Typologie(ën)
herenhuis
woning met kunstenaarsatelier
woning met kunstenaarsatelier
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1845-1855
Alexandre MARKELBACH – schilder – 1865
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Schaarbeek (Apeb - 2010-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
Onderzoek en redactie
2012-2013
id
Urban : 22024
Beschrijving
Herenhuis in neoclassicistische stijl, voormalige persoonlijke atelierwoning van de schilder Alexandre Markelbach (Antwerpen, 1824 – Schaarbeek, 1906), ca. 1850.
Opstand van vier bouwlagen, de laatste als hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel., en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de laatste als toegang, breder en in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden.. Benedenverdieping met doorlopende schijnvoegenImitatievoeg in metsel - of pleisterwerk, aangebracht om regelmatige verdeling te bewerkstelligen of bijvoorbeeld natuurstenen parement (simili) te suggereren.. Rondbogige inrijpoort. Balkon met balustradeHekwerk van spijlen of balusters., voor een glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. onder entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Bewaarde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. deels bewaard.
Interieur. Achter de twee linkertraveeën bevinden zich een aaneensluitende salon en eetkamer; de derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) wordt ingenomen door twee ingewerkte trappen, de ene als eretrap naar de eerste verdieping, de andere als diensttrap van de kelder naar de laatste verdieping. Op de vierde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), inrijpoort voorzien van een deur die naar de secundaire trap leidt, tussen twee brede toegangen met zuilen in Toscaanse orde aangevuld met een pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., achter een vestibule leidend naar respectievelijk de salon en de eretrap, en de eetkamer.
Salon met weelderig decor met régence-invloed in goudkleurige watergroene en witte tinten: lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, …, friezenHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…)., pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. rond spiegels. Geheel van schilderijen: groteskenVersiering, samengesteld uit grillige, fantastische figuren en krullen waarin dier- en mensengedaanten zijn verwerkt. die Cordobaleder evoceren, en taferelen met engeltjes die de Lente, de Herfst en de Zomer symboliseren. De Winter is gesigneerd Alexandre Markelbach en 1865 gedateerd. Imposante schoorsteen van wit marmer met accenten in verguld brons. Deur en valse deur bekroond door een bas-reliëf met putti.
Eetkamer in neo-Vlaamse renaissancestijl met schoorsteen in wit geaderd roze marmer, en plafondmedaillon met rankenmotieven versierd met putti en vogels. Veranda, waarschijnlijk toegevoegd tussen 1858 en 1876, met caissonplafond.
Eretrap onder vals tongewelf, leidend naar een soort galerij, misschien voor schilderijen, onder afgeschuinde hoeken en verlicht door een oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. en twee smalle rondbogige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Ze is versierd met een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met een voorstelling van de optocht van de Panathenaea uit het Parthenon van Athene.
Deze ruimte leidt naar een atelier met hoog plafond met zichtbare liggers en dwarsbalken, onder meer verlicht door een groot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. voorzien van een hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. gericht op het noorden. De muur ertegenover heeft een bolrond vlak dat de kromming van de eretrap vormt. Imposante schoorsteen in neorenaissancestijl, in zwart marmer versierd met een decor van imitatiealbast. Haardplaat bekleed met Delftse tegels. Rookvang met Ionische zuilen en imposante kooflijst. Sommige delen van dit geheel zijn misschien hergebruik van elementen uit de renaissance, zoals het bas-reliëf onder aan de rookvang, met voorstelling van Jezus tussen de Schriftgeleerden.
Opstand van vier bouwlagen, de laatste als hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel., en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de laatste als toegang, breder en in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden.. Benedenverdieping met doorlopende schijnvoegenImitatievoeg in metsel - of pleisterwerk, aangebracht om regelmatige verdeling te bewerkstelligen of bijvoorbeeld natuurstenen parement (simili) te suggereren.. Rondbogige inrijpoort. Balkon met balustradeHekwerk van spijlen of balusters., voor een glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. onder entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Bewaarde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. deels bewaard.
Interieur. Achter de twee linkertraveeën bevinden zich een aaneensluitende salon en eetkamer; de derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) wordt ingenomen door twee ingewerkte trappen, de ene als eretrap naar de eerste verdieping, de andere als diensttrap van de kelder naar de laatste verdieping. Op de vierde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), inrijpoort voorzien van een deur die naar de secundaire trap leidt, tussen twee brede toegangen met zuilen in Toscaanse orde aangevuld met een pilasterPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., achter een vestibule leidend naar respectievelijk de salon en de eretrap, en de eetkamer.
Salon met weelderig decor met régence-invloed in goudkleurige watergroene en witte tinten: lambriseringenWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, …, friezenHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…)., pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. rond spiegels. Geheel van schilderijen: groteskenVersiering, samengesteld uit grillige, fantastische figuren en krullen waarin dier- en mensengedaanten zijn verwerkt. die Cordobaleder evoceren, en taferelen met engeltjes die de Lente, de Herfst en de Zomer symboliseren. De Winter is gesigneerd Alexandre Markelbach en 1865 gedateerd. Imposante schoorsteen van wit marmer met accenten in verguld brons. Deur en valse deur bekroond door een bas-reliëf met putti.
Eetkamer in neo-Vlaamse renaissancestijl met schoorsteen in wit geaderd roze marmer, en plafondmedaillon met rankenmotieven versierd met putti en vogels. Veranda, waarschijnlijk toegevoegd tussen 1858 en 1876, met caissonplafond.
Eretrap onder vals tongewelf, leidend naar een soort galerij, misschien voor schilderijen, onder afgeschuinde hoeken en verlicht door een oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. en twee smalle rondbogige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Ze is versierd met een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met een voorstelling van de optocht van de Panathenaea uit het Parthenon van Athene.
Deze ruimte leidt naar een atelier met hoog plafond met zichtbare liggers en dwarsbalken, onder meer verlicht door een groot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. voorzien van een hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. gericht op het noorden. De muur ertegenover heeft een bolrond vlak dat de kromming van de eretrap vormt. Imposante schoorsteen in neorenaissancestijl, in zwart marmer versierd met een decor van imitatiealbast. Haardplaat bekleed met Delftse tegels. Rookvang met Ionische zuilen en imposante kooflijst. Sommige delen van dit geheel zijn misschien hergebruik van elementen uit de renaissance, zoals het bas-reliëf onder aan de rookvang, met voorstelling van Jezus tussen de Schriftgeleerden.
Opmerkelijke bomen in de nabijheid