Typologie(ën)
cinema/bioscoop
opbrengsthuis
opbrengsthuis
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1872
L.M. CHAPEAUX – ingenieur – 1931-1932
Marcel CHABOT – architect – 1931-1932
L. RODRIGUEZ – sierschilder – 1931-1932
Léon STYNEN – architect – 1938
Statut juridique
Stijlen
Neoclassicisme
Art deco
Modernisme
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Inventaris van de Bioscoopzalen (1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 32382
Beschrijving
Geheel van gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. huur- en handelshuizen, achter
streng symmetrisch gevelfront met neoclassicistische inslag, waarvoor
bouwaanvraag van 1872.
Bepleisterde lijstgevel met ruim gebruik van hardsteen, onder meer voor onderbouw, omlijstingen en hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; drie bouwlagen + entresol en in totaal elf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. (leien). Heden in vijf linkertraveeën tot aan de derde bouwlaag verbouwd voor bioscoopfront. Horizontaal gelede opstand gemarkeerd door middenrisaliet van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Begane grond van bij oorsprong met winkelpuien en privédeuren - heden aangepast - zoals entresol belijnd door schijnvoegen. Rechthoekige bovenvensters in geriemde omlijsting met voluutsleutel tussen festoenAan strikken of linten opgehangen slinger van gehouwen of gesneden vruchten en loofwerk, vaak met neerhangende uiteinden.; op bel-etage balkons en boogfrontons oorspronkelijk in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., tweede en voorlaatste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), alternerend met entablementen; op bovenste verdieping orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en neuten. Ijzeren borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. Breed gekornist hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met gelede architraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden., friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel. en kroonlijst met klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. en tandlijst. Drie geblokte dakvenstersUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. met boogfronton, overige ter vervanging van oeil-de-boeufs.
Bioscoop «Eldorado», in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., naar ontwerp van architect M. Chabot van 1931- 1932, in samenwerking met ingenieur L.-M. Chapeaux en decorateur L. Rodriguez, ingehuldigd in 1933. Bioscoop met 3.000 plaatsen, verdeeld over parterre en twee balkons, met «Cinéma Métropole» (zie Nieuwstraat nr. 32) de grootste van de stad. Structuur van gewapend beton en staal. Zaal oorspronkelijk met goudkleurig decor : monumentale bas-reliëfs geïnspireerd op de Afrikaanse kunst, door beeldhouwers Wolf en Van Neste, op de wanden, friezen van de gelede kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en stralende zon als plafondversiering boven de scène; gecombineerd met donker- houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en textiel in tinten van rood; heden nog grosso modo bewaard vanaf het niveau van het eerste balkon. Inkom, oorspronkelijk met glaspastabekleding, in 1938 naar ontwerp van architect Léon Stynen verbouwd tot volledig opengewerkt portaal1. In muur uitgespaarde ruimte voor een deur of toegang; - 2. Meer gesloten, voor of achter een gebouw geplaatste beschutting (voorbouw, vestibule)., met in het foyer kubistische wandschilderingen door Van Vlasselaer, heden verdwenen. Omgebouwd tot complex met acht zalen, waarbij annexatie van de vroegere «Scala», met opnieuw gewijzigde inkom, in 1974, 1977 en 1978.
Bepleisterde lijstgevel met ruim gebruik van hardsteen, onder meer voor onderbouw, omlijstingen en hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.; drie bouwlagen + entresol en in totaal elf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken. (leien). Heden in vijf linkertraveeën tot aan de derde bouwlaag verbouwd voor bioscoopfront. Horizontaal gelede opstand gemarkeerd door middenrisaliet van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Begane grond van bij oorsprong met winkelpuien en privédeuren - heden aangepast - zoals entresol belijnd door schijnvoegen. Rechthoekige bovenvensters in geriemde omlijsting met voluutsleutel tussen festoenAan strikken of linten opgehangen slinger van gehouwen of gesneden vruchten en loofwerk, vaak met neerhangende uiteinden.; op bel-etage balkons en boogfrontons oorspronkelijk in risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden., tweede en voorlaatste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), alternerend met entablementen; op bovenste verdieping orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en neuten. Ijzeren borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust.. Breed gekornist hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met gelede architraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden., friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel. en kroonlijst met klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. en tandlijst. Drie geblokte dakvenstersUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. met boogfronton, overige ter vervanging van oeil-de-boeufs.
Bioscoop «Eldorado», in art decoTendens tot de geometrisering van vormen en architecturale ornamenten die zich uitdrukt in het materiaal- en kleurgebruik., naar ontwerp van architect M. Chabot van 1931- 1932, in samenwerking met ingenieur L.-M. Chapeaux en decorateur L. Rodriguez, ingehuldigd in 1933. Bioscoop met 3.000 plaatsen, verdeeld over parterre en twee balkons, met «Cinéma Métropole» (zie Nieuwstraat nr. 32) de grootste van de stad. Structuur van gewapend beton en staal. Zaal oorspronkelijk met goudkleurig decor : monumentale bas-reliëfs geïnspireerd op de Afrikaanse kunst, door beeldhouwers Wolf en Van Neste, op de wanden, friezen van de gelede kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en stralende zon als plafondversiering boven de scène; gecombineerd met donker- houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … en textiel in tinten van rood; heden nog grosso modo bewaard vanaf het niveau van het eerste balkon. Inkom, oorspronkelijk met glaspastabekleding, in 1938 naar ontwerp van architect Léon Stynen verbouwd tot volledig opengewerkt portaal1. In muur uitgespaarde ruimte voor een deur of toegang; - 2. Meer gesloten, voor of achter een gebouw geplaatste beschutting (voorbouw, vestibule)., met in het foyer kubistische wandschilderingen door Van Vlasselaer, heden verdwenen. Omgebouwd tot complex met acht zalen, waarbij annexatie van de vroegere «Scala», met opnieuw gewijzigde inkom, in 1974, 1977 en 1978.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 18049 (1872), 55386 en 42214 (1931-1932), 50460 en 49478 (1938), 83838, 86350 en 86392 (1974, 1977, 1978).
Tijdschriften
Bâtir, 1935, 28, p. 106-108; 1938, 70, p. 398-399.
BRAEKEN J., Paleizen voor de hoofdstad (M & L, 1988, 5, p. 55-57).
Clarté, 1934, 2, p. 11-15.
