Typologie(ën)
winkel
historische lift
historische lift
Ontwerper(s)
Statut juridique
Stijlen
Art nouveau
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Inventaris van engineering erfgoed (2011)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Inventaris van de historische liften (Homegrade - DPC)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Wetenschappelijk
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 30622
Beschrijving
Markant
art nouveaugebouw, als warenhuis Old England volgens bouwaanvraag van
1898 opgetrokken naar ontwerp van architect Paul Saintenoy, in samenwerking met
architect J. De Becker en ingenieur E. Wyhowski; smeedijzerwerk toegeschreven
aan P. Desmedt.
Belangrijk gebouw met vernieuwende inbreng in de toenmalige Brusselse warenhuisarchitectuur door het exclusieve gebruik van ijzer en glas voor skelet- en gevelopbouw, in 1901 door architect Victor Horta hernomen en verder uitgewerkt in het voormalige warenhuis A l’Innovation.
Gevel oorspronkelijk met effectvoller decor, naderhand gewijzigd: in 1938 verwijdering van de “overtollige” smeedijzeren ornamentiek cf. oude zichten met rijkere terrasafsluiting en balkonleuningen waarin onder meer verwerking van initialen O.E., afbraak van de luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. en herschildering van de voorheen gepolychromeerde gevel in een kleur aangepast aan het Koningsplein; in 1956 afbraak van de sierlijke hoekerker. Pand in 1974 tapijthandel Rêve d’Orient, in 1979 samen met Koningsplein nr. 13-14 door de Staat aangekocht voor inrichting als Instrumentenmuseum; renovatie naar ontwerp van de tijdelijke architectengroepering G + D D. Bontinck, GUS (D. Graux, F. Terlinden, G. Vanhamme) en I.D.P.O. Ph. Neerman thans aangevat. Rijzig afgerond hoekgebouw (Villa Hermosastraat) met vijf bouwlagen + dakverdieping. Vrij symmetrische en volledig opengewerkte gevelstructuur: zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) verticaal geaccentueerd door gevelhoge superpositie van smalle colonnetten met uitgelengde basis en vegetale kapitelen; bredere middenpartij aan Hofberg vanaf de vierde bouwlaag uitgewerkt als rechthoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op colonnetconsoles, verhoogd met imposante belvédère: eertijds gecombineerd met fraai omheind panoramisch dakterras. Transparante gevelcompositie door de ruime glaspartijen met rechthoekige twee- en drielichten en, in erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. en op twee bovenverdiepingen, gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. korf- en rondboogvensters; smallere drielichtenGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. boven de afgeronde hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. daterend van 1956 (architect J. Hendrickx-van den Bosch) ter vervanging van de voorheen uitgewerkte semi-octogonale hoeklantaarn met bekronende smeedijzeren uitzichtlantaarn. Bouwlagen horizontaal onderlijnd door de talrijke - thans vereenvoudigde - balkonleuningen met panelen waarop eertijds warenhuisopschriften, verder door de sierlijke eclectisch getinte friezenHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met rozet-, schelp-, kroon-, slangen-, vegetale en florale motieven en de panelen met Engelse blazoenen onder de sterk overkragende bovenste kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op drop en uitgewerkte consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Hoge begane grond (cf. sterke helling Hofberg/Villa Hermosastraat) met ingang tussen afgeronde beglazing, in oorsprong met luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak.. Zijgevel aan Villa Hermosastraat verlengd met vrij traditioneel aandoende traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van hardsteen, met rustica-penant en steekboogvensters, onder in 1914 (architect G. Hubrecht) toegevoegde dakzaal.
Binnenruimte met functionele indeling: opstapeling van verkoopsplateau’s met zichtbaar gehouden ijzeren structuur; vaksgewijze constructie met I-balkenIJzeren latei met I-profiel. met klinkbouten als horizontale liggers en verticale steunen (bekleed op begane grond), naast in mindere mate sierlijke kolommen met typische kapitelenKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.. TrappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. met bordestrap, decoratieve ijzeren trapleuning en lifthekken en -kooi. Eclectische tearoominrichting met stucdecor, houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en raamomlijstingen.
In het inrichtingsproject voor het Instrumentenmuseum (cf. supra) zal het art nouveaugebouw voornamelijk fungeren als hoofdtoegang en als circulatieruimte tot de concert- en tentoonstellingszalen (Koningsplein nr. 13- 14) - waarvoor aanpassing van trappenhuis en lift - met inrichting van foyers en - op niveau van de belvédère - van cafetaria, vanwaaruit indrukwekkend panoramisch zicht op de stad; uitwendige restauratie met herstel van luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. en hoekerker en in de Villa Hermosastraat nieuwe uitbreiding met hedendaagse vormgeving.
