Typologie(ën)
fabriek
kantoorgebouw
werkplaats (ambachtelijk)
kantoorgebouw
werkplaats (ambachtelijk)
Ontwerper(s)
Inventaris(sen)
- Inventaris van de Industriële Architectuur (AAM - 1980-1982)
- Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Het monumentale erfgoed van België. Anderlecht-Kuregem (Archistory - 2017-2019)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Wetenschappelijk
- Sociaal
- Technisch
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2016, 2019
id
Urban : 34982
Beschrijving
Geheel van gebouwen ontworpen in 1898
(Kliniekstraat nr. 25), 1912 (Gheudestraat nr. 21-25) en 1920 (Gheudestraat nr.
15-19) door architect J. Rosschaert voor een chocoladefabriek.
Geschiedenis
In 1876 werd de in chocolade, confiserie en farmaceutische producten gespecialiseerde firma Pelerin, Ruelle & Cie opgericht. In 1881 vestigde ze haar stoomfabriek op nr. 34 van de Bisséstraat, bestaande uit een kantoorgebouw van twee bouwlagen aan straatzijde en een achterliggend atelier van vier bouwlagen. In 1887 breidde de fabriek uit tot nr. 36, waar meetkundig schatter L. Crickx aan de straat een atelier van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) en drie-en-een-halve bouwlaag ontwierp. In 1891 werd de firma omgedoopt tot Ruelle & Lecocq. Nr. 34 was ondertussen verhoogd met anderhalve bouwlaag aan straatzijde om aan te sluiten bij nr. 36, terwijl zich achteraan de fabriek uitstrekte, met twee parallelle volumes onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Tussen 1898 en 1920 ontwierp architect J. Rosschaert een reeks nieuwe gebouwen in gewapend beton, een ingreep waarvoor de naastliggende neoclassicistische huizen moesten verdwijnen. Zo werd op de hoek met de Bisséstraat en de Kliniekstraat (nr. 25) in 1898 een atelier van vier bouwlagen in gewapend cementbeton volgens het “systeem Hennebique” ontworpen dat in 1900 werd gebouwd; het had vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Bisséstraat en vier aan de Kliniekstraat. Vóór 1907 werd aan deze zijde een brede traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met ijzeren vakwerk en boogvormige muuropeningen toegevoegd. In 1906 werd een nieuw gebouw van vier traveeën en vijf bouwlagen opgetrokken aan de linkerkant van de Bisséstraat (nr. 26-28). Rond 1910 werd de chocoladefabriek omgedoopt tot Usines Ruelle, en in 1912 breidde ze uit tot nr. 21-25 Gheudestraat, met een gebouw van vijf verdiepingen en zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). In 1917 werd de halve verdieping van nr. 34 en 36 vervangen door twee extra verdiepingen. In 1920 werd een tweede gebouw opgetrokken in de Gheudestraat, op nr. 15-19, met hetzelfde bouwprofiel als zijn buur. In 1941 werd de laatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op nr. 25 Kliniekstraat, die ondertussen van een vijfde bouwlaag was voorzien, omgebouwd tot twee nieuwe traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), naar het model van de rest van de gevel. Na 1960 sloot de Usines Ruelle haar deuren. Nr. 15-19 en 21-25 Gheudestraat kregen een nieuwe bestemming en werden verbouwd, respectievelijk in 1961 (n.o.v. architect Georges de Formanoir) en 1962 (n.o.v. architect René Vandenkerckhoven). In 1978 werd het eerste gebouw voorzien van een gordijngevelNiet dragende gevel, meestal bestaande uit een opeenstapeling van vensterregisters. in aluminium (Bureau Arcotec), thans verwijderd. Rond 2010 werd het gebouw bestemd voor kantoren en woningen. In 1980 werden de gebouwen aan de Bisséstraat en de Kliniekstraat grondig gerenoveerd (n.o.v. architecten Dominique Beyns en Georges Kowal).
