Tramstelplaats en onderhoudswerkplaatsen

Geheel van gebouwen waarvan de meeste tussen 1874 en 1900 zijn gebouwd, op een perceel in het noorden afgeboord door de Rubensstraat, in het oosten door de Haachtsesteenweg, in het zuiden het Athénée Alfred Verwée en in het westen door de Koninklijke Sint-Mariastraat.

Geschiedenis

De stelplaats, die in 1874 werd gebouwd, bevond zich toen aan de terminus van de eerste tramlijn van Brussel, die het Terkamerenbos met Schaarbeek verbond. Deze lijn werd in 1870 aangelegd op initiatief van de Compagnie Morris. Vanaf 1875 ging de exploitatie ervan over naar de nieuwe Compagnie des Tramways Bruxellois. De eerste bouwwerken omvatten een groot gebouw langs de Rubensstraat, misschien bestemd voor stallen, en een tweede, smaller, loodrecht op de Haachtsesteenweg, als opslagplaats (A). Na de elektrificatie van de tramlijn werd in 1896 een plan ontworpen voor een stelplaats voor elektrische rijtuigen en paardenrijtuigen aan de Haachtsesteenweg (B). In een eerste fase werd enkel de benedenverdieping gebouwd, lichtjes afwijkend van het plan. Vóór 1899 werd de oorspronkelijke stelplaats loodrecht op de steenweg (A) herbouwd en werd het gebouw langs de Rubensstraat vervangen door een volume met een vergelijkbare breedte bestemd voor stallen (C). In 1900 kreeg de stelplaats voor rijtuigen (B) een verdieping. Het geheel onderging nadien weinig veranderingen, tot aan het begin van de jaren 2000: de stelplaats loodrecht op de steenweg (A) werd toen gerenoveerd, verlengd naar de steenweg en aan de Koninklijke Sint-Mariastraat afgeboord door een kantoorgebouw (D).

Beschrijving


A. Loodrecht op de Haachtsesteenweg, grote stelplaats met twee schepen onder metalen gebinte met daklicht, gebouwd tussen 1894 en 1899 en begin jaren 2000 gerenoveerd.

B. Langs de Haachtsesteenweg en op de hoek met de Rubensstraat, stelplaats ontworpen in 1896, verhoogd met een tweede bouwlaag in 1900. Rechthoekig gebouw onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met daklicht. Bakstenen gevel met witstenen en hardstenen elementen. Opstand geritmeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en voorzien van drielichtenGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere., onder I-balkIJzeren latei met I-profiel. en ontlastingsbogenBoog boven een venster- of deuropening die druk van het muurwerk op de stijlen afwentelt en zo het linteel ontlast. op de benedenverdieping, onder getoogde bogenConstructie waarvan de beschrijvende lijnen delen van cirkels of gebogen lijnen zijn en waarin alle drukkrachten optreden. op de verdieping. Twaalf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs de steenweg en één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de straat, verbonden door een hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. voorzien van een inrijpoort (verbreed), bekroond door een paneel met het opschrift “TRAMWAYS BRUXELLOIS”.
Binnen, benedenverdieping met plafond met tongewelven en metalen balken rustend op gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilen.

C. In de Rubensstraat, thans buiten gebruik, gebouw van twee-en-een-halve bouwlaag, de eerste oorspronkelijk met de stallen, de tweede met de zadelmakerij en de werkplaats, de laatste als voederzolder. Gebouw van zeven diep, de meeste geflankeerd door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en voorzien van drie muuropeningen in elke bouwlaag. Elke traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) heeft een schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., behalve de tweede en de zesde, onder trapgevelGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt. en zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Bakstenen gevels met hardstenen elementen. Steekboogvormige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., de meeste laag, met moneelStenen vensterstijl. en gevat in een arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn.. TopgevelsHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. met oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. en aandaken met decor van uitspringende bakstenen. Op de voorgevel, drie deuren met bewaarde deurvleugels. Op de achtergevel, eerste bouwlagen die een kleine binnenplaats vormen. Op de zijgevel aan de Koninklijke Sint-Mariastraat, centrale glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. met balkon, onder een topgevelHoogste deel van een gevel, vaak driehoekig en/of getrapt. die de kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). doorbreekt. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). bewaard. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. met metalen roedeverdeling deels bewaard.


Binnen, benedenverdieping met tongewelven op gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilen. Bewaarde oude smidse, voor de fabricage van de stukken die nodig waren voor de reparaties. Dak met metalen Polonceau-gebinte op gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilen.