close the map
Brussel Vijfhoek

Barricadenplein

Onderzoek en redactie

1989-1994

 

Bekijk de weerhouden gebouwenTot 1830 zogenaamd “Oranjeplein”; huidige benaming verwijzend naar de Belgische Omwenteling.
Cirkelvormig plein als noordoost-stadsuitbreiding aansluitend op het middeleeuwse stratennet, aangelegd na sloping van de 14e eeuwse-stadsomwalling en verkoop van de bouwterreinen in 1824.
Interessant voorbeeld van het stedenbouwkundige denken naar classicistische traditie, reeds in laatste kwart 18de eeuw ingezet met de aanleg van het Koningsplein, de Warande en het Martelaarsplein. Ontworpen door ingenieur-architect Jean-Baptiste Vifquain als breekpunt in het nieuw geconcipieerde rechtlijnige ringlanenpatroon (cf. Antwerpselaan). Aanleg volgens radiaalstructuur: convergentiepunt van rechte straten nl. Van Orleystraat, Zavelput, Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuwstraat (na 1874 Omwentelingsstraat) en Noordstraat, ten oosten geopend zijde Bischoffsheimlaan.

Neoclassicistisch ensemble nog steeds in opbouw in 1828 (onder meer huizenblok tussen Noordstraat en Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuwstraat); opgelegde erfdienstbaarheden, onder meer een uniforme olieverfbeschildering, werden in 1875-1876 opgeheven.
Driekwartcirkelvormige inplanting van alternerend bredere en smallere huizenblokken. Bredere blokken samengesteld uit paarsgewijs samengevoegde woningen met in de as gemeenschappelijke of gekoppelde deuren opgenomen in een brede natuurstenen poortomlijsting; opgedeelde of gekoppelde vensters op de bovenverdieping. Vlak bepleisterde gevelwanden van drie bouwlagen met hardstenen sokkels voorzien van vlakke bossage, uitstralend boven de keldervensters. Horizontale geleding door middel van op zelfde hoogte doorlopende kordons, gevelbeëindiging met steigergaten en kroonlijst en de aaneengesloten zadelbedaking. rechthoekige vensters in geriemde omlijsting, van beperktere afmetingen op de lagere derde bouwlaag.
Oorspronkelijke symmetrische opstelling en repeterend schema enigszins verbroken in 1875, 1910 en 1911 door achtereenvolgens: afbraak van twee woningen ten zuiden voor de aanleg van de Omwentelingsstraat en gelijktijdig aanvullende nieuwbouw nr. 10-11 in eclectische stijl ter plaatse van de afgeschafte Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuwstraat (cf. Congresstraat); toevoeging van een vierde bouwlaag aan het smallere noord-blok (nr. 1, 2, ertussen); vervangend hoekpand Bischoffsheimlaan in neo-Lodewijk XV-stijl (nr. 27, zie aldaar).

Midden op het plein: rond grasperk, voorheen afgezet door een ijzeren hek en fraaie lantaarns naar ontwerp van architect Joseph Poelaert, 1849; thans omhaagd met stoep en omringende parkeeraanleg. Centraal standbeeld van de 16e eeuwse ontleedkundige Andréas Vesalius, gebeeldhouwd in 1846 door Joseph Geefs en gegoten door Trossaert-Roelandts.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 32215 (1825-1828); AA, 1850, vol. 47, rep. 98 en 101 ; PP, 744, 754, 963, 1768.

Publicaties en studies
Jean-Baptiste Vifquain, ingénieur, architecte, urbaniste (1789-1856), tentoonstellingscataloog, Museum Louvain-la-Neuve, 1982, pp. 1, 27-30.
VERNIERS L., Bruxelles et son agglomération de 1830 à nos jours, Brussel, 1958. pp. 25, 131.