Typologie(ën)
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument
park
park
Ontwerper(s)
Henri BEYAERT – architect – 1876-1890
Xavier MELLERY – schilder – 1876-1890
Paul HANKAR – architect – 1876-1890
Paul JASPAR – architect – 1876-1890
Louis FUCHS – landschapsarchitect – 1876-1890
Statut juridique
Stijlen
Neo-Vlaamse renaissance
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
id
Urban : 39000
Beschrijving
Omheind
plantsoen met monumentale beeldengroepen, in neo-Vlaamse-renaissancestijl,
ontworpen door architect Henry Beyaert, 1876-1879.
In 1876 werd besloten het standbeeld van de graven Egmont en Hoorn, in 1864 opgesteld op de plaats van hun terechtstelling op de Grote Markt, wegens de aan gang zijnde wederopbouw van het Broodhuis, over te brengen naar de recent verruimde Kleine Zavel. Het ontwerp voor het plantsoen met het geïntegreerde standbeeld, werd door Beyaert tussen 1876 en 1879 uitgewerkt. De werken namen een aanvang in 1879, de keuze van de uitvoerders en de iconografische thema’s van de beelden werd bepaald in 1880, de bronzen werden gegoten in 1882, de marmeren beelden geplaatst in 1889. Het geheel werd ingehuldigd in 1890.
Markant ensemble naar het model van de Parijse square, doch geïnspireerd op renaissance tuinontwerpen in de stijl van Hans Vredeman de Vries. Het iconografisch thema verbeeldt een pantheon van de Nederlanden uit de 16e eeuw, ingegeven door het laat 19e eeuwse romantisch nationalistische streven tot verheerlijking van het eigen glorierijke verleden. Collectief werk met integratie van tuinaanleg, architectuur, monumentale en ornamentele beeldhouwkunst en toegepaste kunst. Het beeldhouwkundig programma werd omwille van de coherentie in zijn geheel ontworpen door de schilder Xavier Mellery. Tot de uitvoerders behoorden de belangrijkste beeldhouwers van de Belgische School uit die periode. Het ijzersmeedwerk werd uitbesteed aan een achttal gespecialiseerde artisanale smeden; de architecten Pauls Hankar en Paul Jaspar, werkzaam op Beyaerts atelier, worden in dit verband als mede-ontwerpers vermeld. Tuinarchitect Louis Fuchs tekende voor de eigenlijke tuinaanleg.
Naar achter verbredende plattegrond met afgeronde hoeken en licht uitgebogen korte zijden. Omheining van arduin en ijzersmeedwerk, op een trapsgewijs oplopende, geprofileerde sokkel overeenkomstig de terreinhelling, met twee toegangen op de hoeken aan de westzijde en een centrale toegang aan de oostzijde. Geïnspireerd op de laatgotische Baliën van het voormalige Koudenbergpaleis, uit de 16e eeuw (zie Koningsplein). Geritmeerd door achtenveertig arduinen, geringdeVoorzien van een fijne, horizontale band. ronde kolommen met bladkapiteel, octogonaal basement en dekplaat, bekroond door een bronzen beeld. Identiek volume, zwaarder aan de toegangen, doch geïndividualiseerde oppervlaktebewerking en lijndecor. Verbonden door smeedijzeren hekken, telkens twee panelen aan weerszij van een arduinen, octogonaal postament1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. met gesmeed ijzeren topstuk. Panelen met identiek vierkantraster, doch geïndividualiseerde invulmotieven; topstukken als variaties op het kruisbloemmotief. Bronzen beelden met voorstelling van de Brusselse Ambachten, samen een geanimeerd ensemble, door de beeldhouwers L. Cambier, Armand Cattier (1830-1892), Guillaume Charlier (1854-1925), Polydore Comein (1848-1907), Jules Courroit (1831-1906), Jean Cuypers (1844-1897), Eugène De Plyn (1827-1898), Albert Desenfans (1845-1938), Louis Devillez (1855-1941), Robert Fabri (1839-1909), Charles Geefs (1829-1911), Albert Hambresin (1850-1938), E. Laborne, Jef Lambeaux (1852-1908), Jean-A. Laumans, Edmond Lefever (1839-1911), J.-B. Martens, E. Namur, Julien Renodeyn, Louis Van Biesbroeck (1839-1919), Auguste Van den Kerckhove (1825-1895), G. Van den Kerckhove, Jean Van den Kerckhove (1815-1885), Antoine-Joseph Van Rasbourgh (1831-1902) en Benoit Wante.
