Onderzoek en redactie
2020-2022
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Herkoliersstraat is een bochtige straat die de Jetsesteenweg met de Wapenstilstandstraat verbindt en daarbij de Sint-Annakerkstraat kruist. De Veiligheidsstraat, de Fakkelloopstraat en de Van Bergenstraat komen erin uit. De Jules Debeckerstraat kent er zijn aanvang.
Aanvankelijk heette ze Molenstraat. Halverwege de 19e eeuw waren de woningen in Koekelberg geconcentreerd rond twee assen: de Jetsesteenweg (voornaamste verbinding met Brussel) en de Molenstraat (buurtweg nr. 2), met in het verlengde daarvan de Molenweg over het plateau van Koekelberg (het huidige park), waarlangs men de molen van Ganshoren kon bereiken, die gesloopt zou worden bij de aanleg van de Koekelbergse Koningswijk. Het tracé van de straat werd in 1865-1869 onderbroken door de aanleg van de spoorlijn.
In 1912 bleken er in de Brusselse agglomeratie te veel Molenstraten te bestaan en kreeg de Koekelbergse een nieuwe naam, als eerbetoon aan voormalig schepen Pierre-Jean Herkoliers. Op 17.04.2023 heeft de gemeenteraad van Koekelberg de naamswijzigingen van vier straatgedeelten goedgekeurd om de openbare ruimte te vervrouwelijken. Het laatste straatgedeelte van de Herkoliersstraat wordt de Renée Douffetstraat, als eerbetoon aan een verzetsstijdster uit Koekelberg, erkend als “Rechtvaardige onder het volk” door het Yad Vashem instituut. Ze redde een Joodse vriendin door haar valse papieren te bezorgen.
Toen in 1931 de voormalige begraafplaats werd ontruimd, kwam een groot stuk grond vrij en kon de wijk achter de Sint-Annakerk helemaal worden geherstructureerd. Er kwamen toe drie nieuwe straten: de Fakkelloopstraat, de Veiligheidsstraat en de Émile Sergijselsstraat. De eerste pare huisnummers van de Herkoliersstraat werden gesloopt, meer bepaald de Cadolgang (ter hoogte van het voormalige nr. 22 en 24) en de vervallen woningen die er stonden.
De vroegste bebouwing van de Herkoliersstraat dateert van voor 1866, toen geconcentreerd rond het kruispunt met de Jetsesteenweg, die zeer dicht bebouwd was. Die bebouwing is intussen verdwenen. De oudste nog bewaarde gebouwen dateren nu van de jaren 1870 en staan in de straatgedeelten aan weerszijden van het kruispunt met de Sint-Annakerkstraat. Het gaat om neoclassicistische woningen, waarvan het merendeel heel wat verbouwingen heeft ondergaan.
In de Herkoliersstraat zijn met amper enkele jaren ertussen drie onderwijsinstellingen gebouwd: de Gemeentelijke Basisschool (1910-1913, zie nr. 68), het Instituut van de Ursulinen (1904-1908, zie nr. 65, 67, 69-71) en de voormalige Franstalige gemeentelijke meisjesschool (1907, zie nr. 35-37).
Geleidelijk zouden enkele oudere gebouwen gesloopt worden om plaats te maken voor appartementsgebouwen, meer bepaald in de jaren 1930, toen een nieuwe wijk werd aangelegd. Enkele opmerkelijke van die appartementsgebouwen ter vervanging van vervallen woningen zijn die van De Koekelbergse Haard op nr. 4-6-8 (en nr. 27 in de Fakkelloopstraat en nr. 30 in de Veiligheidsstraat), werk van de architecten Arthur Pladet en Albert de Valeriola in 1934, en op nr. 30 (en nr. 24 in de Fakkelloopstraat), ontworpen door architect Auguste Roussel in 1954.
Bronnen
Archieven
GAK/DS 4-6-8: 2702-27 (1934); 30: 4033-60 (1954).
Publicaties en studies
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.