Instituut van de Ursulinen en Institut des Ursulines
Herkoliersstraat 65, 67-69, 71
Leopold II-laan 266-268-270
Typologie(ën)
school
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1904
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Eclectisme
Neogotiek
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Het monumentale erfgoed van België. Koekelberg (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - plaats van herinnering van een gemeenschap, van een sociale groep (bijvoorbeeld: potale in Sainte-Agathe, het kerkplein in Berhem-Sainte-Agathe, Vieux Tilleuls de Boendael in Elsene) - een plaats met volkssymboliek (b.v. Café La Fleur en Papier Doré in de Alexiensstraat) - een plaats waar een wijk gegroepeerd of gestructureerd is (bv. de Fer à Cheval-gebouwen in de Floréal-woonwijk).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen spelen, meer dan andere bouwkundige goederen, een prominente rol in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte in het verleden. Meestal determineren zijn andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het hierin een rol speelt, bijvoorbeeld hoekgebouwen, coherente pleinen of (straatwanden), deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, maar ook relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe deze architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2020-2022
id
Urban : 35512
Beschrijving
Onderwijsinstellingen
in eclectische stijl met neogotische inslag, in twee fasen opgetrokken (1904 en
1908).
In 1888 werd het hoofdgebouw van het voormalige Goussaertpensionaat verkocht en vervangen door de huizen op nr. 278-280 in de Leopold II-laan (zie aldaar), maar de grond die de tuin van het pensionaat vormde bleef onbebouwd. Die werd in 1899 gekocht door pastoor Van Dyck. In 1901 liet hij zijn pastorie bouwen op het nr. 63 van de Herkoliersstraat (zie aldaar). In 1904 diende pastoor Van Dyck een aanvraag in voor het optrekken van diverse gebouwen naast zijn eigendom. Het ging om een "privéwoning" en een "feestzaal" (Herkoliersstraat nr. 69-71 ). Enkele maanden later diende hij de bouwaanvraag in voor de school aan de Leopold II-laan (nr. 266-268-270). In 1908 volgde een nieuwe aanvraag voor de bouw van een ander gebouw (Herkoliersstraat nr. 65). Al die gebouwen herbergden oorspronkelijk een school, een feestzaal, een pensionaat en een klooster. Voor het onderricht van meisjes uit volkse middens zorgde de congregatie der Zusters van Onze-Lieve-Vrouw. Tegenwoordig herbergen de gebouwen aan de Leopold II-laan het (Franstalige) Institut des Ursulines en die in de Herkoliersstraat het (Nederlandstalig) Instituut van de Ursulinen.
Herkoliersstraat nr. 65, 67, 69-71
Bakstenen gevels met hardstenen elementen. De meeste gevelopeningen zijn rechthoekig, met kruisvenster of met dwarsregelEen dwarsregel deelt het kozijn van een deur of raam horizontaal op., onder ontlastings- of spitsboog. Raamwerk vervangen.
De woning telt drie bouwlagen en beslaat de eerste drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van het geheel. De eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met trapgevelGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt. en heeft tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. met een gemetselde moneelStenen vensterstijl.. Deur bewaard.
De volgende vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) zijn die van de feestzaal en een aantal grote lokalen die vermoedelijk van meet af aan klassen moesten zijn. Drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met twee bouwlagen, twee met drie bouwlagen. Licht uitspringende toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. met een brede deur onder spitsboog en daarboven trapvormige elementen; decoratieve bekroning eveneens getrapt. Laatste twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) (blind op de verdiepingen) onder tuitgevelPuntgevel bekroond met smalle rechthoekige hals; bij zeventiende eeuwse voorbeelden vaak steunend op schouderstukken. met rechte aandaken. Zijgevel van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), waarvan vier met per drie gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. gevelopeningen.
In de twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) rechts zit het gebouw van 1908, twee bouwlagen hoog en onder plat dak. Een boogfriesReeks van kleine (decoratieve) bogen, vaak steunend op kraagstenen. scheidt de bouwlagen van elkaar. Getrapte decoratieve bekroning.
De omheiningsmuur tussen beide vleugels is vervangen.
![Leopold II-laan 266-268-270, [i]Institut des Ursulines[/i](Franstalig) (foto 2023).](/medias/500/buildings/2023-06/10810030/10810030_0065_P02.jpg)
Leopold II-laan nr. 266-268-270
Centraal gebouw met aan weerszijden een zijvleugel met breukstenenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. en vensters met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt.. Ankers in de vorm van een kruis in een cirkel.
Centraal volume van drie bouwlagen hoog, met geelgekleurde bakstenen gevel, en met elementen in hardsteen en baksteen. Links, smalle traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. onder trapgevel met nis, drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geritmeerd tussen kolossale pilasters samenkomend als spitsboog ter hoogte van het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel., tenslotte één brede Brugse traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder tuitgevelPuntgevel bekroond met smalle rechthoekige hals; bij zeventiende eeuwse voorbeelden vaak steunend op schouderstukken..
