Onderzoek en redactie
1989-1994
Bekijk de weerhouden gebouwenVan Gerechtsplein naar Bodenbroekstraat.
Gekasseide, vrij smalle en sterk hellende straat, reeds vermeld in de 13e eeuw en zogenaamd naar de eertijds parallelle gelijknamige waterloop ten noorden, aan de rand van de eerste stadsomwalling (11e-13e eeuw). De straat werd toen ten westen afgesloten door de sluippoort Ruysbroeckwicket, in 1606 gesloopt voor de bouw van de jezuïetenkerk. Jezuïetenklooster in de 17e eeuw reikend tot aan de Strostraat, omgevormd tot Justitiepaleis (1816- 1820, architect François Verly), in 1892 gesloopt voor de aanleg van de Lebeaustraat (zie aldaar).
Eerste zuidelijk straatgedeelte nadien opnieuw in de jaren 1895/1898 bebouwd - onder meer met een reeks eclectische burgerwoningen en een belangrijk art nouveauhoekpand, het zogenaamde Hotel Kleyer n.o.v. architect PaulcHankar (1898) -, gesloopt voor de fasengewijze uitbouw van het RTT-complex vanaf 1947, in de jaren 1979-1980 nog verder uitgebreid, met op de benedenverdieping een winkelgalerij, thans tevens fungerend als westelijke toegang tot de straat.
Tracé eertijds vrij rechtlijnig en verder doorlopend - sinds de 18e eeuw onder de benaming Vierwindenstraat, vanaf eind 19e eeuw als Bodenbroekstraat (zie deze straat) - tot aan de Karmelietenstraat, via een ijzeren viaduct overbrugd door de in 1827 aangelegde hoger gelegen Regentschapsstraat. Viaduct ca. 1887-1890 gesupprimeerd waarna de Ruisbroekstraat met een geknikte sterke helling werd aangesloten op de Regentschapsstraat.
Omvangrijke functionele gebouwen aan westzijde : boekenmagazijn van de Koninklijke Bibliotheek Albert I, opgetrokken in 1960-1969 onder leiding van architecten R. Delers en J. Bellemans (zie Kunstberg); verder, ter plaatse van de vroegere Sint-Elooisgang, het Algemeen Rijksarchief - met bijkomende niveaus voor de diensten van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten -, onder leiding van dezelfde architecten aangevat in 1963, ingehuldigd in 1972, en verder in de jaren 1979-1980 onder leiding van R. Delers uitgebreid met kleinschalige invularchitectuur, overeenkomstig de belendende bebouwing. Voordien was het Rijksarchief achtereenvolgens gevestigd in de vroegere Rekenkamer in de Wetstraat (1784-1820), het vroegere Justitiepaleis (1822- 1890/1891) en het voormalige Paleis van Karel van Lotharingen met leeszaal ondergebracht in de Nassaukapel (1923-1958). Resterende basisbebouwing van de straat in de jaren 1980-1984 gerenoveerd, waarbij de voorgevels doorgaans werden ontpleisterd: veelal oude, traditionele bak- en zandstenen, minstens tot de 17e eeuw opklimmende kernen, in de 19e eeuw aangepast met een bepleisterde gevel, waarbij verhoging met een bouwlaag, aanpassing van de muuropeningen en toevoeging van lekdrempels zoals op nr. 49, 51, 86; ook in de 19e eeuw nieuw opgetrokken burgerwoningen in neoclassicistische stijl, al of niet ter vervanging van een vroeger diephuis met topgevel, zoals op nr. 57 (1843), 80, 88 (met in 1902 verhoogde laatste bouwlaag). Bres in de zuidelijke gevelwand daterend van de jaren 1980 ingevolge sloop van de huizenrij tussen de voormalige Paradijsstraat en de Sint-Annastraat.
In de patio van het Algemeen Rijksarchief, tegenover de Strostraat: resten van een voorheen ruimer muurfragment van de eerste stadsomwalling (11e-13e eeuw), grotendeels afgebroken en naar hier verplaatst voor de bouw van de Albertinabibliotheek (1960- 1969).
Bronnen
Archieven
SAB/OW 21149 (1898), 59517 (1947), 21152 (1843), 21188 (1902).