Achteraan het plantsoen, centraal geplaatst monumentaal bronzen standbeeld van Egmont en Hoorn, door beeldhouwer Charles-Auguste Fraikin (1817-1893) van 1864, op een hoge, arduinen, octogonale sokkel in neogotische stijl met maaswerk en koolbladfries, voorzien van de gepolychromeerde wapens van de graven, een vergulde tafel met opschrift, en geflankeerd door twee bronzen landsknechten, en een bronzen waterbekken. Hier opgesteld in een dubbel, arduinen, halfcirkelvormig waterbekken, en omringd door een bordestrap met gesmeed ijzeren leuning. In een halve cirkel errond, tien witmarmeren beelden van illustere tijdgenoten uit de wereld van politiek, kunst en wetenschap, geplaatst op een hellend vlak, binnen haagnissen: Willem de Zwijger door Charles Van der Stappen (1843-1910), Lodewijk van Bodegem door Jean Cuypers (1844-1897), Hendrik van Brederode door Antoine-Joseph Van Rasbourgh (1831-1902), Comelis de Vriendt door Jules Romain Pecher (1830-1899), Rombout Dodoens door Alphonse de Tombay (1843-1918), Gérard Mercator door Louis Pierre Van Biesbroeck (1839-1919), Jan van Locquenghem door G. Van den Kerckhove, Barend Van Orley door Julien Dillens (1849-1904), Abraham Ortelius door Jef Lambeaux (1852-1908) en Philips van Mamix van Sint-Aldegonde door Paul De Vigne (1843-1901).
Parterre met geometrisch patroon van het pittoreske type, opgedeeld door een halve cirkel vooraan en een afgetopte ruitvorm in het midden, met grasperken waarin broderiewerk, bloemenmanden en vormbomen ; aan de buitenrand omringd door een bomenrij, tegen de begroende sokkel.
In 1876 werd besloten het standbeeld van de graven Egmont en Hoorn, in 1864 opgesteld op de plaats van hun terechtstelling op de Grote Markt, wegens de aan gang zijnde wederopbouw van het Broodhuis, over te brengen naar de recent verruimde Kleine Zavel. Het ontwerp voor het plantsoen met het geïntegreerde standbeeld, werd door Beyaert tussen 1876 en 1879 uitgewerkt. De werken namen een aanvang in 1879, de keuze van de uitvoerders en de iconografische thema’s van de beelden werd bepaald in 1880, de bronzen werden gegoten in 1882, de marmeren beelden geplaatst in 1889. Het geheel werd ingehuldigd in 1890.
Markant ensemble naar het model van de Parijse square, doch geïnspireerd op renaissance tuinontwerpen in de stijl van Hans Vredeman de Vries. Het iconografisch thema verbeeldt een pantheon van de Nederlanden uit de 16e eeuw, ingegeven door het laat 19e eeuwse romantisch nationalistische streven tot verheerlijking van het eigen glorierijke verleden. Collectief werk met integratie van tuinaanleg, architectuur, monumentale en ornamentele beeldhouwkunst en toegepaste kunst. Het beeldhouwkundig programma werd omwille van de coherentie in zijn geheel ontworpen door de schilder Xavier Mellery. Tot de uitvoerders behoorden de belangrijkste beeldhouwers van de Belgische School uit die periode. Het ijzersmeedwerk werd uitbesteed aan een achttal gespecialiseerde artisanale smeden; de architecten Pauls Hankar en Paul Jaspar, werkzaam op Beyaerts atelier, worden in dit verband als mede-ontwerpers vermeld. Tuinarchitect Louis Fuchs tekende voor de eigenlijke tuinaanleg.