Beschrijving
Op nr. 25 Kliniekstraat (1898), hoekgebouw van vijf bouwlagen met afnemende hoogte onder plat dak, de laatste toegevoegd vóór 1941 ten koste van het zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Geflankeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Bisséstraat en zes aan de Kliniekstraat, de laatste twee het resultaat van een verbouwing naar identiek model in 1941. Bakstenen gevel versierd met hardsteen. Muuropeningen in de eerste vier bouwlagen onder I-balkIJzeren latei met I-profiel. en met borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. versierd met een spiegel waarin een getralied ventilatierooster is ingewerkt. Vensters op de benedenverdieping oorspronkelijk getralied; van de meeste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. verdween de borstwering tijdens de renovatie van 1991. Ingang op de voorlaatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Bewaarde houten kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Schrijnwerk vervangen.
Op nr. 15-19 en 21-25 Gheudestraat, grote gebouwen van vijf bouwlagen onder plat dak, met zes gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Schrijnwerk vervangen.
Op nr. 15-19 Gheudestraat (1920), bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevel en traveeën geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., met ankers op de verdiepingen, die vroeger het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. doorbraken. De venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., met verdiepte borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust., moesten door een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). worden belijnd. Deuren van latere datum, behalve op de eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), waarvan de drempel oorspronkelijk verhoogd was.
Op nr. 21-25 Gheudestraat (1912), bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevel met imitatievoegen, thans rood geschilderd. Gevel geritmeerd door banden (grijs geschilderd) die de verdiepingen belijnen en doorlopende onderdorpels vormen. Muuropeningen op de benedenverdieping herwerkt; oorspronkelijk vertrokken ze allemaal vanuit de onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen.. Borstwering op de eerste verdieping versierd met keramiektegels met opschrift, in art-nouveauletters: “CHOCOLATERIE / USINES RUELLE STE ANONYME PRODUITS PHARMACEUTIQUES”. De bovenste verdiepingen werden ook versierd met keramiekpanelen in dezelfde stijl, later vervangen door reliëftegels met plantenmotief.
Geschiedenis
In 1876 werd de in chocolade, confiserie en farmaceutische producten gespecialiseerde firma Pelerin, Ruelle & Cie opgericht. In 1881 vestigde ze haar stoomfabriek op nr. 34 van de Bisséstraat, bestaande uit een kantoorgebouw van twee bouwlagen aan straatzijde en een achterliggend atelier van vier bouwlagen. In 1887 breidde de fabriek uit tot nr. 36, waar meetkundig schatter L. Crickx aan de straat een atelier van drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) en drie-en-een-halve bouwlaag ontwierp. In 1891 werd de firma omgedoopt tot Ruelle & Lecocq. Nr. 34 was ondertussen verhoogd met anderhalve bouwlaag aan straatzijde om aan te sluiten bij nr. 36, terwijl zich achteraan de fabriek uitstrekte, met twee parallelle volumes onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Tussen 1898 en 1920 ontwierp architect J. Rosschaert een reeks nieuwe gebouwen in gewapend beton, een ingreep waarvoor de naastliggende neoclassicistische huizen moesten verdwijnen. Zo werd op de hoek met de Bisséstraat en de Kliniekstraat (nr. 25) in 1898 een atelier van vier bouwlagen in gewapend cementbeton volgens het “systeem Hennebique” ontworpen dat in 1900 werd gebouwd; het had vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Bisséstraat en vier aan de Kliniekstraat. Vóór 1907 werd aan deze zijde een brede traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met ijzeren vakwerk en boogvormige muuropeningen toegevoegd. In 1906 werd een nieuw gebouw van vier traveeën en vijf bouwlagen opgetrokken aan de linkerkant van de Bisséstraat (nr. 26-28). Rond 1910 werd de chocoladefabriek omgedoopt tot Usines Ruelle, en in 1912 breidde ze uit tot nr. 21-25 Gheudestraat, met een gebouw van vijf verdiepingen en zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). In 1917 werd de halve verdieping van nr. 34 en 36 vervangen door twee extra verdiepingen. In 1920 werd een tweede gebouw opgetrokken in de Gheudestraat, op nr. 15-19, met hetzelfde bouwprofiel als zijn buur. In 1941 werd de laatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op nr. 25 Kliniekstraat, die ondertussen van een vijfde bouwlaag was voorzien, omgebouwd tot twee nieuwe traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), naar het model van de rest van de gevel. Na 1960 sloot de Usines Ruelle haar deuren. Nr. 15-19 en 21-25 Gheudestraat kregen een nieuwe bestemming en werden verbouwd, respectievelijk in 1961 (n.o.v. architect Georges de Formanoir) en 1962 (n.o.v. architect René Vandenkerckhoven). In 1978 werd het eerste gebouw voorzien van een gordijngevelNiet dragende gevel, meestal bestaande uit een opeenstapeling van vensterregisters. in aluminium (Bureau Arcotec), thans verwijderd. Rond 2010 werd het gebouw bestemd voor kantoren en woningen. In 1980 werden de gebouwen aan de Bisséstraat en de Kliniekstraat grondig gerenoveerd (n.o.v. architecten Dominique Beyns en Georges Kowal).
