Typologie(ën)
woning
Ontwerper(s)
Eugène PIRSON – architect – 1928
François DE BONDT – architect – 1929
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Art deco
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2018
id
Urban : 38348
Beschrijving
Twee analoge huizen in
art-decostijl, ontworpen voor eenzelfde eigenaar, nr.84 in 1928 door
architect Eugène Pirson, nr.82 in 1929 door architect François De Bondt. Gemeenschappelijk
jaartal op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.: “ANNO / 1928”.
De twee percelen vormden oorspronkelijk slechts één terrein. Daarop werd in 1928 het huis aan de rechterkant ontworpen, waarvan de gevel naar links werd verlengd door een omheiningsmuur met inrijpoort die naar een grote binnenplaats leidde (n.o.v. architect Eugène Pirson). Een jaar later werd het gebouw links ontworpen, met hergebruik van de omheiningsmuur en een interne verbinding met het huis rechts, evenals een achterliggende karrenloods (n.o.v. architect François De Bondt). In 1930 verving dezelfde architect deze loods door een garage die de hele diepte van de binnenplaats innam. In 1941 werden de twee percelen door een omheiningsmuur van elkaar gescheiden en werd de toegang binnenin verwijderd. Architect De Bondt verbouwde de benedenverdieping op nr.82, die oorspronkelijk volledig door een inrijpoort werd ingenomen, door er een voetgangersingang en een trap naar de verdieping in te richten.
OpstandenBouwkundige tekening op schaal van een verticaal vlak van een gevel, een binnenmuur,…; in ruime zin het verticaal vlak van een gevel of muur. volgens spiegelbeeldschema en met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers., met twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Bakstenen gevels versierd met elementen in similiBepleistering ter imitatie van natuursteen., witsteen en hardsteen. Muuropeningen met geprofileerde omlijsting. Op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht., driehoekig Frans balkonBorstwering tussen de dagkanten van een naar binnen openslaand venster dat tot de vloer doorloopt. met getrapteGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt. stenen borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. waarin een smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… hek is ingewerkt. Op de hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel., trapezoïdale gemetselde erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. met dubbel kruisraam; borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. versierd met keramiektegels met reliëf en laterale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. die een consoleVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. en wangenStenen zijkanten van schouwmantel, balkonborstwering, of andere. vormen voor een terras met smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… traliewerk. Houten dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. op de hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel., kleine dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. van hetzelfde type op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Bas-reliëfs met geometrische motieven, vruchten en bloemen. Oorspronkelijke kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)..
Op nr. 82, oorspronkelijke brede inrijpoort en toegangsdeur uit 1941. Muuropeningen op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. met afgeschuindeSchuine vlakke kant aan een houten of stenen bouwonderdeel. bovenhoeken. Onderschild wellicht vóór 1973 gewijzigd. Toegangsdeur met getralied achthoekig raamVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. op de verdieping, met bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden. met roedeverdelingDunne houten of metalen staaf in een kozijn waarin glasruiten worden bevestigd., bewaard.
Op nr. 84, sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel. in breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. van zandsteen. RondboogvormigeBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft. muuropeningen op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Kleine terugwijkende toegangsportiek met afgeschuindeSchuine vlakke kant aan een houten of stenen bouwonderdeel. hoek voorzien van een getraliede ovale oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster.. ArcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. met kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog. versierd met een dierenkop. Rechts aan de binnenzijde, muurtje met veelhoekig zuiltje en smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… traliewerk met de initialen “B” en “P”. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
De twee percelen vormden oorspronkelijk slechts één terrein. Daarop werd in 1928 het huis aan de rechterkant ontworpen, waarvan de gevel naar links werd verlengd door een omheiningsmuur met inrijpoort die naar een grote binnenplaats leidde (n.o.v. architect Eugène Pirson). Een jaar later werd het gebouw links ontworpen, met hergebruik van de omheiningsmuur en een interne verbinding met het huis rechts, evenals een achterliggende karrenloods (n.o.v. architect François De Bondt). In 1930 verving dezelfde architect deze loods door een garage die de hele diepte van de binnenplaats innam. In 1941 werden de twee percelen door een omheiningsmuur van elkaar gescheiden en werd de toegang binnenin verwijderd. Architect De Bondt verbouwde de benedenverdieping op nr.82, die oorspronkelijk volledig door een inrijpoort werd ingenomen, door er een voetgangersingang en een trap naar de verdieping in te richten.
OpstandenBouwkundige tekening op schaal van een verticaal vlak van een gevel, een binnenmuur,…; in ruime zin het verticaal vlak van een gevel of muur. volgens spiegelbeeldschema en met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers., met twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Bakstenen gevels versierd met elementen in similiBepleistering ter imitatie van natuursteen., witsteen en hardsteen. Muuropeningen met geprofileerde omlijsting. Op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht., driehoekig Frans balkonBorstwering tussen de dagkanten van een naar binnen openslaand venster dat tot de vloer doorloopt. met getrapteGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt. stenen borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. waarin een smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… hek is ingewerkt. Op de hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel., trapezoïdale gemetselde erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. met dubbel kruisraam; borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. versierd met keramiektegels met reliëf en laterale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. die een consoleVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. en wangenStenen zijkanten van schouwmantel, balkonborstwering, of andere. vormen voor een terras met smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… traliewerk. Houten dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. op de hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel., kleine dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. van hetzelfde type op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Bas-reliëfs met geometrische motieven, vruchten en bloemen. Oorspronkelijke kroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)..
Op nr. 82, oorspronkelijke brede inrijpoort en toegangsdeur uit 1941. Muuropeningen op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. met afgeschuindeSchuine vlakke kant aan een houten of stenen bouwonderdeel. bovenhoeken. Onderschild wellicht vóór 1973 gewijzigd. Toegangsdeur met getralied achthoekig raamVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. op de verdieping, met bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden. met roedeverdelingDunne houten of metalen staaf in een kozijn waarin glasruiten worden bevestigd., bewaard.
Op nr. 84, sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel. in breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. van zandsteen. RondboogvormigeBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft. muuropeningen op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Kleine terugwijkende toegangsportiek met afgeschuindeSchuine vlakke kant aan een houten of stenen bouwonderdeel. hoek voorzien van een getraliede ovale oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster.. ArcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. met kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog. versierd met een dierenkop. Rechts aan de binnenzijde, muurtje met veelhoekig zuiltje en smeedijzerenTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen… traliewerk met de initialen “B” en “P”. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 82: 38878 (1929), 39327 (1930), 59484 (1941), 83551 (1973); 84: 38879 (1928).