Naar achter verbredende plattegrond met afgeronde hoeken en licht uitgebogen korte zijden. Omheining van arduin en ijzersmeedwerk, op een trapsgewijs oplopende, geprofileerde sokkel overeenkomstig de terreinhelling, met twee toegangen op de hoeken aan de westzijde en een centrale toegang aan de oostzijde. Geïnspireerd op de laatgotische Baliën van het voormalige Koudenbergpaleis, uit de 16e eeuw (zie Koningsplein). Geritmeerd door achtenveertig arduinen, geringdeVoorzien van een fijne, horizontale band. ronde kolommen met bladkapiteel, octogonaal basement en dekplaat, bekroond door een bronzen beeld. Identiek volume, zwaarder aan de toegangen, doch geïndividualiseerde oppervlaktebewerking en lijndecor. Verbonden door smeedijzeren hekken, telkens twee panelen aan weerszij van een arduinen, octogonaal postament1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. met gesmeed ijzeren topstuk. Panelen met identiek vierkantraster, doch geïndividualiseerde invulmotieven; topstukken als variaties op het kruisbloemmotief. Bronzen beelden met voorstelling van de Brusselse Ambachten, samen een geanimeerd ensemble, door de beeldhouwers L. Cambier, Armand Cattier (1830-1892), Guillaume Charlier (1854-1925), Polydore Comein (1848-1907), Jules Courroit (1831-1906), Jean Cuypers (1844-1897), Eugène De Plyn (1827-1898), Albert Desenfans (1845-1938), Louis Devillez (1855-1941), Robert Fabri (1839-1909), Charles Geefs (1829-1911), Albert Hambresin (1850-1938), E. Laborne, Jef Lambeaux (1852-1908), Jean-A. Laumans, Edmond Lefever (1839-1911), J.-B. Martens, E. Namur, Julien Renodeyn, Louis Van Biesbroeck (1839-1919), Auguste Van den Kerckhove (1825-1895), G. Van den Kerckhove, Jean Van den Kerckhove (1815-1885), Antoine-Joseph Van Rasbourgh (1831-1902) en Benoit Wante.
Achteraan het plantsoen, centraal geplaatst monumentaal bronzen standbeeld van Egmont en Hoorn, door beeldhouwer Charles-Auguste Fraikin (1817-1893) van 1864, op een hoge, arduinen, octogonale sokkel in neogotische stijl met maaswerk en koolbladfries, voorzien van de gepolychromeerde wapens van de graven, een vergulde tafel met opschrift, en geflankeerd door twee bronzen landsknechten, en een bronzen waterbekken. Hier opgesteld in een dubbel, arduinen, halfcirkelvormig waterbekken, en omringd door een bordestrap met gesmeed ijzeren leuning. In een halve cirkel errond, tien witmarmeren beelden van illustere tijdgenoten uit de wereld van politiek, kunst en wetenschap, geplaatst op een hellend vlak, binnen haagnissen: Willem de Zwijger door Charles Van der Stappen (1843-1910), Lodewijk van Bodegem door Jean Cuypers (1844-1897), Hendrik van Brederode door Antoine-Joseph Van Rasbourgh (1831-1902), Comelis de Vriendt door Jules Romain Pecher (1830-1899), Rombout Dodoens door Alphonse de Tombay (1843-1918), Gérard Mercator door Louis Pierre Van Biesbroeck (1839-1919), Jan van Locquenghem door G. Van den Kerckhove, Barend Van Orley door Julien Dillens (1849-1904), Abraham Ortelius door Jef Lambeaux (1852-1908) en Philips van Mamix van Sint-Aldegonde door Paul De Vigne (1843-1901).
Parterre met geometrisch patroon van het pittoreske type, opgedeeld door een halve cirkel vooraan en een afgetopte ruitvorm in het midden, met grasperken waarin broderiewerk, bloemenmanden en vormbomen ; aan de buitenrand omringd door een bomenrij, tegen de begroende sokkel.
Bronnen
Archieven
SAB/OW32294 en 69158 (1876-1890); S.K., 102.
AR, Bestuur Schone Kunsten, storting 1957, dossiers 491-494.
Publicaties en studies
LOYER F., Paul Hankar. La Naissance de l’Art Nouveau, Brussel, 1986, p. 56-60.
Travaux d’architecture exécutés en Belgique par Henri Beyaert, II, s.l., s.d., pl. 1-10.
