Typologie(ën)
sociale woonblok
Ontwerper(s)
Jules TOURNAY – architect – 1907
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2011-2013
id
Urban : 21382
Beschrijving
Geheel van twee identieke sociale huisvestingscomplexen in eclectische stijl i.o.v. Société anonymes des habitations ouvrières d'Ixelles en n.o.v. architect Jules Tournay, 1907.
Vormt de eerste realisatie van de in 1906 opgerichte Société anonyme pour la Construction de Maisons ouvrières d'Ixelles. Aan de bouw ging een wedstrijd vooraf die gewonnen werd door architect Jules Tournay, tevens directeur van de École de Dessin et d'Industrie te Ecaussines.
Het complex diende het armzalige Carré des Deux Ponts te vervangen.
U-vormige gebouwen rond achterliggende binnenkoer en bestaande uit vier bouwlagen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken..
Symmetrische voorgevels met zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), drie centrale in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Bakstenen gevels met elementen in hardsteen en decoratieve motieven in contrasterende witte baksteen. Nivellerende hardstenen sokkel. Zijtraveeën met getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op benedenverdieping, rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdiepingen en rondboogvensters in hoogste bouwlaag. Middenrisaliet met centraal voormalige open doorgang en gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdiepingen, en laterale rondboogvensters die achterliggend trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. verlichten. Getrapte zijgevels. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). vervangen.
Gevels aan koer eveneens in baksteen met vier bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Getoogde muuropeningen. Verdiepingen voorzien van smeedijzeren galerijen met dito borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). vervangen.
Indeling
In oorsprong centrale doorgang naar binnenkoer met smeedijzeren hekken. Achter middenrisaliet ingangen tot wooneenheden en trappen naar verdiepingen. Aan weerzijden van middenrisaliet één wooneenheid per verdieping bestaande uit ingang, salle commune, keuken en twee achterliggende slaapkamers. Eenheden op verdiepingen hadden aan koerzijde gevelbreed terras. Achteraan perceel lag tussen nr. 20 en 22 gemeenschappelijke conciërgewoning.
Beide complexen in 1991 gerenoveerd en gemoderniseerd.
Vormt de eerste realisatie van de in 1906 opgerichte Société anonyme pour la Construction de Maisons ouvrières d'Ixelles. Aan de bouw ging een wedstrijd vooraf die gewonnen werd door architect Jules Tournay, tevens directeur van de École de Dessin et d'Industrie te Ecaussines.
Het complex diende het armzalige Carré des Deux Ponts te vervangen.
U-vormige gebouwen rond achterliggende binnenkoer en bestaande uit vier bouwlagen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken..
Symmetrische voorgevels met zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), drie centrale in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en onder puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Bakstenen gevels met elementen in hardsteen en decoratieve motieven in contrasterende witte baksteen. Nivellerende hardstenen sokkel. Zijtraveeën met getoogde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op benedenverdieping, rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdiepingen en rondboogvensters in hoogste bouwlaag. Middenrisaliet met centraal voormalige open doorgang en gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op verdiepingen, en laterale rondboogvensters die achterliggend trappenhuisGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. verlichten. Getrapte zijgevels. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). vervangen.
Gevels aan koer eveneens in baksteen met vier bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Getoogde muuropeningen. Verdiepingen voorzien van smeedijzeren galerijen met dito borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). vervangen.
Indeling
In oorsprong centrale doorgang naar binnenkoer met smeedijzeren hekken. Achter middenrisaliet ingangen tot wooneenheden en trappen naar verdiepingen. Aan weerzijden van middenrisaliet één wooneenheid per verdieping bestaande uit ingang, salle commune, keuken en twee achterliggende slaapkamers. Eenheden op verdiepingen hadden aan koerzijde gevelbreed terras. Achteraan perceel lag tussen nr. 20 en 22 gemeenschappelijke conciërgewoning.
Beide complexen in 1991 gerenoveerd en gemoderniseerd.
Bronnen
Archieven
GAE/DS 98-20-22.
Publicaties en studies
Het gemeentelijk zwembad van Elsene is 100 jaar oud, 1994-2004, Gemeente Elsene, Brussel, 2004.
Tijdschriften
«Groupe d'habitations ouvrières, rue des Deux Ponts, à Ixelles», L'Émulation, 4, 1908, pp. 29-30 en pl. XXIV tot XXVI.
GAE/DS 98-20-22.
Publicaties en studies
Het gemeentelijk zwembad van Elsene is 100 jaar oud, 1994-2004, Gemeente Elsene, Brussel, 2004.
Tijdschriften
«Groupe d'habitations ouvrières, rue des Deux Ponts, à Ixelles», L'Émulation, 4, 1908, pp. 29-30 en pl. XXIV tot XXVI.
Opmerkelijke bomen in de nabijheid
