![Beursplein 3, hoek Ortsstraat. Voormalige Grand Hôtel Central. Monument Auguste Orts, [s.d.]](https://monument.heritage.brussels/medias/buildings/10003025/10003025_0003_M02.jpg)
Typologie(ën)
opbrengsthuis
hotel
fontein
hotel
fontein
Ontwerper(s)
Charles GYS – architect – 1884
Henri BEYAERT – architect – 1888
Alban CHAMBON – architect – 1885
Thomas VINÇOTTE – beeldhouwer – 1888
Georges HOUTSTONT – beeldhouwer – 1888
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Eclectisme
Inventaris(sen)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 32138
Beschrijving
Zogenaamd
Grand Hotel Central. Deel uitmakend van complex met verder het zogenaamd
Théâtre de la Bourse en tien
rijhuizen, dat het ganse noordelijk bouwblok van de Auguste Ortsstraat - tot Visverkopersstraat, inbegrepen de
zuidzijde van de Paul Devauxstraat - innam. Geheel naar ontwerp van architect
Ch. Gys van 1884; binneninrichting van het theater naar ontwerp van architect
Alban Chambon, uitgevoerd in 1885. Theater en rijhuizen in 1890 door brand
verwoest en in gewijzigde vorm wederopgebouwd naar ontwerp van architect
Dominique Fastré (zie Auguste
Ortsstraat nr. 3 tot
31).
MonumentaalZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten. hoekgebouw in eclectischeVeel voorkomende stijl (ca. 1850-1914) die inspiratie put uit verschillende architectuurstijlen uit het verleden. Komt door de combinatie van enerzijds verschillende stijlelementen en anderzijds nieuwe technieken en materialen tot een unieke eigentijdse creatie. stijl, samen met het tegenoverliggende, gelijkaardige nr. 2, de ingang van de Auguste Ortsstraat markerend. Omvat vijf bouwlagen, zes + één + vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Lijstgevel van witte natuursteen op de sokkelvormende onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. van hardsteen. Geleding van de hoofdgevel (Beursplein) door middel van een drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) breed risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. verhoogd met een belvédère, idem in uiterst linkertravee (Auguste Ortsstraat). Bovenverdieping gegroepeerd in twee registersVensterstrook in een topgevel. aangegeven door verticaal oplopende vensternissen en oorspronkelijk belijnd met omlopende gevelbrede balkons aan tweede en vierde bouwlaag cf. afgezaagde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Rechthoekige bovenvensters in doorlopende riemomlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en geprofileerde dorpelOnderdorpel van een deur. ; gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. bij derde en vijfde bouwlaag Gevelbeëindiging door middel van een gekorniste kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop.. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met deels bewaard gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Begane grond van geblokte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., met entresol, slechts verbouwd in uiterste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevels; brede rondboogdeur in de rechtertravee (Paul Devauxstraat). Hoofdgevel voorheen nog gemarkeerd door een breed terras op gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd..
Monument Auguste Orts.
Door openbare inschrijving opgericht in 1888. Fontein naar ontwerp van architect Hendrik Beyaert, met natuurstenen waterbekken en waterspuwende leeuwenkop in sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel..
Centrale portieknis met Dorische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., sleutelSluitsteen van een opening; weerhoudt de gewelfstenen in een boog of gewelf. met wapens van Brussel en bekronend driehoekig frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. ; marmeren portretbuste van Auguste Orts (1814-1880), Stafhouder der Orde van advocaten, Schepen van Brussel, Minister van Staat enz. cf. biografisch opschrift, gesigneerd beeldhouwer Th. Vinçotte. Cantonnerende Ionische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder liggende leeuwen en decoratieve panelen1. Dunne (houten) plaat, gevat in een omlijsting van stijlen en regels van deuren, lambriseringen en plafonds; - 2. Gevelversiering in de vorm van een in- (spiegel) of uitspringende (paneel) rechthoekige omlijsting. door decorateur Georges Houtstont.
MonumentaalZuilen of pilasters die over de volle hoogte of over meer dan één verdieping opgaan, onafhankelijk van de door vensters en bouwlagen gegeven maten. hoekgebouw in eclectischeVeel voorkomende stijl (ca. 1850-1914) die inspiratie put uit verschillende architectuurstijlen uit het verleden. Komt door de combinatie van enerzijds verschillende stijlelementen en anderzijds nieuwe technieken en materialen tot een unieke eigentijdse creatie. stijl, samen met het tegenoverliggende, gelijkaardige nr. 2, de ingang van de Auguste Ortsstraat markerend. Omvat vijf bouwlagen, zes + één + vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder mansardedakGebroken kap of Frans dak met met steile ondervlakken en licht hellende bovenvlakken.. Lijstgevel van witte natuursteen op de sokkelvormende onderbouwHoge sokkel, reikend tot ongeveer het midden van de toegang; meestal in hardsteen. van hardsteen. Geleding van de hoofdgevel (Beursplein) door middel van een drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) breed risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. verhoogd met een belvédère, idem in uiterst linkertravee (Auguste Ortsstraat). Bovenverdieping gegroepeerd in twee registersVensterstrook in een topgevel. aangegeven door verticaal oplopende vensternissen en oorspronkelijk belijnd met omlopende gevelbrede balkons aan tweede en vierde bouwlaag cf. afgezaagde consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief.. Rechthoekige bovenvensters in doorlopende riemomlijsting met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief. en geprofileerde dorpelOnderdorpel van een deur. ; gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. bij derde en vijfde bouwlaag Gevelbeëindiging door middel van een gekorniste kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). op klossenKraagstuk van een kroonlijst met verfijnd uitgesneden en/of gefreesd hangend element of drop.. DakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap. met deels bewaard gebogen frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Begane grond van geblokte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., met entresol, slechts verbouwd in uiterste traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van zijgevels; brede rondboogdeur in de rechtertravee (Paul Devauxstraat). Hoofdgevel voorheen nog gemarkeerd door een breed terras op gietijzerenHard, bros en niet smeedbaar ijzer; gegoten in herbruikbare mallen; meestal gebruikt voor de borstwering van balkons. zuilenCilindervormig steunpunt; vaak voorzien van basis en kapiteel. De kleine en/of dunne variant ervan wordt colonnet genoemd..
Monument Auguste Orts.
Door openbare inschrijving opgericht in 1888. Fontein naar ontwerp van architect Hendrik Beyaert, met natuurstenen waterbekken en waterspuwende leeuwenkop in sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel..
Centrale portieknis met Dorische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., sleutelSluitsteen van een opening; weerhoudt de gewelfstenen in een boog of gewelf. met wapens van Brussel en bekronend driehoekig frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. ; marmeren portretbuste van Auguste Orts (1814-1880), Stafhouder der Orde van advocaten, Schepen van Brussel, Minister van Staat enz. cf. biografisch opschrift, gesigneerd beeldhouwer Th. Vinçotte. Cantonnerende Ionische pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. onder liggende leeuwen en decoratieve panelen1. Dunne (houten) plaat, gevat in een omlijsting van stijlen en regels van deuren, lambriseringen en plafonds; - 2. Gevelversiering in de vorm van een in- (spiegel) of uitspringende (paneel) rechthoekige omlijsting. door decorateur Georges Houtstont.
Bronnen
Archieven
SAB/OW 946 (1884-1890).
Tijdschriften
L’Emulation, 1888, kol. 143-144.
L’heure bleue, pp. 72, 150, 157.
