Voormalige vestiging van leerlooierij Schmitz en later van de kistenmakerij Van Campenhout
Ganshorensestraat 4-6-8
Léon Autriquestraat 4
Typologie(ën)
burgerwoning
fabriek
schrijnwerkerij
fabriek
schrijnwerkerij
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1867
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Het monumentale erfgoed van België. Koekelberg (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
- Sociaal
- Stedenbouwkundig
Onderzoek en redactie
2020-2022
id
Urban : 35489
Beschrijving
Burgerwoning
in eclectische stijl, 1867. Fabriek en schrijnwerkersatelier, 1930, omgebouwd
tot sporthal in 2004.
Historiek
In 1857 verwierf Frédéric Schmitz nijverheidsgebouwen aan de rand van de grote vijver waarlangs de straat loopt. Hij verbouwde ze tot een fabriek voor het kleuren van geitenleer en het vervaardigen van marokijn- en bezaanleer. Zo werd hij binnen de gemeente een belangrijke werkgever. Achter de fabriek werd een gedeelte van zijn grond onteigend om er in 1867-1868 de spoorweg aan te leggen. In 1867 liet hij het directeurspaviljoen optrekken. In 1872 werd de Fabrieksstraat bij wijze van eerbetoon omgedoopt tot Schmitzstraat. Na zijn overlijden werd de vennootschap Schmitz & Co. geleid door zijn neef, Louis Autrique. Daarna werd ze overgenomen door de SA Tannerie et Maroquinerie Belges, die Louis Autrique meteen als een van haar leidinggevenden opnam, in 1886 opgevolgd door zijn zoon Léon. De fabriek werd toen aanzienlijk uitgebreid en veroorzaakte enorme verontreiniging van de Paruckbeek, die men in 1905 dan ook ging overwelven. In 1920 droeg de SA Tannerie et Maroquinerie Belges haar installaties over aan de kistenmakerij Jean Van Campenhout, maar ze bleef wel eigenaar van de grond. Daarvan verhuurde ze een gedeelte aan de gemeente, om de vijver gedeeltelijk te kunnen dempen en de beek te kunnen overwelven. De kistenmakerij produceerde bierkratten en wijnkisten maar ook verpakkingen voor allerlei producten. De fabriek telde heel wat werknemers en breidde snel uit. Nadat een brand een deel van de installaties had verwoest, bouwde men in 1930 het gebouw met het huisnummer 4 aan de Léon Autriquestraat. De fabriek nam nog meer verpakkingsmateriaal in haar gamma op en startte met de productie van houten chalets, huizen en terrassen. In 1970 trok de vennootschap een nieuwe werkplaats op voor de vervaardiging van polystyreenverpakkingen. Onder druk van de concurrentie werd de eigenlijke kistenmakerij in de loop van de jaren 1990 geleidelijk buiten gebruik gesteld. In 2000 ging een deel van de gebouwen in vlammen op, waarna het met de grond gelijkgemaakt werd. De gemeente kocht toen de laatste gebouwen op, meer bepaald het huis van de werkgever en de fabriek uit 1930. Het huizenblok werd heringericht om er het Sportcentrum Victoria (2004) en het Victoriapark (2009) aan te leggen. De voormalige directeurswoning werd grondig gerenoveerd en op de fabriek van 1930, intussen een sporthal, kwam een hoge glaspartij.
Beschrijving
Directeurswoning
Villa van twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Gevel oorspronkelijk in baksteen, momenteel geverfd of bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen.. Hoofdgevel naar het park gericht, met vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). De eerste, als toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. inspringend. Muuropeningen met verschillende vormen, op de verdieping met bichrome archivoltenGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog.. Derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de verdieping voorzien van een balkon, afgesloten met een balustradeHekwerk van spijlen of balusters. tussen postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. In mansarde een dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. onder tentdak met topsieraad (borstwering en lambrekijn van hout). Zijgevel met vier blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en dak vervangen.
Fabriek en schrijnwerkersatelier uit 1930
Acht traveeën over twee bouwlagen, in baksteen en verhoogd met een glaspartij van twee bouwlagen. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met bewaarde metalen ramen met roeden, weliswaar zonder glas, en nieuwe achterzetramen. In het midden, tussen twee topsieraden, breed hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met opschrift "Caisseries Jean Van Campenhout Sté An".