Zijbouwen van telkens twee bouwlagen hoog (en verhoogd in 1959), met bakstenen gevel, en met elementen in hardsteen en geelgekleurde baksteen. Per drie gekoppekde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., onder spitsboogvormig boogveldEen vlak omsloten door de binnenbegrenzing van een boog en de horizontale lijn die de aanzetten verbindt; meestal boven muuropeningen en soms versierd (beeldhouwwerk, blinde traceringen, cementtegels, …). op de verdieping. De linkervleugel telt drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de rechtervleugel twee. Schrijnwerk vervangen.
In 1888 werd het hoofdgebouw van het voormalige Goussaertpensionaat verkocht en vervangen door de huizen op nr. 278-280 in de Leopold II-laan (zie aldaar), maar de grond die de tuin van het pensionaat vormde bleef onbebouwd. Die werd in 1899 gekocht door pastoor Van Dyck. In 1901 liet hij zijn pastorie bouwen op het nr. 63 van de Herkoliersstraat (zie aldaar). In 1904 diende pastoor Van Dyck een aanvraag in voor het optrekken van diverse gebouwen naast zijn eigendom. Het ging om een "privéwoning" en een "feestzaal" (Herkoliersstraat nr. 69-71 ). Enkele maanden later diende hij de bouwaanvraag in voor de school aan de Leopold II-laan (nr. 266-268-270). In 1908 volgde een nieuwe aanvraag voor de bouw van een ander gebouw (Herkoliersstraat nr. 65). Al die gebouwen herbergden oorspronkelijk een school, een feestzaal, een pensionaat en een klooster. Voor het onderricht van meisjes uit volkse middens zorgde de congregatie der Zusters van Onze-Lieve-Vrouw. Tegenwoordig herbergen de gebouwen aan de Leopold II-laan het (Franstalige) Institut des Ursulines en die in de Herkoliersstraat het (Nederlandstalig) Instituut van de Ursulinen.
Herkoliersstraat nr. 65, 67, 69-71
Bakstenen gevels met hardstenen elementen. De meeste gevelopeningen zijn rechthoekig, met kruisvenster of met dwarsregelEen dwarsregel deelt het kozijn van een deur of raam horizontaal op., onder ontlastings- of spitsboog. Raamwerk vervangen.
De woning telt drie bouwlagen en beslaat de eerste drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van het geheel. De eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met trapgevelGevel met een driehoekige bekroning die trapsgewijs versmalt. en heeft tweelichtenTweedelige lichtopening, door deelzuiltje gesplitst. met een gemetselde moneelStenen vensterstijl.. Deur bewaard.
De volgende vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) zijn die van de feestzaal en een aantal grote lokalen die vermoedelijk van meet af aan klassen moesten zijn. Drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met twee bouwlagen, twee met drie bouwlagen. Licht uitspringende toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. met een brede deur onder spitsboog en daarboven trapvormige elementen; decoratieve bekroning eveneens getrapt. Laatste twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) (blind op de verdiepingen) onder tuitgevelPuntgevel bekroond met smalle rechthoekige hals; bij zeventiende eeuwse voorbeelden vaak steunend op schouderstukken. met rechte aandaken. Zijgevel van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), waarvan vier met per drie gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. gevelopeningen.
In de twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) rechts zit het gebouw van 1908, twee bouwlagen hoog en onder plat dak. Een boogfriesReeks van kleine (decoratieve) bogen, vaak steunend op kraagstenen. scheidt de bouwlagen van elkaar. Getrapte decoratieve bekroning.
De omheiningsmuur tussen beide vleugels is vervangen.
![Leopold II-laan 266-268-270, [i]Institut des Ursulines[/i](Franstalig) (foto 2023).](/medias/buildings/2023-06/10810030/10810030_0065_P02.jpg)
Leopold II-laan nr. 266-268-270
Centraal gebouw met aan weerszijden een zijvleugel met breukstenenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. en vensters met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt.. Ankers in de vorm van een kruis in een cirkel.
Centraal volume van drie bouwlagen hoog, met geelgekleurde bakstenen gevel, en met elementen in hardsteen en baksteen. Links, smalle traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. onder trapgevel met nis, drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) geritmeerd tussen kolossale pilasters samenkomend als spitsboog ter hoogte van het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel., tenslotte één brede Brugse traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder tuitgevelPuntgevel bekroond met smalle rechthoekige hals; bij zeventiende eeuwse voorbeelden vaak steunend op schouderstukken..
Zijbouwen van telkens twee bouwlagen hoog (en verhoogd in 1959), met bakstenen gevel, en met elementen in hardsteen en geelgekleurde baksteen. Per drie gekoppekde venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., onder spitsboogvormig boogveldEen vlak omsloten door de binnenbegrenzing van een boog en de horizontale lijn die de aanzetten verbindt; meestal boven muuropeningen en soms versierd (beeldhouwwerk, blinde traceringen, cementtegels, …). op de verdieping. De linkervleugel telt drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de rechtervleugel twee. Schrijnwerk vervangen.
Bronnen
Archieven
GAK/DS Herkoliersstraat 65, 67, 69-71: 274-19 (1904), 618-51 (1908), 1862-58 (1927), 4849-16A (1970); Leopold II-laan 266-268-270: 282-27 (1904), 2180-21 (1930), 4363-63 (1959), 4520-18 (1962), 6262-7 (1983).
