Typologie(ën)

kerkhof

Ontwerper(s)

Edmond LE GRAIVEarchitect1877

Louis COENRAETSarchitect1877

Statut juridique

Beschermd sinds 15 september 2016

Stijlen

Neoclassicisme

Inventaris(sen)

  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Het monumentale erfgoed van België. Elsene (DMS-DML - 2005-2015)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2011-2013

id

Urban : 21354
lees meer

Beschrijving

Geschiedenis
Sinds de 15e eeuw beschikte Elsene over het kerkhof rond de Heilig-Kruiskerk. In het begin van de 19e eeuw rees de ergernis omwille van de kleine omvang van dit kerkhof en de ligging ervan centraal in het dorp. De cholera-epidemie van 1832 gaf de doorslag om het kerkhof te verhuizen buiten het dorp. Tussen 1832 en 1834 werd het kerkhof overgebracht naar het Elsenblock, gelegen op het kruispunt van de Boondaalsesteenweg en de Burgemeesterstraat. In 1835 werd dit 1 ha grote kerkhof ommuurd en in 1847 uitgebreid. Uiteindelijk werd ook dit kerkhof te klein bevonden en werd het in 1877 verplaatst naar haar huidige locatie. De begraafplaats werd ontworpen door architecten Edmond Le Graive en Louis Coenraets en besloeg oorspronkelijk 5 ha. De necropool vormt de weerspiegeling van het culturele, intellectuele en politieke leven van het laatste kwart van de 19e en de 20e eeuw. Door de nabijheid van talrijke militaire instellingen en universiteiten vonden opvallend veel militairen en hoogleraars hier hun laatste rustplaats.

Beschrijving
Min of meer trapeziumvormige begraafplaats van ca. 12 ha, gelegen tussen de spoorweg Brussel-Namen, de Voltastraat, de Boondaalsesteenweg en de Kroon- en Armand Fraiteurlaan. Afgebakend door muur in breuksteenMetselwerk bestaande uit brokken onregelmatige natuursteen. op hardstenen plint geritmeerd met pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel..
Neoclassicistische hoofdingang op afgeschuinde hoek ter hoogte van rondpunt van Boondaalsesteenweg met Kroonlaan. Aan weerzijden van centraal smeedijzeren hekken tussen zware pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., verbindingsmuur en hoekgebouwen. Hoekpanden met een bouwlaag onder mezzanine en zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. BepleisterdeMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen. en beschilderde gevels met hardstenen elementen; toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. met deur onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft., drielichtGroep van drie smalle vensters binnen dezelfde omlijsting, onderling gescheiden door deelzuiltjes of stijlen/monelen; centraal venster soms hoger dan beide andere. in mezzanine en onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Zijgevels met drie tot vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met vaak blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. nissen. Bewaard schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... .
Toegang leidt naar centrale rotonde waar meerdere dreven straalsgewijs uit vertrekken. Een ervan leidt naar tweede rotonde met aanpalend ereperk voor militairen.
Verder lans Boondaalsesteenweg secundaire toegang tussen zware pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel..

Begraafplaats met fraaie grafmonumenten in zowat alle stijlen van 19e en eerste helft van 20e eeuw. De graftekens en mausolea werden grotendeels gerealiseerd door de firma's Antoine en Emile Beernaert, Gaudier-Rembaux en Destrebecq. De gebeeldhouwde elementen zijn vaak van renommeerde kunstenaars als Eugène Simonis, Constantin Meunier, Jules Lagae, Josué Dupon, Arthur Pierre, Ernest Salu, Léandre Grandmoulin, Georges Vandevoorde, Eugène De Bremaecker, Géo Verbanck, Joseph Witterwugle, Armand Bonnetain, Marnix d'Haveloose, Jean Canneel, John Cluysenaar, enz. De grafbeelden in steen, marmer of brons vormen een opmerkelijk overzicht van de Belgische beeldhouwkunst gaande van het neoclassicismeArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. tot het expressionisme.

Bronnen

Publicaties en studies
Journées du patrimoine 2005, Le cimetière d'Ixelles, Gemeente Elsene, Elsene, 2005.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., et al., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel: 15 Elsene, Brussel, 2005, p. 52.
VANDERVELDE, C., Les champs de repos de la région Bruxelloise, Brussel, 1997, pp. 313-428.

Tijdschriften
DELABY, E., HAINAUT, M., ‘Les artistes inhumés au Cimetière d'Ixelles. Les personnalités inhumées au cimetière d'Ixelles', Mémoire d'Ixelles, 12, 1983; 20, 1895; 21, 1986.