Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Brabantstraat verbindt het Rogierplein met het Liedtsplein. Haar zuidelijke gedeelte, tot aan de hoek met de Aarschotstraat, ligt op grondgebied Sint-Joost-ten-Node. Op haar Schaarbeekse gedeelte ontmoet de straat achtereenvolgens de Allardstraat en de Dupontstraat, de Broederschapstraat, de Kwatrechtstraat, de Rogierstraat, de d'Hoogvorststraat en de de Potterstraat.
Het tracé van de weg was opgenomen in het Plan Général d'Alignement et de Nivellement des Faubourgs van inspecteur der wegen Charles Vanderstraeten, goedgekeurd bij K.B. van 02.09.1840. In Schaarbeek had dit plan betrekking op de “faubourg de Cologne”, een wijk die zou worden ontwikkeld rond het nieuwe Noordstation en de spoorlijnen naar Mechelen, die tussen 1841 en 1846 werden aangelegd. Net als de Kwatrechtstraat, de Broederschapstraat en een deel van de Aarschotstraat werd het deel van de Brabantstraat gelegen tussen de Broederschapstraat en de Rogierstraat aangelegd op de terreinen van de heren Nevraumont, bij K.B. van 15.01.1845. In 1796 had deze familie acht hectare terreinen in deze zone gekocht, met speculatieve doeleinden. De industrieel en filantroop Jean-Nicolas Nevraumont lag dan weer aan de basis van de Sint-Jan en Niklaaskerk, die in 1849 in het tweede straatgedeelte werd gebouwd (zie nr. 75a). De straat verloor haar uiteinde in het kader van de uitbreiding van het Liedtsplein, verordend bij K.B. van 28.02.1868 en voltooid ca. 1895.
De straat, oorspronkelijk de Hertog van Brabantstraat genaamd, werd als snel omgedoopt tot de Brabantstraat, verwijzend naar een van de negen Belgische provincies die in 1830 werden opgericht, waarvan Brussel de hoofdplaats was.
De straat werd volledig vóór 1858 bebouwd, met uitzondering van enkele percelen in de laatste straatgedeelten aan onpare zijde. Het gaat om huizen in neoclassicistische stijl, verscheidene al oorspronkelijk met een commerciële benedenverdieping. Vermelden we nr. 75, 152 en 210, alsook de gehelen gevormd door nr. 77 en 79, 142 tot 150, 161-163 tot 167 en 183, 185. Drie bijzonder homogene huizenrijen vallen op in de straat: nr. 59 tot 65, 116 tot 122 en 115 tot 121 (zie nr. 119 en 121). De meeste gebouwen zijn in de loop der jaren verbouwd, hoofdzakelijk op de benedenverdieping; sommigen zijn gerenoveerd of heropgebouwd. Vermelden we, op nr. 216 en 234, twee in art-decostijl gerenoveerde gevels, de tweede uit 1927. Achter tal van woningen bevindt zich een achterhuis, werkplaats of opslagplaats. Daaronder nr. 202, verbouwd in 1936 (n.o.v. architect C. Hubert), waarachter een L-vormige werkplaats onder daklichten stond die in 1908 was ontworpen door en voor architect Georges Hobé. Net voorbij Kwatrechtstraat bevond zich een meisjesschool, het Institut de Cauwer, ca. 1880 in twee rijhuizen gevestigd (nr. 113 en 115).
Aan pare zijde, misschien op het huidige nr. 228, bevonden zich de luxueuze receptiezalen van Hôtel Scheers. De straat bevatte ook twee bioscopen: Nord-Cinéma, de latere Eldo, de in 1910 in een achtergebouw op nr. 117 werd gevestigd, en Louis XVI (1913) op nr. 85, gesloopt in 1961. Tot slot is nr. 182 het huis waar Paul Deschanel in 1855 werd geboren.
Bronnen
Archieven
GAS/DS 117: 27-117; 202: 27-202; 234: 27-234.
GAS/OW Infrastructuur 196.
AAM/fonds Georges Hobé.
Publicaties en studies
CULOT, M. [red.], Schaerbeek. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1982, fiche 21.
DEKOSTER, J.-A., Les rues de Schaerbeek, Brussel, 1981, p. 18.
DENHAENE, G., L'expansion de Bruxelles au XIXe siècle. Naissance du Faubourg de Schaerbeek: histoire et images, vzw PatriS, Brussel, 2002, pp. 27, 35-36, 62.
DE SAEGHER, E., BARTHOLEYNS, E., Histoire populaire de Schaerbeek, Henri Mommens drukker-uitgever, Schaarbeek, 1887, p. 49.
LA RÉTINE DE PLATEAU, Inventaire des salles de cinéma de la Région de Bruxelles-Capitale, s.l., 1993, fiches 156, 157.
MERTENS, A., ROZEZ, “Brabant (rue de)”, Annuaire du Commerce et de l'Industrie de Belgique, Province de Brabant, Bruxelles et sa banlieue, Brussel, Établissements généraux d'imprimerie, 1878, 1880.
ZITOUNI, B., Agglomérer, une anatomie de l'extension bruxelloise (1828-1915), VUB Press, Brussel, 2010.
Tijdschriften
ZITOUNI, B., TELLIER, C., “Comment les corps techniques construisent la ville”, Brussels Studies, 64, 04.02.2013.
Kaarten / plannen
POPP, P. C., Atlas du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Schaerbeek, ca. 1858.