Institut de la Sainte-Famille d’Helmet

Voor zover bekend gaat de geschiedenis van de site van het huidige Institut de la Sainte-Famille d'Helmet terug tot eind 17de eeuw. Toen liet de familie de Saedeleer een landhuis bouwen op een groot domein dat zich tot aan het kanaal van Willebroek uitstrekte. In 1753 werd het eigendom gekocht door Jean-Baptiste Rol en Marie-Isabelle de Man, die de woning restaureerden. In 1765 werd het domein verworven door Adrien-Ange de Walckiers, die de woning tot kasteel omvormde, het domein uitbreidde en er een park aanlegde. Na diens overlijden in 1799 deed zijn zoon Edouard afstand van zijn erfenis, en andere families volgden er elkaar op, waaronder de familie Plovits vanaf 1807. In 1824 werd het eigendom verkaveld en werd een groot deel van het park een weide. Tussen 1824 en 1826 werd het kasteel gesloopt door zijn nieuwe eigenaar, een zekere de Meeûs, met uitzondering van het oostelijke uiteinde. In 1861 werd het domein gekocht door Edouard Vandersmissen, die er vóór 1865 het huidige kasteel bouwde en het park helemaal opnieuw liet aanleggen. Op basis van oude kaarten weerlegt deze stelling een andere, als zou het huidige kasteel nog altijd dat zijn dat Adrien-Ange de Walckiers had laten bouwen nadat hij het domein in 1765 had verworven. Het is echter mogelijk dat Vandersmissen een deel van de kelders en misschien de gevel van het deel van zijn woning dat nog na 1826 bestond, in zijn kasteel inwerkte.


In 1891 werd het domein gekocht door de congregatie van de Dames de la Sainte-Famille met het doel er een meisjespensionaat op te richten. Al in datzelfde jaar bouwde de congregatie de eerste zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van het pensionaatsgebouw, dat tegen de zuidoostelijke hoek van het kasteel was gevestigd. Misschien waren die al van de hand van architect Emar Collès, medestichter van de Sint-Lucasscholen in Brussel in 1882, die het gebouw enkele jaren later vergrootte. In 1893 ontwierp Collès langs de Chaumontelstraat een L-vormige galerij van één bouwlaag, en in 1895 breidde hij het pensionaat uit met vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), waartegen hij een trappengebouw van vier bouwlagen aanbouwde. In de as hiervan bouwde hij ook een neogotische kapel. In 1903, ten slotte, tekende Collès de plannen voor twee zijbeuken in dezelfde stijl als het schip, evenals die van twee analoge traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) voor het pensionaatsgebouw, aangebouwd rechts van het trappengebouw. Vóór 1914 werden nog verscheidene minder belangrijke gebouwen aan het complex toegevoegd.

Tijdens het interbellum werden drie nieuwe vleugels op de site gebouwd. In 1922 kwam in het verlengde van het pensionaatsgebouw een vleugel met klaslokalen en kamers, en in 1930 ontwierp architect J. De Roeck aan de kant van de Chaumontelstraat een vleugel evenwijdig met de vorige, met een feestzaal. In 1934 bouwde aannemer Joseph De Knoop recht op de Chaumontelstraat een vleugel met klaslokalen bestemd voor een huishoudschool. Na de oorlog werd een aantal bijgebouwen toegevoegd en werden sommige vleugels verbouwd (n.o.v. architecten Paul en Stéphane Dhaeyer, 1961 en 1965); in 1981 werd aan de Chaumontelstraat een laatste vleugel gebouwd (n.o.v. architect Stéphane Dhaeyer), na de afbraak van bestaande lokalen. In 2002, ten slotte, werden het kasteel en de kapel, samen met de gevels, de bedaking en het meubilair onroerend door bestemming van het pensionaatsgebouw, als geheel beschermd.