Typologie(ën)

appartementsgebouw

Ontwerper(s)

Antoine TRAPPENIERSaannemer, architect1867

Juridisch statuut

Beschermd sinds 12 januari 1983

Stijlen

Neoclassicisme

Inventaris(sen)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

Onderzoek en redactie

1997-2004

id

Urban : 9400
lees meer

Beschrijving

Monumentaal neoclassicistisch gebouw met gebogen grondplan, gelegen langs Hallepoortlaan, tussen César De Paepestraat, Émile Féronstraat en Engelandstraat. Zowel voor- als achteraan omzoomd door tuin.

Gebouwd i.o.v. Stad Brussel n.o.v. arch. Antoine Trappeniers en Hendrik Beyaert, 1867.

Opgedragen aan André-Napoléon Fontainas (1807–1863), burgemeester van Brussel die aan basis stond van belangrijke hervormingen in het openbaar onderwijs.

Achter statige gevel gingen oorspronkelijk tweeëndertig wooneenheden van telkens twee kamers schuil en verdeeld over zestien huizen. Oorspronkelijk uitsluitend bestemd voor gepensioneerde onderwijzers van scholen van Stad Brussel.

Gebouw geïnspireerd op Engelse neoclassicistische architectuur en meer bepaald op principe van crescents, waarbij verschillende woonruimten samengebracht worden achter één grandioze schermgevelSchijngevel die de achterliggende constructie van een gebouw wil verbergen..

Sinds 1965 behoorde het Fontainashof toe aan het OCMW van Brussel tot de stad het in 1973 aankocht om er appartementen in onder te brengen. Verbouwd tussen 1984 en 1986 (arch. R. Vandendaele), waarbij de gevels werden gerestaureerd en het interieur werd herverdeeld in acht huizen met in totaal zesenveertig appartementen. De modernisering bracht evenwel de verwijdering van de trappenhuizenGedeelte van een gebouw waarin de trappen zijn ondergebracht. met zich mee.

Fontainashof (foto 2004).

Voorgevel in Hallepoortlaan heeft symmetrische witstenen gevel van twee bouwlagen en eenendertig traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Drie risalieten, namelijk middenrisaliet van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), twee zijrisalieten met telkens vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) naar Hallepoortlaan, en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) in C. De Paepestraat en Engelandstraat. Benedenverdieping met bossageIn oorsprong een gevelbehandeling waarbij ruwgehakte, rechthoekige blokken natuursteen uit de loodlijn steken en de gevel op die manier een fors, rustiek (rustica) karakter verleent; later op gevel vormelijk geïmiteerd door middel van uitspringend al dan niet bepleisterde bakstenen blokken of banden (doorlopende schijnvoegen).. Getoogde muuropeningen met sleutelSluitsteen van een opening; weerhoudt de gewelfstenen in een boog of gewelf..

Risalieten hebben zelf middenrisaliet met op verdiepingen kolommen of geringdeVoorzien van een fijne, horizontale band. halfzuilenZuil die met het muurwerk verbonden is, maar slechts over de halve dikte uitspringt. onder hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en bekroond door attiekbalustrade met postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. onder vaasornament. Op eerste verdieping venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met balusterborstweringen en kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).; centrale venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening..

Middenrisaliet met inscriptie ‘cité fontainas' op hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel.. TimpaanMonumentaal driehoekig of segmentvormig boogveld, meestal besloten in een fronton; vaak rijkelijk versierd. met bas-reliëf n.o.v. beeldhouwer Van Oemberg: portret met verfijnd profiel van burgemeester Fontainas, vastgehouden door twee gevleugelde vrouwen als allegorische figuren voor weldaden van onderwijs; linker vrouw biedt kind hoorn des overvloedsGedraaide hoorn met bloemen, vruchten en andere voorwerpen gevuld om overvloed te symboliseren. aan, rechter helpt ander kind lezen.

Dak met acht dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met vleugelstukken en gebogen kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  vervangen. BlindeZonder opening; blind venster, schijnopening. muuropeningen in zijvleugels, met imitatielijstwerk in reliëf en geschilderde imitatieramen. Zeer sobere bepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. achtergevel.

Fontainashof, <a href='/nl/glossary/28' class='info'>blinde<span>Zonder opening; blind venster, schijnopening.</span></a> muuropeningen in zijvleugels met imitatielijstwerk en dito ramen (foto 1997).

Voortuin afgesloten door smeedijzeren hekken, geritmeerd door gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuiltjes. Brede toegang geflankeerd door gebeeldhouwde hardstenen sokkels waarop vaas met leeuwenkoppen. Tuinen oorspronkelijk aangelegd als moestuin, maar rond 1987 volledig heraangelegd.

Beschermd op 12.01.1983 (gebouw en tuin).

Bronnen

Archieven
Verzameling postkaarten Dexia Bank.

Publicaties en studies
Brussel, beschermde monumenten en landschappen, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Dienst Monumenten en Landschappen, Brussel, 1994, p. 245.
JURION-de WAHA, F., 1987, p. 255.
Meirsschaut, P., 1900, pp. 152-153.
Saint-Gilles. Ensembles urbanistiques et architecturaux remarquables, ERU asbl, Brussel, 1988, pp. 53-57.
BLONDIAU, G., SOBIESKI, Ch. (o.l.v.), Stedelijke en architecturale gehelen in Sint-Gillis, Dienst monumenten en landschappen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Gemeente Sint-Gillis, 1999, p. 14.
Trappeniers, A., 1865.