Historiek
In 1857 verwierf Frédéric Schmitz nijverheidsgebouwen aan de rand van de grote vijver waarlangs de straat loopt. Hij verbouwde ze tot een fabriek voor het kleuren van geitenleer en het vervaardigen van marokijn- en bezaanleer. Zo werd hij binnen de gemeente een belangrijke werkgever. Achter de fabriek werd een gedeelte van zijn grond onteigend om er in 1867-1868 de spoorweg aan te leggen. In 1867 liet hij het directeurspaviljoen optrekken. In 1872 werd de Fabrieksstraat bij wijze van eerbetoon omgedoopt tot Schmitzstraat. Na zijn overlijden werd de vennootschap Schmitz & Co. geleid door zijn neef, Louis Autrique. Daarna werd ze overgenomen door de SA Tannerie et Maroquinerie Belges, die Louis Autrique meteen als een van haar leidinggevenden opnam, in 1886 opgevolgd door zijn zoon Léon. De fabriek werd toen aanzienlijk uitgebreid en veroorzaakte enorme verontreiniging van de Paruckbeek, die men in 1905 dan ook ging overwelven. In 1920 droeg de SA Tannerie et Maroquinerie Belges haar installaties over aan de kistenmakerij Jean Van Campenhout, maar ze bleef wel eigenaar van de grond. Daarvan verhuurde ze een gedeelte aan de gemeente, om de vijver gedeeltelijk te kunnen dempen en de beek te kunnen overwelven. De kistenmakerij produceerde bierkratten en wijnkisten maar ook verpakkingen voor allerlei producten. De fabriek telde heel wat werknemers en breidde snel uit. Nadat een brand een deel van de installaties had verwoest, bouwde men in 1930 het gebouw met het huisnummer 4 aan de Léon Autriquestraat. De fabriek nam nog meer verpakkingsmateriaal in haar gamma op en startte met de productie van houten chalets, huizen en terrassen. In 1970 trok de vennootschap een nieuwe werkplaats op voor de vervaardiging van polystyreenverpakkingen. Onder druk van de concurrentie werd de eigenlijke kistenmakerij in de loop van de jaren 1990 geleidelijk buiten gebruik gesteld. In 2000 ging een deel van de gebouwen in vlammen op, waarna het met de grond gelijkgemaakt werd. De gemeente kocht toen de laatste gebouwen op, meer bepaald het huis van de werkgever en de fabriek uit 1930. Het huizenblok werd heringericht om er het Sportcentrum Victoria (2004) en het Victoriapark (2009) aan te leggen. De voormalige directeurswoning werd grondig gerenoveerd en op de fabriek van 1930, intussen een sporthal, kwam een hoge glaspartij.
Beschrijving
Directeurswoning
Villa van twee bouwlagen onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Gevel oorspronkelijk in baksteen, momenteel geverfd of bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen.. Hoofdgevel naar het park gericht, met vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). De eerste, als toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. inspringend. Muuropeningen met verschillende vormen, op de verdieping met bichrome archivoltenGeprofileerde of versierde omlijsting van een boog.. Derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) op de verdieping voorzien van een balkon, afgesloten met een balustradeHekwerk van spijlen of balusters. tussen postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. In mansarde een dakvensterUit het dakvlak opgaand stenen venster dat met de gevel in verbinding staat of er enkel door een kroonlijst van gescheiden is. onder tentdak met topsieraad (borstwering en lambrekijn van hout). Zijgevel met vier blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). SchrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ... en dak vervangen.
Fabriek en schrijnwerkersatelier uit 1930
Acht traveeën over twee bouwlagen, in baksteen en verhoogd met een glaspartij van twee bouwlagen. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met bewaarde metalen ramen met roeden, weliswaar zonder glas, en nieuwe achterzetramen. In het midden, tussen twee topsieraden, breed hoofdgestelHoog horizontaal lijstwerk ter bekroning van een gevel. met opschrift "Caisseries Jean Van Campenhout Sté An".
Bronnen
Archieven
GAK/DS 30 (1900), 28 (1902), 370-55 (1905), 378-63 (1905), 1140-24 (1920), 2203-44 (1930), 3253-9 (1941), 3307-63 (1941), 4792-17 (1968), 4846-13 (1970), 6521-38 (1989).
Publicaties en studies
CULOT, M. (o.l.v.), Koekelberg. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AMA, Brussel, 1980, fiche 15.
PIRLOT, A.-M., Koekelberg à la carte, MBHG, Brussel, 2013.
STEPMAN, C., VERNIERS, L., Koekelberg dans le cadre de la région nord-ouest de Bruxelles, De Boeck, Brussel, 1966.
SUTTER, D., Koekelberg. Au fil du temps… Au cœur des rues…, Drukker, Parijs, 2012.
TONDEUR, F., Koekelberg, CFC-Éditions, Brussel, 2000.
