Typologie(ën)
Herberg
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1636
INCONNU - ONBEKEND – 1750-1800
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Traditionalisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Actualisatie van de Urgentie-Inventaris (Sint-Lukasarchief - 1993-1994)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Het monumentale erfgoed van België. Jette - historische kern (DPC-DCE - 2020-2023)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Sociaal Moeilijk te onderscheiden van de volkskundige waarde en over het algemeen onvoldoende om een selectie op zichzelf te rechtvaardigen. - herinneringsplaats van een gemeenschap of van van een sociale groep (bijvoorbeeld de bedevaartskapel op het Kerkplein in Sint-Agatha-Berchem, “de Oude Linde” in Boendael te Elsene); - een plaats met volkssymboliek (bijvoorbeeld het café het “Goudblommeke in papier” in de Cellebroersstraat); - een plaats waar een wijk samenkomt of gestructureerd is (bijvoorbeeld De gebouwen “Fer à Cheval”- in de Floréal tuinwijk); - een goed dat deel uitmaakt van of bestaat uit openbare voorzieningen (scholen, crèches, gemeenschaps- of parochiezalen, sporthallen, stadions, enz.); - goed of ensemble (al dan niet sociale huisvesting) ontworpen om sociale interactie, wederzijdse hulp en buurtcohesie te stimuleren (bijvoorbeeld de woonwijken die na de Tweede Wereldoorlog werden gebouwd in Ganshoren of de wijken die speciaal voor ouderen werden ontworpen); - goed dat deel uitmaakt van een industrieel complex dat een aanzienlijke activiteit heeft gegenereerd in de gemeente waar het zich bevindt of in het Gewest.
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2022-2023
id
Urban : 24828
Beschrijving
Op hoek met de Rechtschapenheidsstraat, herberg het Oude Pannenhuis uit de 18e eeuw in traditioneleBak- en zandsteenstijlHet bakstenen metselwerk wordt gecombineerd met
natuurstenen elementen (bv. voor de plint, rond de gevelopeningen, aan de
kroonlijst, ...), terwijl in het interieur houten draagconstructies voorkomen.
Deze gebouwen bezitten zadeldaken, vaak met trapgevels. (16e-18e
eeuw).VakwerkbouwBij vakwerkbouw brengt men leem aan op een
houten geraamte van stijl- en regelwerk, versterkt met vitswerk (tot 19e
eeuw). stijl. Sluitsteen met jaartal 1636 in de deuropening.
Geschiedenis
Het gebouw bevond zich aan een belangrijk kruispunt langs de Leopold I straat en de oude Voetweg van Panhuis naer Brussel in de buurt van de gehuchten Pannenhuis- en Esseghem. Het werd reeds afgebeeld op het plan van Vandermaelen uit 1846-1854 en werd wellicht gebouwd in 1771 door Jacques van Ruyckveld en zijn vrouw Jeanne de Bont. De sluitsteenSluitsteen van een opening; weerhoudt de gewelfstenen in een boog of gewelf. met jaartal 1636 is wellicht een recuperatie van een ouder gebouw. De benaming van de herberg verwijst naar de bedaking, die in de periode van het ontstaan van het gebouw eerder uitzonderlijk was voor zijn toen nog landelijkeVoorbeelden van landelijke architectuur, treffen we voornamelijk aan in de verstedelijkte rand van Brussel. Ze verwijzen in dat geval vaak naar het ruraal verleden van dat gebied, nu opgeslorpt door de stad. Meestal gaat het om een zeer bescheiden architectuur, met gevels in witgekalkte baksteen en pannendaken. Naast woningen vinden we ook oude boerderijen. De belangrijkste voorbeelden stammen uit de 17e-18e eeuw. omgeving.
Het Pannenhuys dat uit een Steenen Huys, schuer en stallinge bestond omvatte naast de herberg ook graanvelden en een bierbrouwerij. Eind 18e eeuw kocht de befaamde Jetse familie Moonens de gebouwen en baatte de herberg verder uit. Zij waren tevens eigenaars van andere Jetse herbergen waaronder De Wilg ,le Miroir en het Heideken. Vanaf het midden van de 19e eeuw werd de herberg verkocht aan verschillende opeenvolgende eigenaars. De herberg werd tevens gebruikt als verzamelplaats voor openbare verkopen, voor kermissen en door verschillende verenigingen. Ook zou Leopold I op 21.07.1831 in de herberg gestopt zijn tijdens zijn feestelijke intocht naar Brussel. Volgens overlevering is de beker waaruit de koning dronk in het Pannenhuis bewaard.
In 1830 opende aan de overzijde van het kruispunt de herberg A la nouvelle Pannenhuis die uit een neoclassicistischArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. gebouw bestond met grote tuin en terras achteraan (thans afgebroken).
