Typologie(ën)
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument
Ontwerper(s)
Charles SAMUEL – beeldhouwer – 1894
Franz DE VESTEL – architect – 1894
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Neorenaissance
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2009-2011
id
Urban : 19445
Beschrijving
Op de zuidwestelijke hoek van het Flageyplein, met de rug naar de vijvers, bronzen beeld op sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel., gevat in een granieten en marmeren nisUitsparing in de dikte van een muur, kan rechthoekig zijn of onder een boog, achtervlak kan vlak, segmentvormig, halfrond of gebogen zijn; diepe nis voor standbeeld., ontworpen door beeldhouwer Charles Samuel en architect Frans de Vestel, 1894.
Charles Théodore Henri De Coster (München, 1827–Elsene, 1879), leraar aan de militaire school van Terkameren en Belgisch schrijver. Hij werd beroemd met zijn Aventures de Thyl Uylenspiegel et de Lamme Goedzack au pays de Flandres et ailleurs (1867). Hij leefde en stierf in de Gewijdeboomstraat nr. 116. Elsene eerde hem vijftien jaar na zijn dood met dit monument.
Opmerkelijk is dat het momument niet in de eerste plaats de schrijver voorstelt, maar vooral de helden van zijn befaamde roman: Tijl en Nele, gezeten op een sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel.. Achter hen vormt het monument een nisUitsparing in de dikte van een muur, kan rechthoekig zijn of onder een boog, achtervlak kan vlak, segmentvormig, halfrond of gebogen zijn; diepe nis voor standbeeld. met gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. rustend op zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd.. Op de zijkanten bevinden zich tevens sierzuilen. In het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. zijn een uil en een spiegel1. Dunne (houten) plaat, gevat in een omlijsting van stijlen en regels van deuren, lambriseringen en plafonds; - 2. Gevelversiering in de vorm van een in- (spiegel) of uitspringende (paneel) rechthoekige omlijsting. afgebeeld (Uylenspiegel) geflankeerd door putti. In de nisUitsparing in de dikte van een muur, kan rechthoekig zijn of onder een boog, achtervlak kan vlak, segmentvormig, halfrond of gebogen zijn; diepe nis voor standbeeld. bevindt zich een marmeren medaillonRonde of ovale cartouche. met het profiel van Charles De Coster. Op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. is de inscriptie te lezen ‘EST-CE QU'ON ENTERRE ULENSPIEGEL, L'ESPRIT / NELE, LE CŒUR DE LA MÈRE FLANDRE', links en rechts geflankeerd door de koppen van Lamme Goedzak en Katelijne. Diverse elementen op de zijkanten verwijzen naar traditioneleBak- en zandsteenstijlHet bakstenen metselwerk wordt gecombineerd met natuurstenen elementen (bv. voor de plint, rond de gevelopeningen, aan de kroonlijst, ...), terwijl in het interieur houten draagconstructies voorkomen. Deze gebouwen bezitten zadeldaken, vaak met trapgevels. (16e-18e eeuw).VakwerkbouwBij vakwerkbouw brengt men leem aan op een houten geraamte van stijl- en regelwerk, versterkt met vitswerk (tot 19e eeuw). interieurs: een hangijzer, een spinnewiel, een spinstok, een kat en een hond. Het geheel is echter meer geïnspireerd door de Italiaanse renaissanceVlaams renaissance (vanaf 16e eeuw). Stijl die elementen uit de Italiaanse renaissance toepast op de traditionele bak- en zandsteenstijl. De neo-Vlaamse renaissance (ca 1860-1914) grijpt vanuit een nationalistische tendens terug naar de Vlaamse renaissance en haar specifieke ornamentiek. De stijl kenmerkt zich door een polychroom materiaalgebruik en een volumespel d.m.v. erkers, torentjes, trapgevels, enz. dan door het Vlaanderen van de 16e eeuw.
