Typologie(ën)
bijgebouwen
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1826-1836
INCONNU - ONBEKEND – 1921-1930
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Neoclassicisme
Eclectisme
Beaux-Artsstijl
Inventaris(sen)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Het monumentale erfgoed van België. Laken (Archistory - 2016-2019)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Wetenschappelijk Over het algemeen gebruikt om natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden te waarderen in hun botanische kwaliteiten. Binnen de context van een onroerend goed kan het de aanwezigheid van een (bouw)element (bijzonder materiaal, experimenteel materiaal, bouwprocédé of -component) of getuigenis van een ruimtelijk-structurele ruimte (stedenbouwkundig) waarvan het behoud moet worden overwogen met het oog op wetenschappelijk onderzoek.
- Technisch Onder de technische waarde van een onroerend goed kan men het vroeg gebruik van een bepaald materiaal of een bepaalde techniek verstaan (> engineering), ook gebouwen met een constructief of technologisch belang, een technisch hoogstandje of een technologische innovatie kunnen in aanmerking komen. Het kan eveneens industrieel-archeologisch waardevol worden begrepen zoals getuigenissen van verouderde bouwmethodes. Vanzelfsprekend dringt een koppeling zich aan mbt een wetenschappelijke waarde.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016-2017
id
Urban : 37731
Beschrijving
Aan de Mellerystraat, neoclassicistisch
gebouw van vóór 1836, en aan de Wijngaardenstraat, gebouw met kantoren en
conciërgewoning, met invloed van de eclectische stijl en de Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk.,
ontworpen in of kort na 1921, voorheen eigendom van een kuiperij.
Geschiedenis
Kort vóór 1897 vestigden de gebroeders Krämer hun kuiperij tussen de toenmalige Paleizenstraat en de Wijngaardenstraat, in een landhuis gelegen in het midden van het huizenblok (nr. 40 Mellerystraat en 16 Wijngaardenstraat), en in een groot neoclassicistisch gebouw aan de Mellerystraat (nr. 42) dat tussen 1810 en 1836 werd opgetrokken. In de loop van de jaren 1900 breidde het florerende bedrijf uit met verscheidene werkplaatsen en hangars. In of kort na 1921, toen het bedrijf de Grande Tonnellerie Mécanique was geworden, breidde het aan de Wijngaardenstraat uit met een gebouw met kantoren en conciërgewoning. Het oude landhuis verdween vóór 1930, en op de vrijgekomen ruimte werden nieuwe hangars opgetrokken. Het bedrijf werd nog verscheidene keren verbouwd, in 1927 en 1932, en de in 1945 beschadigde gebouwen binnen het bouwblok werden heropgebouwd. De fabriek werd rond 1956 opgedeeld in twee eigendommen. Het gedeelte gelegen aan de Mellerystraat behoort thans toe aan de Stad Brussel.
Beschrijving
Op nr. 42 Mellerystraat, neoclassicistisch gebouw van drie bouwlagen, de hoogste lager, en vier gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Onderbouw in witsteen. Eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., met een inrijpoort met omlijsting en entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Vensters op de benedenverdieping met houten luiken. Eenvoudige metalen leuningen. Keldervensters afgesloten door verticale metalen staven. Kroonlijst en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. bewaard, net als het impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak. van de poort.
Achtergevel verbouwd in 1891: toevoeging van een centrale voorbouw van drie traveeën en drie bouwlagen, met in het midden een trapezoïdale houten erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld..
Op nr. 16 Wijngaardenstraat, gebouw met kantoren en conciërgewoning, waarvoor in 1921 een ontwerp was ingediend maar dat niet als dusdanig werd uitgevoerd. Haaks op de straat, gebouw van twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. met dakterras. Bakstenen gevels met elementen in witsteen. Twee ongelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan straatzijde, de eerste als toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de zijgevel, de tweede behandeld als voorbouw en voorzien van een drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. met centrale deur. Muuropeningen onder latei op kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog., de meeste met moneelStenen vensterstijl.. Op de benedenverdieping, vensters met traliewerk in Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk.. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Oeil-de-boeufKleine ronde, ovale of achthoekige dakkapel; meestal in zink. op de toegangstravee. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn., schuifraam met roedeverdeling, bewaard. Oorspronkelijke beglaasde metalen deur met traliewerk in Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk..
Tegen de achtergevel aangebouwd, bakstenen bijgebouw van twee bouwlagen, onder plat dak, achter een galerij van één bouwlaag.
