Onderzoek en redactie
2014-2016
Bekijk de weerhouden gebouwenLange laan tussen Hoogte Honderdplein en Jean-Baptiste Vanpestraat. Het eerste stuk bevindt zich in de Hoogte Honderdwijk en loopt ten zuiden van het Dudenpark. Vervolgens daalt de laan in een bochtig tracé om, via een knik uit te monden aan de spoorwegbrug boven de J.-B. Vanpelaan, van de spoorlijn naar Linkebeek. Onder de talrijke verkeerswegen die er beginnen of doorkruist worden, vermelden we de Maarschalk Joffrelaan, de Domeinlaan en de Globelaan.
Het tracé van de Victor Rousseaulaan wordt grotendeels bepaald door het verloop van twee oude wegen, de Kerkestraet en de Kappellekenstraat, die in het begin van de twintigste eeuw werden samengebracht tot één nieuwe en belangrijke noord- zuidelijke verbindingsweg tussen het hoge en lage gedeelte van de gemeente Vorst.
Het eerste deel van de laan maakt deel uit van een stervormig stedenbouwkundig geheel waarin acht rechte straten naar het Hoogte Honderdplein reiken met de Sint-Augustinuskerk als centraal punt. Het ontwerpplan dateert van 1899 en behelst een vastgoedoperatie dat grotendeels tot stand kwam dankzij de Société Anonyme des Villas de Forest en zijn spilfiguur Alexandre Bertrand. Het project omhelst de nieuwe Sint-Augustinuswijk waarvan de kern het cirkelvormig plein vormt en de grenzen worden afgelijnd door het park van Vorst (noordzijde), de Alsembergse steenweg (oostzijde), de huidige Joseph Bensstraat (zuidzijde) en het Dudenpark en huidige Domeinlaan (westzijde). De gronden aangekocht door de Société Anonyme waren grotendeels afkomstig van het domein Zaman waaronder Zevenbunder en Galgeveld. De gemeente Vorst keurde het plan in 1901 goed en de definitieve rooilijnen werden bekrachtigd bij K.B. van 04.05.1901.
Het tweede deel van de laan vormt de zuidelijke grens van het Dudenpark. Dit tracé bestond reeds als de Kerkestraet en maakt deel uit van een aanlegplan uitgewerkt door de Belgische staat en de gemeente Vorst. Het werd vastgelegd volgens K.B. van 08.02.1912. Dit nieuw project heeft als doel de verbinding tussen de reeds bestaande parkenwijk (getekend door Victor Besme in 1875) en de nieuwe Sint-Augustinuswijk te verbeteren.
Naar voorbeeld van de bebouwing langs het park van Vorst, voorzag ze de bouw van villa’s met voortuinen langs de pare zijde terwijl de onpare zijde uitgaf op een reeds bestaande boszone van het park. De naamloze vennootschap bezat tal van terreinen langs deze twee eerste stukken van de Victor Rousseaulaan die ze verkocht en verkavelde.
Het laatste stuk van de Victor Rousseaulaan, dat zich op een steile helling bevindt, werd door de zusters van de abdij van Vorst in gebruik genomen voor wijnteelt. Zo verwijst de historische naam Wyngaerdveld, gelegen ten zuidwesten van het huidig Dudenpark, naar deze activiteit. Na de Franse Revolutie kwamen deze gronden in het bezit van de ridder Wyns de Raucourt, de industrieel Joseph-Emmaunuel Zaman en vervolgens de industrieel Vimenet.
De verlenging van de laan tot aan de doodlopende Kappellekensstraat, die ongeveer overeenkomt met het laatste stuk van de Victor Rousseaulaan, was pas mogelijk na onteigening van het Domaine Vimenet. Dit stuk tracé werd vastgelegd volgens K.B. van 20.03.1926. Ze voorzag tevens de verbreding en het rechttrekken van de Kappellekensstraat. Sinds 1938 werd de laan voorzien van een trolleybus waarbij het Sint-Denijnsplein verbonden werd met de Hoogte Honderdwijk en verder Sint-Gillis en het centrum van Brussel.