Belangrijk gebouw met vernieuwende inbreng in de toenmalige Brusselse warenhuisarchitectuur door het exclusieve gebruik van ijzer en glas voor skelet- en gevelopbouw, in 1901 door architect Victor Horta hernomen en verder uitgewerkt in het voormalige warenhuis A l’Innovation.
Gevel oorspronkelijk met effectvoller decor, naderhand gewijzigd: in 1938 verwijdering van de “overtollige” smeedijzeren ornamentiek cf. oude zichten met rijkere terrasafsluiting en balkonleuningen waarin onder meer verwerking van initialen O.E., afbraak van de luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. en herschildering van de voorheen gepolychromeerde gevel in een kleur aangepast aan het Koningsplein; in 1956 afbraak van de sierlijke hoekerker. Pand in 1974 tapijthandel Rêve d’Orient, in 1979 samen met Koningsplein nr. 13-14 door de Staat aangekocht voor inrichting als Instrumentenmuseum; renovatie naar ontwerp van de tijdelijke architectengroepering G + D D. Bontinck, GUS (D. Graux, F. Terlinden, G. Vanhamme) en I.D.P.O. Ph. Neerman thans aangevat. Rijzig afgerond hoekgebouw (Villa Hermosastraat) met vijf bouwlagen + dakverdieping. Vrij symmetrische en volledig opengewerkte gevelstructuur: zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) verticaal geaccentueerd door gevelhoge superpositie van smalle colonnetten met uitgelengde basis en vegetale kapitelen; bredere middenpartij aan Hofberg vanaf de vierde bouwlaag uitgewerkt als rechthoekige erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. op colonnetconsoles, verhoogd met imposante belvédère: eertijds gecombineerd met fraai omheind panoramisch dakterras. Transparante gevelcompositie door de ruime glaspartijen met rechthoekige twee- en drielichten en, in erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. en op twee bovenverdiepingen, gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. korf- en rondboogvensters; smallere drielichtenGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. boven de afgeronde hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. daterend van 1956 (architect J. Hendrickx-van den Bosch) ter vervanging van de voorheen uitgewerkte semi-octogonale hoeklantaarn met bekronende smeedijzeren uitzichtlantaarn. Bouwlagen horizontaal onderlijnd door de talrijke - thans vereenvoudigde - balkonleuningen met panelen waarop eertijds warenhuisopschriften, verder door de sierlijke eclectisch getinte friezenHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met rozet-, schelp-, kroon-, slangen-, vegetale en florale motieven en de panelen met Engelse blazoenen onder de sterk overkragende bovenste kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op drop en uitgewerkte consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Hoge begane grond (cf. sterke helling Hofberg/Villa Hermosastraat) met ingang tussen afgeronde beglazing, in oorsprong met luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak.. Zijgevel aan Villa Hermosastraat verlengd met vrij traditioneel aandoende traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van hardsteen, met rustica-penant en steekboogvensters, onder in 1914 (architect G. Hubrecht) toegevoegde dakzaal.
Binnenruimte met functionele indeling: opstapeling van verkoopsplateau’s met zichtbaar gehouden ijzeren structuur; vaksgewijze constructie met I-balkenIJzeren latei met I-profiel. met klinkbouten als horizontale liggers en verticale steunen (bekleed op begane grond), naast in mindere mate sierlijke kolommen met typische kapitelenKopstuk van een zuil, pijler of pilaster; algemeen om de gedragen last op een smaller draagvlak over te brengen.. TrappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. met bordestrap, decoratieve ijzeren trapleuning en lifthekken en -kooi. Eclectische tearoominrichting met stucdecor, houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en raamomlijstingen.
In het inrichtingsproject voor het Instrumentenmuseum (cf. supra) zal het art nouveaugebouw voornamelijk fungeren als hoofdtoegang en als circulatieruimte tot de concert- en tentoonstellingszalen (Koningsplein nr. 13- 14) - waarvoor aanpassing van trappenhuis en lift - met inrichting van foyers en - op niveau van de belvédère - van cafetaria, vanwaaruit indrukwekkend panoramisch zicht op de stad; uitwendige restauratie met herstel van luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. en hoekerker en in de Villa Hermosastraat nieuwe uitbreiding met hedendaagse vormgeving.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 17055 (1898-1899), 31310 (1914), 48296 (1938), 65057 (1956).
Archief KCML, dossier 2071.
Publicaties en studies
BORSI Fr., Bruxelles 1900, Brussel, 1974, pp. 52- 53, fig. 181-185.
GRAUX D., TERLINDEN F., VANHAMME G., Le musée instrumental à l’Old England, une priorité culturelle, Livre Blanc, nr. 3, Brussel, 1985-1986, pp. 47-77.
Ministerie van Openbare Werken, Regie der Gebouwen, Instrumentenmuseum, Inrichtingsprojekt van de vroegere Old England-gebouwen, Luik,1987.