Binnen het bouwblok, diverse hangars met verschillende bouwdata, met metalen gebinte.
Geschiedenis
Kort vóór 1897 vestigden de gebroeders Krämer hun kuiperij tussen de toenmalige Paleizenstraat en de Wijngaardenstraat, in een landhuis gelegen in het midden van het huizenblok (nr. 40 Mellerystraat en 16 Wijngaardenstraat), en in een groot neoclassicistisch gebouw aan de Mellerystraat (nr. 42) dat tussen 1810 en 1836 werd opgetrokken. In de loop van de jaren 1900 breidde het florerende bedrijf uit met verscheidene werkplaatsen en hangars. In of kort na 1921, toen het bedrijf de Grande Tonnellerie Mécanique was geworden, breidde het aan de Wijngaardenstraat uit met een gebouw met kantoren en conciërgewoning. Het oude landhuis verdween vóór 1930, en op de vrijgekomen ruimte werden nieuwe hangars opgetrokken. Het bedrijf werd nog verscheidene keren verbouwd, in 1927 en 1932, en de in 1945 beschadigde gebouwen binnen het bouwblok werden heropgebouwd. De fabriek werd rond 1956 opgedeeld in twee eigendommen. Het gedeelte gelegen aan de Mellerystraat behoort thans toe aan de Stad Brussel.
Beschrijving
Op nr. 42 Mellerystraat, neoclassicistisch gebouw van drie bouwlagen, de hoogste lager, en vier gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Onderbouw in witsteen. Eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., met een inrijpoort met omlijsting en entablementHoofdgestel of onderdeel ervan (vb. kroonlijst) als bekroning van muuropening; entablement vaak op consoles.. Vensters op de benedenverdieping met houten luiken. Eenvoudige metalen leuningen. Keldervensters afgesloten door verticale metalen staven. Kroonlijst en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. bewaard, net als het impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak. van de poort.
Achtergevel verbouwd in 1891: toevoeging van een centrale voorbouw van drie traveeën en drie bouwlagen, met in het midden een trapezoïdale houten erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld..
Op nr. 16 Wijngaardenstraat, gebouw met kantoren en conciërgewoning, waarvoor in 1921 een ontwerp was ingediend maar dat niet als dusdanig werd uitgevoerd. Haaks op de straat, gebouw van twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. met dakterras. Bakstenen gevels met elementen in witsteen. Twee ongelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan straatzijde, de eerste als toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht.. Drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de zijgevel, de tweede behandeld als voorbouw en voorzien van een drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. met centrale deur. Muuropeningen onder latei op kussenblokken1. Dekplaat dat ligt tussen de drager (kapiteel) en het gedragene (balk of boog); 2. Kwartronde kraagsteen van een venster- of deurboog., de meeste met moneelStenen vensterstijl.. Op de benedenverdieping, vensters met traliewerk in Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk.. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Oeil-de-boeufKleine ronde, ovale of achthoekige dakkapel; meestal in zink. op de toegangstravee. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn., schuifraam met roedeverdeling, bewaard. Oorspronkelijke beglaasde metalen deur met traliewerk in Beaux-ArtsstijlArchitectuurstroming (ca. 1905-1930) met reminiscenties aan de grote Franse architectuurstijlen uit de 18e eeuw. Rijk en zorgvuldig gedecoreerde gevels in natuursteen en/of simili of in combinatie met baksteen. Borstweringen en poorten in fraai uitgewerkt smeedwerk..
Tegen de achtergevel aangebouwd, bakstenen bijgebouw van twee bouwlagen, onder plat dak, achter een galerij van één bouwlaag.
Binnen het bouwblok, diverse hangars met verschillende bouwdata, met metalen gebinte.
Bronnen
Archieven
SAB/OW Laken 1439 (1891), Laken 5810 (1905), Laken 2308 (1906), Laken 1839 (1909), Laken 1832 (1909), Laken 3456 (1911), 28048 (1921), 42556 (1921), 42853 (1922), 51322 (1924), 53232 (1927), 41322 (1932), 57512 (1945), 95966 (1989).
Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v.], Bruxelles Hors Pentagone. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiche 50.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Palais (rue des)”, 1897.
Kaarten / plannen
DE WAUTIER, G., Carte de Bruxelles et ses environs, ca. 1810.
VANDERMAELEN, Ph., Atlas cadastral du Royaume de Belgique, plan parcellaire de la commune de Laeken avec les mutations jusqu’en 1836.