Charles Théodore Henri De Coster (München, 1827–Elsene, 1879), leraar aan de militaire school van Terkameren en Belgisch schrijver. Hij werd beroemd met zijn Aventures de Thyl Uylenspiegel et de Lamme Goedzack au pays de Flandres et ailleurs (1867). Hij leefde en stierf in de Gewijdeboomstraat nr. 116. Elsene eerde hem vijftien jaar na zijn dood met dit monument.
Opmerkelijk is dat het momument niet in de eerste plaats de schrijver voorstelt, maar vooral de helden van zijn befaamde roman: Tijl en Nele, gezeten op een sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel.. Achter hen vormt het monument een nisUitsparing in de dikte van een muur, kan rechthoekig zijn of onder een boog, achtervlak kan vlak, segmentvormig, halfrond of gebogen zijn; diepe nis voor standbeeld. met gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. rustend op zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd.. Op de zijkanten bevinden zich tevens sierzuilen. In het frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. zijn een uil en een spiegel1. Dunne (houten) plaat, gevat in een omlijsting van stijlen en regels van deuren, lambriseringen en plafonds; - 2. Gevelversiering in de vorm van een in- (spiegel) of uitspringende (paneel) rechthoekige omlijsting. afgebeeld (Uylenspiegel) geflankeerd door putti. In de nisUitsparing in de dikte van een muur, kan rechthoekig zijn of onder een boog, achtervlak kan vlak, segmentvormig, halfrond of gebogen zijn; diepe nis voor standbeeld. bevindt zich een marmeren medaillonRonde of ovale cartouche. met het profiel van Charles De Coster. Op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. is de inscriptie te lezen ‘EST-CE QU'ON ENTERRE ULENSPIEGEL, L'ESPRIT / NELE, LE CŒUR DE LA MÈRE FLANDRE', links en rechts geflankeerd door de koppen van Lamme Goedzak en Katelijne. Diverse elementen op de zijkanten verwijzen naar traditioneleBak- en zandsteenstijlHet bakstenen metselwerk wordt gecombineerd met natuurstenen elementen (bv. voor de plint, rond de gevelopeningen, aan de kroonlijst, ...), terwijl in het interieur houten draagconstructies voorkomen. Deze gebouwen bezitten zadeldaken, vaak met trapgevels. (16e-18e eeuw).VakwerkbouwBij vakwerkbouw brengt men leem aan op een houten geraamte van stijl- en regelwerk, versterkt met vitswerk (tot 19e eeuw). interieurs: een hangijzer, een spinnewiel, een spinstok, een kat en een hond. Het geheel is echter meer geïnspireerd door de Italiaanse renaissanceVlaams renaissance (vanaf 16e eeuw). Stijl die elementen uit de Italiaanse renaissance toepast op de traditionele bak- en zandsteenstijl. De neo-Vlaamse renaissance (ca 1860-1914) grijpt vanuit een nationalistische tendens terug naar de Vlaamse renaissance en haar specifieke ornamentiek. De stijl kenmerkt zich door een polychroom materiaalgebruik en een volumespel d.m.v. erkers, torentjes, trapgevels, enz. dan door het Vlaanderen van de 16e eeuw.
Bronnen
Publicaties en studies
HAINAUT, M., BOVY, Ph., Ixelles-Village et le quartier des Étangs, Gemeente Elsene, Brussel, 1998 (À la découverte de l'histoire d'Ixelles, 3), pp. 13-14.
DEROM, P., Les sculptures de Bruxelles. Catalogue raisonné, Patrick Derom Gallery, Brussel, 2002, p. 97.
DEROM, P. (dir.), Les sculptures de Bruxelles, uitgeverij Pandora, Antwerpen, 2000, pp.97-99.
Tijdschriften
DE VESTEL, F., SAMUEL, C., ‘Monument à Charles De Coster, Place Ste-Croix, à Ixelles-Bruxelles (1894)', L'Émulation, 1895, pl. 35.
Opmerkelijke bomen in de nabijheid