Beschrijving
Op nr. 25 Kliniekstraat (1898), hoekgebouw van vijf bouwlagen met afnemende hoogte onder plat dak, de laatste toegevoegd vóór 1941 ten koste van het zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Geflankeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) aan de Bisséstraat en zes aan de Kliniekstraat, de laatste twee het resultaat van een verbouwing naar identiek model in 1941. Bakstenen gevel versierd met hardsteen. Muuropeningen in de eerste vier bouwlagen onder I-balkIJzeren latei met I-profiel. en met borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. versierd met een spiegel waarin een getralied ventilatierooster is ingewerkt. Vensters op de benedenverdieping oorspronkelijk getralied; van de meeste venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. verdween de borstwering tijdens de renovatie van 1991. Ingang op de voorlaatste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Bewaarde houten kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Schrijnwerk vervangen.
Op nr. 15-19 en 21-25 Gheudestraat, grote gebouwen van vijf bouwlagen onder plat dak, met zes gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Schrijnwerk vervangen.
Op nr. 15-19 Gheudestraat (1920), bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevel en traveeën geritmeerd door kolossale pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., met ankers op de verdiepingen, die vroeger het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. doorbraken. De venstersLicht- en/of luchtopening in een muur., met verdiepte borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust., moesten door een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). worden belijnd. Deuren van latere datum, behalve op de eerste traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), waarvan de drempel oorspronkelijk verhoogd was.
Op nr. 21-25 Gheudestraat (1912), bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. gevel met imitatievoegen, thans rood geschilderd. Gevel geritmeerd door banden (grijs geschilderd) die de verdiepingen belijnen en doorlopende onderdorpels vormen. Muuropeningen op de benedenverdieping herwerkt; oorspronkelijk vertrokken ze allemaal vanuit de onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen.. Borstwering op de eerste verdieping versierd met keramiektegels met opschrift, in art-nouveauletters: “CHOCOLATERIE / USINES RUELLE STE ANONYME PRODUITS PHARMACEUTIQUES”. De bovenste verdiepingen werden ook versierd met keramiekpanelen in dezelfde stijl, later vervangen door reliëftegels met plantenmotief.
Bronnen
Archieven
GAA/DS Bisséstraat: 2229 (09.04.1881), 3714 (08.06.1887), 4387 (15.03.1890), 10763 (06.04.1906), 14595 (27.02.1917), 31517 (06.08.1942); Kliniekstraat 25: 7529 (23.09.1898), 8845 (1891-1898-1902), 11409 (13.09.1907), 31213 (09.04.1941), 47133 (29.01.1991); Gheudestraat 15-19: 15018 (18.05.1920), 40907 (22.05.1962), 45145 (17.01.1978); Gheudestraat 21-25: 13377 (23.04.1912), 41161 (20.11.1962).
Publicaties en studies
CULOT, M. [red.], Anderlecht 1. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980, fiches 6.
Tijdschriften
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Bissé (rue)”, 1882-1883, 1891.
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Clinique (rue de la)”, 1908, 1910, 1960, 1965.
