Typologie(ën)
gelijkvloers met handelszaak
spektakelzaal
spektakelzaal
Ontwerper(s)
Henri RIECK – architect – 1880
Statut juridique
Stijlen
Eclectisme
Neobarok
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 32743
Beschrijving
Monumentaal voorgebouw in eclectische stijl met neobarokke
inslag, naar ontwerp van architect H. Rieck van 1880; gelijktijdig opgetrokken,
achterliggende panoramarotonde.
In 1882 geopend met «De slag bij Waterloo» door kunstschilder Ch. Castellani : overgebracht naar Rotterdam in 1884 en aldaar geveild eind 1886. Herbergde vanaf 1920 «De slag aan de IJzer» door kunstschilder A. Bastien : ondergebracht in een nieuwe rotonde te Oostende in 1924, door bommen beschadigd in 1940-1945, heden in het Koninklijk Museum van het Leger en van Krijgskunde. Onder meer tijdelijk gebruikt door rondreizende circusgezelschappen omstreeks de eeuwwisseling. Omgebouwd tot parkeergarage met vier verdieping in 1926.
Voorgebouw, oorspronkelijk met hoofdingang, café, winkel en appartementen. Langgerekte, bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderde lijstgevel met ruim gebruik van hardsteen onder meer voor de benedenbouw; vier bouwlagen + entresol en acht traveeën onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. (leien). Verticaal gevelritme door het hoger oplopende midden- en rechterhoekrisaliet.
Horizontale indeling in drie registersVensterstrook in een topgevel.. Benedenbouw met gekoppelde rondbogen aan weerszijden van het dito middenportaal; rechter privé-ingang met entablement. Twee hoofdverdiepingen gemarkeerd door een gevelbreed balkon met balustrade, kolossale Corinthische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en in het middenrisaliet gekoppelde zuilen, en een klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. en frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. in het rechterhoekrisaliet. Beletage geaccentueerd door entablementenHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. en een frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Vierde bouwlaag belijnd door een zelfde balustradeHekwerk van spijlen of balusters. en bescheidener hoofdgestel waarop blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.; middenrisaliet als loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw. bekroond door een balustradeHekwerk van spijlen of balusters., hoekrisaliet torenvormig uitgewerkt en in het ontwerp bekroond door een koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Rechthoekige bovenvensters in geriemde omlijsting. Getoogde dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met voluten.
Voormalig panorama : zestienzijdige, blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. bakstenen rotonde met een omtrek van ca. 120 meter; zelfdragende ijzeren dakconstructie van vakwerkligger - sportiekspanten en concentrische verstijving - met bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden.. Vroegere panorama-installatie opgebouwd volgens specifieke typologie : centrale verhoogde belvédère, van onderen toegankelijk via een verduisterde gang en wenteltrap en bovenaan afgeschermd; aflopende voorgrond met «attrappes» en zenithaal verlichte rondschildering. Heden vervangen door betonen parkeerplatforms.
In 1882 geopend met «De slag bij Waterloo» door kunstschilder Ch. Castellani : overgebracht naar Rotterdam in 1884 en aldaar geveild eind 1886. Herbergde vanaf 1920 «De slag aan de IJzer» door kunstschilder A. Bastien : ondergebracht in een nieuwe rotonde te Oostende in 1924, door bommen beschadigd in 1940-1945, heden in het Koninklijk Museum van het Leger en van Krijgskunde. Onder meer tijdelijk gebruikt door rondreizende circusgezelschappen omstreeks de eeuwwisseling. Omgebouwd tot parkeergarage met vier verdieping in 1926.
Voorgebouw, oorspronkelijk met hoofdingang, café, winkel en appartementen. Langgerekte, bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderde lijstgevel met ruim gebruik van hardsteen onder meer voor de benedenbouw; vier bouwlagen + entresol en acht traveeën onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. (leien). Verticaal gevelritme door het hoger oplopende midden- en rechterhoekrisaliet.
Horizontale indeling in drie registersVensterstrook in een topgevel.. Benedenbouw met gekoppelde rondbogen aan weerszijden van het dito middenportaal; rechter privé-ingang met entablement. Twee hoofdverdiepingen gemarkeerd door een gevelbreed balkon met balustrade, kolossale Corinthische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en in het middenrisaliet gekoppelde zuilen, en een klassiek hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. en frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. in het rechterhoekrisaliet. Beletage geaccentueerd door entablementenHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles. en een frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Vierde bouwlaag belijnd door een zelfde balustradeHekwerk van spijlen of balusters. en bescheidener hoofdgestel waarop blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. attiekMuur of bouwlaag boven de kroonlijst die meestal het dak aan het gezicht onttrekt.; middenrisaliet als loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw. bekroond door een balustradeHekwerk van spijlen of balusters., hoekrisaliet torenvormig uitgewerkt en in het ontwerp bekroond door een koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis.. Rechthoekige bovenvensters in geriemde omlijsting. Getoogde dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met voluten.
Voormalig panorama : zestienzijdige, blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. bakstenen rotonde met een omtrek van ca. 120 meter; zelfdragende ijzeren dakconstructie van vakwerkligger - sportiekspanten en concentrische verstijving - met bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden.. Vroegere panorama-installatie opgebouwd volgens specifieke typologie : centrale verhoogde belvédère, van onderen toegankelijk via een verduisterde gang en wenteltrap en bovenaan afgeschermd; aflopende voorgrond met «attrappes» en zenithaal verlichte rondschildering. Heden vervangen door betonen parkeerplatforms.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 25204 (1882).
A.A.M., 1977, 12, p. 72-82.
Publicaties en studies
OETTERMANN S, Das Panorama, Die geschichte eines Massenmediums,
Frankfurt a. M., 1980.
