Typologie(ën)

station
Spoorwegerfgoed

Ontwerper(s)

Constant BOSMANSarchitect1900-1910

Henri VANDEVELDarchitect1900-1910

Frédéric BRUNEELingenieur-architect1900-1910

Jules ZONE ingenieur1900-1910

Juridisch statuut

Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024

Stijlen

Neo-Vlaamse renaissance

Inventaris(sen)

  • Inventaris van de stationsgebouwen in Brussel (Thierry Demey)
  • Het monumentale erfgoed van België. Brussel Uitbreding Noord (Apeb - 2016-2018)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

Onderzoek en redactie

2018

id

Urban : 38543
lees meer

Beschrijving

Centraal gelegen op de site van Tour en Taxis (zie letter J op het plan). Gebouw in neo-Vlaamse renaissancestijl met art-nouveauelementen naar een ontwerp van de architecten Constant Bosmans en Henri Vandeveld, in samenwerking met de ingenieurs van de Chemins de Fer Frédéric Bruneel et Jules Zone, gebouwd in de jaren 1900.

Ook wel dienststation of La Chapelle genoemd, leidde het rangeerstation de treinen naar de verschillende perrons. Het ontving goederen- en pakketkonvooien die door bedrijven of particulieren aan de spoorwegen waren toevertrouwd en die niet per volledige wagon konden worden verzonden. Nadat de pakketten waren uitgeladen, werden ze gesorteerd voordat ze aan de bezorgers werden overgedragen. Het gebouw ligt in puin sinds het door brand werd verwoest, rond 1994-1998.

Uit dezelfde periode daterend als het goederenstation, en ongetwijfeld al vlug westwaarts uitgebreid, ondiep gebouw van één bouwlaag in baksteen en hardsteen, onder leien daken. Het oostelijke deel bestaat uit twee haaks op elkaar staande volumes versierd met kettingen en kordonbanden en bekroond door zadeldakenDak met twee hellende dakvlakken., vroeger bekleed met leien, met uitspringende puntgevelsGevel waarvan de top driehoekig is..

Westelijk volume met twee identieke, lichtjes uitspringende gevels; groot vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met dubbel kruisraam en raamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. met ijzeren roedeverdelingDunne houten of metalen staaf in een kozijn waarin glasruiten worden bevestigd., onder een drieledige arcatuur waarvan de centrale arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. naar de geveltop loopt en daar een zoldervenster omsluit. De bakstenen timpanenMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. zijn versierd met kleine blauwe keramiektegels die vlechtwerkDecoratieve stilering van gevlochten werk, in het bijzonder van banden, koorden,… evoceren. De schouderstukken van de puntgevelsGevel waarvan de top driehoekig is. hebben een art-nouveauprofiel, en hun topstuk met vleugelstukkenZijstuk, veelal in voluutvorm, van een topgevel, dakkapel of dakvenster. met volutes mondt uit in een obeliskMonolithische pijler, naar boven toe smaller en bekroond met piramidale punt.. Dit volume heeft aan elke zijde vier venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met dubbel houten kruisraam met ijzeren roedeverdelingDunne houten of metalen staaf in een kozijn waarin glasruiten worden bevestigd., elk gevat in een korfboogarcade met doorlopende  archivoltGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog.. De timpanenMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. zijn identiek aan de vorige. Op de stenen klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop. met art-nouveauprofiel rust een fijne houten kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Slechts één schoorsteenpijpHet boven het metselwerk of dak uitstekende deel van een schoorsteen. heeft de brand overleefd. Tegen de puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is. is een klein portaal1. In muur uitgespaarde ruimte voor een deur of toegang; - 2. Meer gesloten, voor of achter een gebouw geplaatste beschutting (voorbouw, vestibule). onder drie leien vlakken aangebouwd, voorzien van een deur met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt. tussen twee smalle venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. De puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., waarvan het vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. aansluit bij de venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. van de gootmuren, is verwant met de aanpalende gevel maar wordt bekroond door een aediculaVersieringsmotief, ontleend aan de klassieke bouwkunst, vormt samenstel van pijlers en een klassieke bekroning. met vleugelstukkenZijstuk, veelal in voluutvorm, van een topgevel, dakkapel of dakvenster. en een gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening..

Het oostelijke deel van het station is met soortgelijke banden versierd en bevat twee volumes op eenzelfde aslijn. Het eerste volume heeft aan de zuidkant twee deuren met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt. aan weerszijden van een kruisraam. Rechts, twee groepen van vier smalle muuropeningen die worden hernomen op de noordgevel, links van een deur met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt.. Het zadeldakDak met twee hellende dakvlakken. werd doorbroken door twee schoorsteenpijpenHet boven het metselwerk of dak uitstekende deel van een schoorsteen., de ene dienend als topstuk voor de uitspringende puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is.. Het tweede volume, minder diep en bekroond door een schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met dakkapelUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap., is op de zijgevel toegankelijk via een deur met tussendorpelStenen dorpel die een deur of venster horizontaal in tweeën deelt. en wordt enkel aan de zuidkant verlicht, door drie kruisvenstersVenster, door een moneel en een tussendorpel in vier vlakken verdeeld..

Bronnen

Archieven
Archief van de Stichting CIVA

Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v.], Bruxelles Hors Pentagone. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Bruxelles, 1980, fiche 3.
KERREMANS, R., Tour et Taxis, coll. 
Bruxelles, Ville d’Art et d’Histoire, 55, Bruxelles Développement urbain, Bruxelles, 2017, p. 26.
VANDERHULST, G., Tour et Taxis. Un quartier en mouvement? A district in motion. Een wijk in beweging, Project T&T, 2005, p. 58.
VANDERHULST, G., Relevé de l’état physique et de la valeur patrimoniale d’immeubles situés sur le site de Tour & Taxis et ses alentours – Rapport, mars 2011, pp. 32-33.