding in 1879; grondige aanpassing naar ontwerp van architect Charles Lambrichs van 1937 (zuidgevel, Grote en Kleine tempel) en ca. 1954 (Kleine, huidige Middentempel).
Bepleisterde classicistische westelijke lijstgevel van drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) : voortzetting van de gevelopbouw aan het Martelaarsplein, evenwel met rijkere architectonische detailuitvoering. Sokkelvormende begane grond met ordonnerende ingediepte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en rondboogvensters ; dubbele Toscaanse pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. in kolossale ordeZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten. over de twee bovenverdiepingen. Benadrukte middentravee met bucraniumfries onder boogfronton en smeedijzeren balkonleuning met guirlande en initialen PJC in medaillonRonde of ovale cartouche., op gekoppelde voluutconsoles. Lagere bovenste bouwlaag met festoenendecor op de borstweringen : in ontwerp geopend door ovale oculiKlein rond, ovaal of polygonaal venster. en afgelijnd door een attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.; huidig uitzicht met blijkbaar aangepaste bovenvensters en bekronende oeil-de- boeufs. Centraal benedenvenster (1867, 1870) in plaats van oorspronkelijke deur.
Bakstenen zuidgevel in neotraditioneleDe neotraditionele bouwstijl inspireert zich op de traditionele architectuur, die men eerder vrij gaat incorporeren in een meer eigentijdse vormgeving, met eigentijdse materialen en technieken (19e eeuw en 20e eeuw). stijl, naar ontwerp van architect Charles Lambrichs van 1937; drie bouwlagen en zeven ongelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met enkelvoudige, twee- en drielichtvensters en brede rechthoekige poort.
Interieur. Egyptiserend maçonniek tempelcomplex met gelijkvloerse Grote en Kleine tempel, toegankelijk via voorportalen en ten noorden aansluitend op het Middenvertrek (Loge van de Meester). Grote tempel met uniform beigekleurig stucdecor : halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt. met gecombineerde papyrusvormige en antropomorfistische kapitelenKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.; op tussenmuren, schilderingen op doek met maçonnieke taferelen namelijk bouw van de Salomontempel en de Hirammythe; verder bolle omlijstingen, holkeellijsten, gevleugelde zonneschijven, cobrafriezen en maçonnieke symbolen, deels ten noorden en ten zuiden in 1937 (cf. supra) verwijderd voor plaatsing van tribune en bijkomende deuren. Verbouwde Kleine (later Middentempel oorspronkelijk met marmeren lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … onder sokkel met payruszuilen, en geschilderde panelen met maçonnieke taferelen en nilotische plantengroei.
In de tweede helft van de 19e eeuw bewoond door fotograaf Louis Ghémar (galerij-atelier op binnenplaats naar ontwerp van architect E. Janlet van 1867, herbouwd in 1873). Samen met het belendende oostelijke pand intern verbouwd voor inrichting van het maçonnieke tempelcomplex van «Les Amis Philanthropes», naar ontwerp van architect Adolphe Samyn met medewerking van architecten Ernest Hendrickx en Jean De Blois; decor ontworpen en uitgevoerd door Alban Chambon, Louis Delbeke en G. Janlet. Eerstesteenlegging in 1877, inwijding in 1879; grondige aanpassing naar ontwerp van architect Charles Lambrichs van 1937 (zuidgevel, Grote en Kleine tempel) en ca. 1954 (Kleine, huidige Middentempel).
Bepleisterde classicistische westelijke lijstgevel van drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) : voortzetting van de gevelopbouw aan het Martelaarsplein, evenwel met rijkere architectonische detailuitvoering. Sokkelvormende begane grond met ordonnerende ingediepte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en rondboogvensters ; dubbele Toscaanse pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. in kolossale ordeZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten. over de twee bovenverdiepingen. Benadrukte middentravee met bucraniumfries onder boogfronton en smeedijzeren balkonleuning met guirlande en initialen PJC in medaillonRonde of ovale cartouche., op gekoppelde voluutconsoles. Lagere bovenste bouwlaag met festoenendecor op de borstweringen : in ontwerp geopend door ovale oculiKlein rond, ovaal of polygonaal venster. en afgelijnd door een attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.; huidig uitzicht met blijkbaar aangepaste bovenvensters en bekronende oeil-de- boeufs. Centraal benedenvenster (1867, 1870) in plaats van oorspronkelijke deur.
Bakstenen zuidgevel in neotraditioneleDe neotraditionele bouwstijl inspireert zich op de traditionele architectuur, die men eerder vrij gaat incorporeren in een meer eigentijdse vormgeving, met eigentijdse materialen en technieken (19e eeuw en 20e eeuw). stijl, naar ontwerp van architect Charles Lambrichs van 1937; drie bouwlagen en zeven ongelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met enkelvoudige, twee- en drielichtvensters en brede rechthoekige poort.
Interieur. Egyptiserend maçonniek tempelcomplex met gelijkvloerse Grote en Kleine tempel, toegankelijk via voorportalen en ten noorden aansluitend op het Middenvertrek (Loge van de Meester). Grote tempel met uniform beigekleurig stucdecor : halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt. met gecombineerde papyrusvormige en antropomorfistische kapitelenKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.; op tussenmuren, schilderingen op doek met maçonnieke taferelen namelijk bouw van de Salomontempel en de Hirammythe; verder bolle omlijstingen, holkeellijsten, gevleugelde zonneschijven, cobrafriezen en maçonnieke symbolen, deels ten noorden en ten zuiden in 1937 (cf. supra) verwijderd voor plaatsing van tribune en bijkomende deuren. Verbouwde Kleine (later Middentempel oorspronkelijk met marmeren lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … onder sokkel met payruszuilen, en geschilderde panelen met maçonnieke taferelen en nilotische plantengroei.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 19238 (1867, 1870, 1873), 50075 (1937).
Tijdschriften
CELIS M.M., "De egyptiserende maçonnieke tempels van de Brusselse loges. «Les Amis Philanthropes» en «Les Vrais Amis de l’Union et du Progrès Réunis»" (M & L, 1984, 3, p. 25-41).
L’Emulation, 1884, kol. 89, pl. 29-32.