Het eerste stuk van de straat werd oorspronkelijk Kleine Prinslaan genoemd. Kort na 1930 werd deze gewijzigd naar Victor Rousseaulaan wat verwijst naar de gelijknamige beeldhouwer (Feluy, 1865 – Vorst, 1954) die in Vorst woonde.
De bebouwing in het eerste straatgedeelte (van nr. 1 tot en met 62) dateert vanaf 1913/1914 en het interbellum. Ze bestaan hoofdzakelijk uit bescheiden opbrengstwoningen in een (laat-)eclectische stijl of art deco. Nr. 18 en 20 werden beiden gebouwd in 1914 en bestaan uit eclectische gebouwen met het gebruik van erkers, balkons en getoogde of rondboogvormige muuropeningen, (nr. 20 n.o.v. architect Fernand Stiernet). De woning op nr. 16 n.o.v. architect Léonard Homez uit 1924 vertoont invloeden uit de art deco. De muurdammen bestaan uit pilasters en lopen trapsgewijs over naar de muuropeningen. De hoofdtravee wordt bekroond door een puntgevel met pseudo-vakwerk. Ook het nr. 28 valt op door zijn art deco-inslag. Oorspronkelijk hadden de voordeur met luifel en impostvenster, het vensterschrijnwerk en de kroonlijst met modillons dezelfde groengekleurde afwerking. Enkele woningen werden gebouwd in een opmerkelijke modernistische stijl. Dit zijn het appartementsgebouw n.o.v. architecten Léon en Paul Hamesse uit 1932 (zie nr. 53) en het geheel n.o.v. architect Charles Colassin uit 1934 (zie nr. 36 tot 42). Ook de opbrengstwoning op nr. 51 n.o.v. architect C. Van Lierde uit 1932 getuigt van een modernistische invloed: ze heeft een bakstenen gevel met strakke voegen en een breed entablement boven de vensters van de tweede verdieping. Het oorspronkelijk schrijnwerk bestond uit ladderramen.
Befaamde architecten in de Hoogte Honderdwijk die ook in dit straatdeel van de Victor Rousseaulaan één of meerdere huizen oprichtten zijn Gaston Ide (zie nr. 35, 37 en 41), Léon Janlet (zie nr. 17), F. Van Meulecom (zie nr. 11, 32 en 33), Fernand Stiernet en Isidore Henrotay (zie nr. 24). Nr. 29 werd in 1924 gebouwd n.o.v. Gaston Ide en toont uit een verzorgd, eclectisch gebouw met rondboogvormige muuropeningen en een frontongevel in mansardedak.
Op nr. 46-48 bevindt zich het Sint-Ursulainstituut gesticht door de gelijknamige zusters en met sponsoring van Alexandre Bertrand, grootgrondbezitter en . Het modern schoolgebouw dateert van 1956 en werd opgericht door architect Willy Reyns. Het schoolcomplex loopt door tot aan de Wapenrustinglaan nr. 37-39 waar zich het oorspronkelijk kloostergebouw, opgericht in 1904 door Camille Damman bevindt.
De huisnummers 66 t.e.m. 98 vormen een homogene huizenrij van burgerwoningen. Deze woningen bevinden zich tegenover het park en worden voorzien van een voortuintje afgesloten door een haag of ijzeren hekwerk. Nr. 80-82 en 84 n.o.v. architect Bonduelle in 1929 en 1930. De woning nr. 88 met art deco inslag in het ijzerwerk en de muuropeningen n.o.v. architect Favaux (?) uit 1938. Nr. 98 heeft veeleer een modernistische stijl en werd in 1935 gebouwd n.o.v. architect Henri De Saedeleer.
De overige gebouwen die uitgeven op het Dudenpark bestaan uit hogere appartementsgebouwen van minstens 6 bouwlagen. Zo liet de bouwondernemer Frans Werth de gebouwenrij op nr. 124 (zie dit nr.), 128 en 130-132 bouwen n.o.v. architect F. Van Gouthem in 1955-1959.
