Bekijk de weerhouden gebouwen

Lange rechtlijnige straat van Louizalaan naar Waterloosesteenweg. Doorkruist de Kindermansstraat, de Armand Campenhoutstraat, de Amerikaansestraat ter hoogte van het Albert Leemansplein (vroeger rotonde van Tenbos genaamd) en de Provooststraat. Ze ligt deels op het grondgebied van Brussel, deels op dat van Elsene (nr. 23 tot 149 en nr. 40 tot 144).

De Tenbosstraat werd aangelegd op basis van het plan van inspecteur der wegen Victor Besme en het Plan général d'alignement pour l'ouverture de rues et places sur le territoire compris entre l'avenue du Bois de La Cambre et les chaussées de Waterloo et de Charleroi, of de zogenaamde Tenboswijk, dat werd goedgekeurd bij K.B. van 20.02.1864.

Het eerste deel is aangelegd op de voormalige buurtweg nr. 25, de zogenaamde Verkeerden Haen. Dit was een van de oudste wegen van de wijk (plan De Wauthier, 1821).
De naam Tenbos verwijst naar een kasteelhoeve die de eerste keer vermeld wordt in de 15e eeuw. Deze was gebouwd op een door een walgracht omgeven vierkant terrein, aan de rand van het bos van de Heegde, een deel van het vroegere Zoniënwoud. Het laatste gebouw van de hoeve werd in 1874 gesloopt voor de aanleg van de wijk in het laatste kwart van de 19e eeuw. (Atlas du sous-sol archéologique de la Région de Bruxelles, 15, pp. 67, 68).

De naam Tenbos verwees eveneens naar het gehucht waar de weg heen leidde; de naam wordt thans voor de hele wijk gebruikt.

Deze naam verwijst ook naar een klein openbaar park dat in 1983 werd ingericht op het terrein tussen de Abdijstraat, Hector Denisstraat, Lariksenstraat en Amerikaansestraat. Het is aangelegd in de tuin van het huis van de industrieel Louis Semet-Solvay, waarvan alleen de voormalige conciërgewoning op de Vleurgatsesteenweg nr. 217b nog bestaat.

Tenbosstraat 76 (foto 2005).

Op het einde van de 19e eeuw werd de straat bebouwd met huizen voor de middenklasse. Het betreft vooral eengezinswoningen in neoclassicistische stijl (zoals nr. 44 of het erg goed bewaarde nr. 116, of het nr. 131 (1900) en de nr. 140 tot 144 (1901) die kleiner zijn) of eclectische stijl, zoals nr. 129 of de huizenrij van nr. 100 tot 106 (1903-1904), ontworpen door architect Jean Dierickx voor Édouard Fadeur. Deze schrijnwerker en aannemer liet in deze wijk meerdere homogene huizenrijen in deze stijl bouwen, onder meer in de René Chalonstraat, in het verlengde van de Lariksenstraat, in de Provooststraat, de Tenbosstraat en de Washingtonstraat. Hij liet deze alle ontwerpen door dezelfde architect.
De in deze straat sterk vertegenwoordigde eclectische stijl wordt soms vermengd met art-nouveauelementen (zie nr. 78, 80 en 82). Daarnaast zijn er ook gebouwen in neorenaissance (zie nr. 50 tot 58) en neobarok, zoals het nr. 76 (op de benedenverdieping gedateerd en gesigneerd ‘A. Jeannin arcte 1908').

Tenbosstraat 46 (foto 2005).

Sommige van deze huizen met min of meer hetzelfde volume werden vervangen door appartementsgebouwen die het oorspronkelijk homogene straatbeeld verstoren. Dat geldt voor nr. 23-25 (zie deze nr. ), dat werd gebouwd ter vervanging van vier kleine huizen, waarschijnlijk met dezelfde typologie als nr. 27 tot 35 – een goed bewaard geheel van huizen in neoclassicistische stijl – als nr. 49 ontworpen door architect Jacques Saintenoy (1938).
Meerdere huizen grensden aan koetswerkateliers en andere met de automobielsector verbonden bedrijven die ook vandaag nog talrijk zijn in de wijk (zie onder meer de Maliestraat nr. 50). Op nr. 46 (zie dit nr.) bevindt zich een voormalig schrijnwerkersatelier met houten topgevel (ca. 1910) dat qua typologie en bestemming vergelijkbaar is met andere kleine ateliers in deze wijk, die vaak als achterhuis werden gebouwd.

Bronnen

Archieven
GAE/OW Historique des rues (1925). GAE/OW Q15 Quartier Tenbosch nr. 416 (dozen nr. 11 en nr. 44).
GAE/DS 44: 285-44; 46: 285-46; 131: 285-131; 140: 285-140; 142: 285-142-144.

Publicaties en studies
BLOMME, F., À la rencontre d'Adrien Blomme, 1878-1940, CIVA, Brussel, 2004, p. 29.
Inventaire et valorisation du Patrimoine immobilier significatif de l'histoire industrielle et sociale de la Région bruxelloise, La Fonderie, Brussel, s.d., fiche nr. 136.
Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles. Ixelles, AAM, Brussel, 1980-82, fiche nr. 12.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., et al., Atlas du sous-sol archéologique de la Région de Bruxelles:15 Ixelles, Brussel, 2005, pp. 67-68.

Kaarten / plannen
DE WAUTHIER, G., Carte manuscrite de Wautier, Bruxelles et ses environs en1821, Brussel, 1821.
POPP, P. C., Atlas cadastral de Belgique, Plan parcellaire de la commune d'Ixelles avec les mutations, Brussel, 1860.