Typologie(ën)
herenhuis
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1826-1836
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
Onderzoek en redactie
2016-2017
id
Urban : 37733
Beschrijving
Geheel van twee
neoclassicistischeArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. gebouwen, wellicht een oud herenhuis met een aanpalende
woonst, gebouwd vóór 1836 en in 1925 geïntegreerd in de Ateliers Jonckheere,
gelegen op een uitgestrekt perceel dat doorloopt tot nr. 27 van de
Wijngaardenstraat.
Geschiedenis
Samen met nr. 52 (gesloopt na 1953) maakten de twee gebouwen oorspronkelijk deel uit van een U-vormig geheel van woningen rond een binnenplaats, met drie blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. arcadesEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. op elk van de twee terugwijkende zijden van het oude geheel. Tussen 1836 en 1866 werd nr. 54 in twee woningen opgedeeld. In 1925 lieten de Ateliers Jonckheere, gespecialiseerd in automatische bepakkingsmachines, de binnenzijde van het rechterdeel van dit gebouw verbouwen door architect Jean De Rom. Twee jaar later ontwierp dezelfde architect voor hen aan de Wijngaardenstraat een kantoorgebouw met een gevel in art-decostijl. Tot in 1940 breidde het bedrijf zich binnen het bouwblok uit met diverse ateliers en toonzalen. Vóór 1953 werd het linkerdeel van nr. 54 gesloopt, met uitzondering van de gevel, waarvan de muuropeningen op de verdieping werden gedicht. In 1958 werd deze gevel opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met een brede inrijpoort (n.o.v. architect Alberto Vanderauwera). In 1996 werd het linkerdeel van nr. 54 heropgebouwd en werd het dak ervan vervangen.
Beschrijving
Op nr. 54, rechthoekig gebouw van twee bouwlagen, thans onder een dubbel schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., ter vervanging van het oorspronkelijke, dat slechts één dakschild aan de rechterkant had. Symmetrische gevel van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de drie centrale in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en onder een frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. geflankeerd door twee veelhoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Centrale deur. Rechthoekige muuropeningen, behalve de centrale venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de verdieping en de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. van het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening., onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft. en met geprofileerde omlijsting. Inrijpoort ter vervanging van een deur en twee venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., een indeling die van vóór 1866 dateerde. Bepleistering, sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel. en trappenpartij van de ingang, in hardsteen, van recente datum. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
Aan de rechter achterzijde van nr. 56, bijgebouw van twee bouwlagen onder plat dak; op de terugwijkende traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de binnenplaats, arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met een deur en een blindZonder opening; blind venster, schijnopening. vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. op de verdieping. Achtergevel van twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder een kleine centrale geveltop en een kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., oorspronkelijk met lambrekijn.
Binnenplaats afgesloten door een recent gebouwd muurtje, met pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) en gerecupereerd traliewerk.
Op nr. 56, gebouw van twee bouwlagen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Gevel van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met muuropeningen zonder omlijsting. Twee blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. arcadesEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. op de linker zijgevel, opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., die aan de rechterzijde blindZonder opening; blind venster, schijnopening.. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). bewaard. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen; venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de benedenverdieping oorspronkelijk met luiken.
Geschiedenis
Samen met nr. 52 (gesloopt na 1953) maakten de twee gebouwen oorspronkelijk deel uit van een U-vormig geheel van woningen rond een binnenplaats, met drie blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. arcadesEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. op elk van de twee terugwijkende zijden van het oude geheel. Tussen 1836 en 1866 werd nr. 54 in twee woningen opgedeeld. In 1925 lieten de Ateliers Jonckheere, gespecialiseerd in automatische bepakkingsmachines, de binnenzijde van het rechterdeel van dit gebouw verbouwen door architect Jean De Rom. Twee jaar later ontwierp dezelfde architect voor hen aan de Wijngaardenstraat een kantoorgebouw met een gevel in art-decostijl. Tot in 1940 breidde het bedrijf zich binnen het bouwblok uit met diverse ateliers en toonzalen. Vóór 1953 werd het linkerdeel van nr. 54 gesloopt, met uitzondering van de gevel, waarvan de muuropeningen op de verdieping werden gedicht. In 1958 werd deze gevel opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met een brede inrijpoort (n.o.v. architect Alberto Vanderauwera). In 1996 werd het linkerdeel van nr. 54 heropgebouwd en werd het dak ervan vervangen.
Beschrijving
Op nr. 54, rechthoekig gebouw van twee bouwlagen, thans onder een dubbel schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., ter vervanging van het oorspronkelijke, dat slechts één dakschild aan de rechterkant had. Symmetrische gevel van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de drie centrale in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. en onder een frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. geflankeerd door twee veelhoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Centrale deur. Rechthoekige muuropeningen, behalve de centrale venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de verdieping en de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. van het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening., onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft. en met geprofileerde omlijsting. Inrijpoort ter vervanging van een deur en twee venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., een indeling die van vóór 1866 dateerde. Bepleistering, sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel. en trappenpartij van de ingang, in hardsteen, van recente datum. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen.
Aan de rechter achterzijde van nr. 56, bijgebouw van twee bouwlagen onder plat dak; op de terugwijkende traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de binnenplaats, arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met een deur en een blindZonder opening; blind venster, schijnopening. vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. op de verdieping. Achtergevel van twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder een kleine centrale geveltop en een kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement)., oorspronkelijk met lambrekijn.
Binnenplaats afgesloten door een recent gebouwd muurtje, met pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) en gerecupereerd traliewerk.
Op nr. 56, gebouw van twee bouwlagen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde.. Gevel van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), met muuropeningen zonder omlijsting. Twee blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. arcadesEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. op de linker zijgevel, opengewerktOpengewerkt, voorzien van een stelsel van kleine, decoratieve openingen. met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., die aan de rechterzijde blindZonder opening; blind venster, schijnopening.. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). bewaard. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... vervangen; venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de benedenverdieping oorspronkelijk met luiken.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 52220 (1925), 51138 (1939), 65032 (1958), 105859 (1994); Wijngaardenstraat 27: 52728 (1927), 53357 (1927).
Kaarten / plannen
VANDERMAELEN, Ph., Atlas cadastral du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations jusqu’en 1836.
POPP, P. C., Atlas cadastral de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations, 1866.
