Voormalig gemeentelijk slachthuis

Voormalig gemeentelijk slachthuis, thans Museum van Elsene.

Geschiedenis
Het slachthuis kwam in 1850 tot stand dankzij een privaatpublieke samenwerking tussen enerzijds de gemeente Elsene en anderzijds weduwe Jeanne Pêtre-Mulder en haar schoonzoon, Jean Van Volsem. Het gebouw naar ontwerp van architect L. Spaak verrees op gronden van Jean Van Volsem en werd op zijn eigen en zijn schoonmoeders kosten gebouwd. In ruil kregen ze van de gemeente de uitbatingrechten en drievierden van de slachtrechten.
In 1855 wordt de concessie de gemeente ingetrokken en op zich genomen. In 1862 kreeg arts-dierenarts Antoine Copette de leiding over het slachthuis.

Het slachthuis werd het hart van de nieuw te verstedelijken wijk gelegen tussen de Sans Soucistraat en de Elsensesteenweg. Stedenbouwkundig werd dit vertaald in twee hoekpanden op de kruising van de nieuwe Van Aa- en Jean Van Volsemstraat, als spiegelbeeld tot de toegangspaviljoenen van het slachthuis zelf. Een hekken bood toegang tot de koer en het centraal gelegen hoofdgebouw en waarrond verschillende bijgebouwen waren gelegen.


Na herhaaldelijke klachten van buurtbewoners sloot het slachthuis in 1890. Ondertussen kreeg de gemeente de grote kunstcollectie van schilder Edmond De Praetere (Kortrijk, 1826 – Elsene, 1888) aangeboden. Als tegenprestatie voor deze schenking diende de gemeente de collectie te huisvesten en te tonen aan het grote publiek. Het voormalige slachthuis werd daartoe herbestemd tot gemeentelijk museum. Na enkele aanpassingswerken opende het museum officieel op 31 mei 1892.

Iets later, rond 1900, werd door architect Delune links van en dwars op de hoofdvleugel een feestzaal gebouwd. Bij uitbreidings- en verfraaiingswerken van die zaal in de jaren 1950 werd het linker toegangspaviljoen gesloopt. Tussen 1969 en 1973, bij de totale modernisering en uitbreiding van het museum verdween het rechter paviljoen voor een nieuwe dwarsvleugel en werd de voormalige slachthuiskoer tot tuin omgevormd. Van het oorspronkelijk slachthuis rest thans enkel de hoofdvleugel.


Beschrijving
Langgerekt volume van slechts één bouwlaag en negen traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder leien dak. Bakstenen gevel met hardstenen elementen en geleed door pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Getoogde muuropeningen. KroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). met lamberkijnDraperie in guirlandevorm, al dan niet met kwasten; vaak geschilderd of nagebootst in hout, metaal, ... en boven toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. als frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. uitgewerkt. Dak met viertal dakkapelletjes. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  bewaard in poort, kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap., venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. verloren evenwel hun gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. roedeverdeling. Bewaarde drieledige (gas?)lantaarns.

Oorspronkelijke functie weerspiegelt zich binnenin in de hoge hardstenen sokkel (hygiëne). De voormalige koelkamers onder de centrale hal zijn naar verluidt volgestort.