Typologie(ën)

burgerwoning

Ontwerper(s)

François (alias Frans) HEMELSOETarchitect1905-1906

Stijlen

Eclectisme
Eclectisme met pittoresk karakter
Art nouveau

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
  • Het monumentale erfgoed van België. Schaarbeek (Apeb - 2010-2015)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2013-2014

id

Urban : 22767
lees meer

Beschrijving

Geheel van twee burgerhuizen in eclectische stijl met invloed van respectievelijk de art nouveauInternationale beweging (1893 - ca. 1914) als reactie op de ‘neo’-stijlen, maar met sterk lokale verschillen. In België kent de stijl twee stromingen, namelijk de florale art nouveau met Victor Horta als boegbeeld en anderzijds de geometrische art nouveau beïnvloed door Paul Hankar of de Wiener Secession. en de pittoreske stijl, n.o.v. architect Frans Hemelsoet, 1906 (nr. 86) en 1905 (nr. 88). Gesigneerd “F. HEMELSOET / ARCHITECTE” op de benedenverdieping van nr. 88. In Châtelet, Rue des Gravelles nr. 103 en 105, bevinden zich twee met nr. 88 identieke huizen die aan de architect kunnen worden toegeschreven.

Deze huizen maken deel uit van een bijzonder homogene huizenrij uit dezelfde periode, van nr. 84 tot nr. 92.

Gevels in crèmekleurige baksteen met hardstenen elementen. KroonlijstenStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). bewaard, smeedijzeren beglaasde deuren vervangen.

Op nr. 86, opstand met symmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit drie gelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de centrale travee wordt in vele gevallen rijker uitgewerkt en benadrukt door haar licht te laten uitspringen en/of door één of meerdere balkons; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. Stenen erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. bekroond door een terras met borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. en smeedijzeren traliewerk, voor een vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. met hoefijzerboogvormig bovenlichtBovenste gedeelte van een raam- of deurkozijn, gescheiden door een dwarsregel; soms voorzien van glas-in-lood en/of roeden.. OntlastingsbogenBoog boven een venster- of deuropening die druk van het muurwerk op de stijlen afwentelt en zo het linteel ontlast. en friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). op het hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. oorspronkelijk versierd met sgraffiti met bloemenmotieven. Centraal gebogen kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. bewaard (behalve dat van de erker), met gebogen dwarsregelsEen dwarsregel deelt het kozijn van een deur of raam horizontaal op. met roedeverdeling. Getralied impostvensterVenster boven een deur en ervan gescheiden door een stenen dorpel, een entablement of een muurvlak. van de deur versierd met een glas-in-loodraam.

Op nr. 88, opstand met asymmetrische compositieTypische gevelopstand bestaande uit twee ongelijke traveeën; in Brussel komt dit geveltype vaak voor met drie bouwlagen volgens verkleinende ordonnantie; de hoofdtravee is meestal breder, rijker uitgewerkt en wordt verder benadrukt door licht vooruit te springen en/of door één of meer balkons; de kelders zijn meestal hoog, wat zich vertaalt in een hoge onderbouw; het grondplan bestaat over het algemeen uit een aaneenschakeling van kamers.. HoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. voorzien van gekoppeldeTwee of meerdere identieke bouwelementen (vensters, zuilen, pilasters) die tot een groter (symmetrisch) geheel zijn samengevoegd. venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. in de eerste twee bouwlagen en behandeld als geveltop met dubbel registerVensterstrook in een topgevel. in de laatste bouwlaag, voor een pseudomansarde links. Op de toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. vormt de laatste bouwlaag een loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw.. Deur onder trapezoïdale houten luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak. met wolfdak. Op de eerste verdieping, doorlopend  balkon met postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. en gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. traliewerk. GlasdeurenDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. van de hoofdtraveeBredere en rijker uitgewerkte travee, meestal van een huis met asymmetrische compositie; vaak in risaliet en onder bekronende topgevel. verenigd onder een drieledige luifelAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak.. Geveltop voorzien van een glasdeurDeur waarvan het grootste deel uit glas bestaat. met moneelStenen vensterstijl. achter een balkon, alsook van een oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster. achter een vaas als topstuk. Trapezoïdale geveltop met overstekend dak. Borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. van het balkon en van de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw. in smeedijzerTaai, ‘kneedbaar’ ijzer dat ambachtelijk wordt ‘gesmeed’ (gehamerd bij hoge temperatuur) tot decoratieve bouwonderdelen als tuinhekken, borstweringen…. Houten consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. van de luifelsAfdak boven de ingang van een huis of handelszaak., van het bovenste balkon en van het dak van de geveltop met schuine balken. Makelaar1. Versiering op de nok van een dak in de vorm van een decoratieve metalen, terracotta of houten stang; - 2. Middenstijl van een dakspant. verdwenen. RaamwerkVast of bewegend houten of metalen omlijsting van een ruit binnen een kozijn. vervangen. VenstersLicht- en/of luchtopening in een muur. oorspronkelijk voorzien van een zonnewering.

Bronnen

Archieven
GAS/DS 86: 219-86; 88: 219-88.

Publicaties en studies
GEMEENTE SCHAARBEEK, Concours de façades, manuscript bewaard in het lokaal fonds van het Huis der Kunsten van Schaarbeek.

Tijdschriften
Album de la Maison Moderne, jg. 1, pl. XXIV.
Vers l'Art, 1907, pl. 90.