Voorbij het Dudenpark, grenst de Victor Rousseaulaan aan het voormalige Wijngaerdveld. Rond 1830 bouwde architect M. Janlet een neoclassicistisch landhuis in dit uitgestrekt domein. Tussen 1933 en 1938 – periode waarin het nieuwe gemeentehuis n.o.v. arch. J.-B. Dewin werd gebouwd – werd het landhuis in gebruik genomen als gemeentehuis van Vorst. Nadien werd het in beslag genomen door de bezetter. In 1948 werd het afgebroken om plaats te maken voor een nieuw Centre de Santé. Dit complex bestond uit een openluchtschool en grote ruimtes voor sport en spel. Vandaag bevindt de Arc-en-Ciel school (nr. 40) zich op deze locatie zowel als de tennisclub Forest Domaine (met hoofdingang langs de Domeinlaan nr. 150-152). Het enige overblijfsel van het landhuis zijn de twee grote witstenen pilasters bekroond door grote vazen die werden geplaatst aan de oostelijke ingangspoort van het Dudenpark (in de Victor Rousseaulaan). De bebouwing in dit stuk van de laan dateert hoofdzakelijk van de jaren 1950. Zo citeren we de modernistische woning op nr. 183 n.o.v. van architect Gui Rousseau uit 1950. Enkele gebouwen dateren nog van rond de eeuwwisseling naar 1900. Zo werden de twee classicistische woningen op nr. 211 en 213 gebouwd door architect Victor Demoor (1905). Op nr. 181 bevond zich een café. Het geheel gevormd door kleine, eenvoudige woningen van nr. 286 t.e.m. 298-300 behoort tevens tot deze oudste bouwperiode. Hiervan werd nr. 298-300 in gebruik genomen als estaminet.
Bronnen
Archieven
GAV/OW dossier 45, AR 08-02-1912.
GAV/DS 16: 8406 (1924); 18: 6586 (1914), 8592 (1925); 20: 6474 (1914); 28: 9920 (1928); 29: 8097 (1924), 13713 (1938), 46-48, 5587 (1911), 10911 (1930), 16779 (1956); 51: 11678 (1932), 23108 (2004); 105-107: 18153 (1960), 23543 (2005); 181: 7410 (1922), 11227 (1931), 20094 (1976); 183: 15662 (1951); 211: 3827 (1905), 13200 (1936), 14999 (1948); 213: 3827 (1905), 21718 (1994); 80-82: 10681 (1929), 14694 (1946); 84: 10980 (1930); 88: 11098 (1931), 11748 (1932), 14813 (1947), 23127 (2004); 94-96: 12055 (1933), 14230 (1942), 16763 (1955), 18083 (1961); 98: 12764 (1935), 14172 (1938), 25892 (2014); 128: 17038 (1957), 17173 (?); 130-132: 17328 (1959), 24497 (2009); 200: 18884 (1962), 20707 (?), 22439 (1999); 298-300: 3748 (1905), 10500 (1929), 21883 (1996).
Geschied-en patrimoniumkring van Vorst, ‘Rues Quartiers Avenues de Forest: Avenue Victor Rousseau.
Publicaties en studies
CABUY, Y., DEMETER, S., LEUXE, F., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel, 4, Vorst, MRBC – MRAH, Brussel, 1993.
DUBREUCQ, J., Forest en cartes postales anciennes. Vorst in oude prentkaarten, Europese bibliotheek, Zaltbommel, 5 ed., 1981, 37-38.
FRANCIS, J., La chanson des rues de Forest, Louis Musin éditeur, 1976, pp. 93-97.
PIRLOT, A.-M., De Hoogte Honderdwijk, GOB, Brussel 2014 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis, 53).
VERNIERS, L., Histoire de Forest les Bruxelles, Brussel, A. De Boeck, 1949, pp. 22, 194-195, 316-318.
VOKAER, J.P.,Par les rues de Forest. Etude sur la toponymie locale, Brussel, 1954, pp. 79-80.
Tijdschriften
«Nouveaux bâtiments d’une école de jeunes filles. Architecte S.C.A.B. G.W. Reyns», <i> Habitat habitations</i>, 18, 11-12, 1958, pp. 122-124.