![Kunstberg. Sint-Joriskapel, [s.d.]](https://monument.heritage.brussels/medias/buildings/10001029/10001029_0002_M02_01.jpg)
![Kunstberg. Sint-Joriskapel, detail deur, [s.d.]](https://monument.heritage.brussels/medias/buildings/10001029/10001029_0002_M03_01.jpg)
Typologie(ën)
kapel
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1516-1524
INCONNU - ONBEKEND – 1700-1800
Statut juridique
Stijlen
Gotiek
Inventaris(sen)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
- Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Archeologisch
- Artistiek
- Esthetisch
- Historisch
Onderzoek en redactie
2021
id
Urban : 39915
Beschrijving
Voormalige
huiskapel van het hof van Nassau, opgetrokken door Engelbert II van Nassau, als
onderdeel van de grondige verbouwing en uitbreiding van dit stadspaleis eind 15e-begin
16e eeuw (zie Museumplein). Aan de kapel werd nog gewerkt in 1516 en 1524,
onder Hendrik van Nassau. Bij de wederopbouw in de 18e eeuw van het Paleis van
Karel van Lotharingen, behouden op kelderniveau. Begin 19e eeuw verhuurd als
biermagazijn, doch in 1839 gerestaureerd. Vervolgens achtereenvolgens in
gebruik als depot voor beeldhouwwerken, vanaf 1862 laboratorium van het Museum
voor Natuurwetenschappen, vanaf 1895 het Internationaal Instituut voor
Bibliografie, van 1923 tot 1958 leeszaal van het Algemeen Rijksarchief. Het
behoud van de Sint-Joriskapel werd reeds voorgeschreven in de wedstrijd voor de
Kunstberg van 1937 (cf. supra). In de definitieve plannen voorzien om te worden
gedemonteerd en verplaatst binnen het bibliotheekcomplex, werd in 1961-1962
besloten tot integratie in situ. Vervolgens
gerestaureerd en als tentoonstellingszaal ingehuldigd in 1969.
Eenvoudige zaalkapel in laatgotische stijl, opgetrokken uit zandsteen. Rechthoekige plattegrond, georiënteerd naar het westen, tweebeukig in de drie oostelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), overgaand in een pseudodriebeukige structuur in de diepere westelijke koortravee.
Verankerde buitengevels met respectievelijk vier en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Noordgevel met getrapte opbouw overeenkomstig de vroegere straathelling. Hoge kwarthol geprofileerde sokkel, onderbroken door de lage Tudorboogdeur met geprofileerd beloop en loofwerkVersiering van beeld- en houtsnijwerk in de vorm van bladeren. in de zwikkenHoekstuk tussen een boog en de omlijsting waarin de boog gevat is. in de derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Bovenregister met vier verkleinende gedrukte spitsboogvensters met geprofileerd beloop, drie- en links tweelichtindeling, en driepassen, belijnd door een waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen. aansluitend bij de afzatenAflopend bovenvlak van een dorpel.. Rijk gebeeldhouwde nis met beeld van Sint-Joris in gevecht met de draak, tussen de derde en de vierde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...): sokkel met koolbladmotieven, gebundelde colonnetten, baldakijn met accoladeboogjes en kruisbloem(Neo)gotische beëindiging, bestaande uit een stam met daarop één of meerdere kransen van gestileerde bladeren (hogels) en bovenaan bekroond met een sierbol (pumeel).. Reliëf met silhouet van het voormalige Hof van Nassau door beeldhouwer G. Dobbels tegen de sokkel. Westgevel met zelfde kenmerken, eertijds ingebouwd.
Witbepleisterd interieur met vrijlating van de zandstenen zuilen, gewelfribben en omlijstingen. Geprofileerd kruisribgewelf, centraal opgevangen door kapiteelloze rondzuilen met geprofileerde octogonale sokkel, in de westelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) door een stel pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met flankerende halve colonnetten; aan de wanden neerkomend op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met koolbladmotief, in de westtravee op halve pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met colonnetten. Doksaal aan oostzijde, gesteund door twee brede gedrukte korfbogenBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. aan weerszij van de middenzuil, met opengewerkte balustradeHekwerk van spijlen of balusters. samengesteld uit vervlochten accoladebogen met driepasvulling.
Eenvoudige zaalkapel in laatgotische stijl, opgetrokken uit zandsteen. Rechthoekige plattegrond, georiënteerd naar het westen, tweebeukig in de drie oostelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), overgaand in een pseudodriebeukige structuur in de diepere westelijke koortravee.
Verankerde buitengevels met respectievelijk vier en twee traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Noordgevel met getrapte opbouw overeenkomstig de vroegere straathelling. Hoge kwarthol geprofileerde sokkel, onderbroken door de lage Tudorboogdeur met geprofileerd beloop en loofwerkVersiering van beeld- en houtsnijwerk in de vorm van bladeren. in de zwikkenHoekstuk tussen een boog en de omlijsting waarin de boog gevat is. in de derde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Bovenregister met vier verkleinende gedrukte spitsboogvensters met geprofileerd beloop, drie- en links tweelichtindeling, en driepassen, belijnd door een waterlijstVooruitspringende rand in het gevelvlak die regenwater buiten gevel laat afdruppelen. aansluitend bij de afzatenAflopend bovenvlak van een dorpel.. Rijk gebeeldhouwde nis met beeld van Sint-Joris in gevecht met de draak, tussen de derde en de vierde traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...): sokkel met koolbladmotieven, gebundelde colonnetten, baldakijn met accoladeboogjes en kruisbloem(Neo)gotische beëindiging, bestaande uit een stam met daarop één of meerdere kransen van gestileerde bladeren (hogels) en bovenaan bekroond met een sierbol (pumeel).. Reliëf met silhouet van het voormalige Hof van Nassau door beeldhouwer G. Dobbels tegen de sokkel. Westgevel met zelfde kenmerken, eertijds ingebouwd.
Witbepleisterd interieur met vrijlating van de zandstenen zuilen, gewelfribben en omlijstingen. Geprofileerd kruisribgewelf, centraal opgevangen door kapiteelloze rondzuilen met geprofileerde octogonale sokkel, in de westelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) door een stel pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met flankerende halve colonnetten; aan de wanden neerkomend op consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met koolbladmotief, in de westtravee op halve pijlers1. Muurstut zonder entasis (kromming), mogelijk met basis en kapiteel; - 2. Massief gemetseld of betonnen steunelement met gewoonlijk rechthoekige doorsnede (vb. bruggepijler,…) met colonnetten. Doksaal aan oostzijde, gesteund door twee brede gedrukte korfbogenBoog samengesteld uit een aantal ineenvloeiende cirkelbogen die samen nagenoeg een liggende ellips vormen. aan weerszij van de middenzuil, met opengewerkte balustradeHekwerk van spijlen of balusters. samengesteld uit vervlochten accoladebogen met driepasvulling.
Bronnen
Publicaties en studies
DUMON P., La Chapelle de Nassau (Brabant, 1970, 5, pp. 28-32).