Toen de Leopold I straat in de jaren 1880 werd rechtgetrokken en verhard bevond de lagere dwarsvleugel van de oude herberg zich op het nieuwe tracé. Tijdens het interbellum werd dit deel ingekort van drie naar één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) om de verbreding van de straat mogelijk te maken. Ook het hoofdvolume werd gewijzigd: kort na de opening van de Rechtschapenheidsstraat in 1928 werd de hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. afgesneden. De muuropeningen die zich nu in de zijgevel bevinden werden in 1938 aangebracht. Verschillende bijgebouwen werden in een latere periode toegevoegd.
Beschrijving
Hoofdvolume van twee bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs de Leopold I straat, een afgesneden hoek en één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs de Rechtschapenheidsstraat, geheel onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Lager dwarsgebouw van één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder lessenaarsdakDak bestaande uit één hellend dakvlak.. Bakstenen gevel (thans witgeschilderd). Getoogde muuropeningen met luiken.
Interieur: De balkenstructuur en trap in het hoofdvolume zijn nog deels oorspronkelijk. Gewelfde kelder.
Geschiedenis
Het gebouw bevond zich aan een belangrijk kruispunt langs de Leopold I straat en de oude Voetweg van Panhuis naer Brussel in de buurt van de gehuchten Pannenhuis- en Esseghem. Het werd reeds afgebeeld op het plan van Vandermaelen uit 1846-1854 en werd wellicht gebouwd in 1771 door Jacques van Ruyckveld en zijn vrouw Jeanne de Bont. De sluitsteenSluitsteen van een opening; weerhoudt de gewelfstenen in een boog of gewelf. met jaartal 1636 is wellicht een recuperatie van een ouder gebouw. De benaming van de herberg verwijst naar de bedaking, die in de periode van het ontstaan van het gebouw eerder uitzonderlijk was voor zijn toen nog landelijkeVoorbeelden van landelijke architectuur, treffen we voornamelijk aan in de verstedelijkte rand van Brussel. Ze verwijzen in dat geval vaak naar het ruraal verleden van dat gebied, nu opgeslorpt door de stad. Meestal gaat het om een zeer bescheiden architectuur, met gevels in witgekalkte baksteen en pannendaken. Naast woningen vinden we ook oude boerderijen. De belangrijkste voorbeelden stammen uit de 17e-18e eeuw. omgeving.
Het Pannenhuys dat uit een Steenen Huys, schuer en stallinge bestond omvatte naast de herberg ook graanvelden en een bierbrouwerij. Eind 18e eeuw kocht de befaamde Jetse familie Moonens de gebouwen en baatte de herberg verder uit. Zij waren tevens eigenaars van andere Jetse herbergen waaronder De Wilg ,le Miroir en het Heideken. Vanaf het midden van de 19e eeuw werd de herberg verkocht aan verschillende opeenvolgende eigenaars. De herberg werd tevens gebruikt als verzamelplaats voor openbare verkopen, voor kermissen en door verschillende verenigingen. Ook zou Leopold I op 21.07.1831 in de herberg gestopt zijn tijdens zijn feestelijke intocht naar Brussel. Volgens overlevering is de beker waaruit de koning dronk in het Pannenhuis bewaard.
In 1830 opende aan de overzijde van het kruispunt de herberg A la nouvelle Pannenhuis die uit een neoclassicistischArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. gebouw bestond met grote tuin en terras achteraan (thans afgebroken).
Toen de Leopold I straat in de jaren 1880 werd rechtgetrokken en verhard bevond de lagere dwarsvleugel van de oude herberg zich op het nieuwe tracé. Tijdens het interbellum werd dit deel ingekort van drie naar één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) om de verbreding van de straat mogelijk te maken. Ook het hoofdvolume werd gewijzigd: kort na de opening van de Rechtschapenheidsstraat in 1928 werd de hoektraveeTravee op de hoek (meestal 45°) van een gebouw. afgesneden. De muuropeningen die zich nu in de zijgevel bevinden werden in 1938 aangebracht. Verschillende bijgebouwen werden in een latere periode toegevoegd.
Beschrijving
Hoofdvolume van twee bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs de Leopold I straat, een afgesneden hoek en één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) langs de Rechtschapenheidsstraat, geheel onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Lager dwarsgebouw van één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder lessenaarsdakDak bestaande uit één hellend dakvlak.. Bakstenen gevel (thans witgeschilderd). Getoogde muuropeningen met luiken.
Interieur: De balkenstructuur en trap in het hoofdvolume zijn nog deels oorspronkelijk. Gewelfde kelder.
Bronnen
Publicaties en studies
ABEELS, G., Dossier KCML. Jette – 2.27, 1998.
BLANQUART, P., Atlas du sous-sol archéologique de la Région de Bruxelles, 5. Jette, Brussel, 1994, p. 81.
PAULUS, G., Jette, Guides des communes de la Région Bruxelloise, CFC-éditions, Brussel, 2000, p.70.
Tijdschriften
VAN DEN HAUTE, R., «Le Pannenhuis», Comté de Jette, 14, 1-2, 3-4, 1984, pp.3-10.
VAN DEN HAUTE, R., «Le Pannenhuis», Comté de Jette, 14, 1-2, 3-4, 1984, pp.3-10.
