Inventaris(sen)
- Inventaris van koloniale sporen (DPC-DCE 2024-2025)
Onderzoek en redactie
2013-2015
De Generaal Thysstraat verbindt de Kroonlaan met de Arnaud Fraiteurlaan volgens een rechtlijnig tracé.
De straat werd geopend bij K.B. van 10.03.1928 volgens het plan voor de Création d’une voie publique entre l’avenue de la Couronne et l’avenue Maréchal Pétain (de huidige Arnaud Fraiteurlaan).
Deze straat werd vernoemd naar generaal Albert Thys (Dalhem, 1849 – Bruxelles, 1915). Albert Thys trad in 1876 in dienst van Koning Leopold II als secretaris belast met koloniale zaken. Twee jaar later, in 1878, werd hij assistent van Maximilien Strauch, secretaris-generaal van de Association Internationale Africaine (AIA), een organisatie die in 1876 door Leopold II was opgericht met humanitaire ambities, maar die zich al snel richtte op winstgevende doelstellingen in Afrika. Thys speelde een centrale rol in de organisatie van de eerste expedities die leidden tot de oprichting van de onafhankelijke Congostaat. In 1883 werd hij benoemd tot officier in het gevolg van de koning, wat zijn banden met Leopold II versterkte.
Naast zijn activiteiten in Congo, onderscheidde Thys zich als een invloedrijke propagandist onder de Belgische bevolking en financiële kringen, die aanvankelijk onwelwillend stonden tegenover de koloniale ambities van de koning. Hij werd een van de belangrijkste architecten van de economische uitbuiting van de onafhankelijke Congostaat. Hij richtte verschillende koloniale bedrijven op, waaronder de Compagnie du Congo pour le Commerce et l'Industrie en de Compagnie du Chemin de fer du Congo. Hij was de drijvende kracht achter de spoorlijn Matadi-Léopoldville, die tussen 1890 en 1898 werd aangelegd. Deze infrastructuur, die essentieel was voor de economische ontwikkeling van Congo, vereiste eerst de onteigening van de lokale bevolking en vervolgens hun uitbuiting onder bijzonder onmenselijke arbeidsomstandigheden, wat de dood van honderden arbeiders tot gevolg had (1800 Afrikaanse arbeiders en 132 Europeanen, volgens een inscriptie die te zien is in het centrale treinstation van Kinshasa). Thys maakte ook gebruik van “gerekruteerde” arbeiders uit Barbados en China om het personeelsbestand aan te vullen.
Terug in België zette Albert Thys zijn engagement voort door in 1890 de Cercle Africain mede op te richten. Vanaf 1899 wijdde hij zich aan de ontwikkeling van koloniale bedrijven en leidde hij ze op hoog niveau. In datzelfde jaar hielp hij bij de oprichting van de Banque d'Outremer, waar hij directeur en vervolgens voorzitter was. In 1912 richtte hij de Union Coloniale Belge [Belgische Koloniale Unie] op, waarin verschillende koloniale kringen verenigd waren (zie Stassartstraat 34). In 1926 werd in het Jubelpark een monument opgericht ter ere van Albert Thys (zie monument voor generaal Thys).
Tijdens het interbellum was de wens om het koloniale project te promoten bijzonder groot. De koloniale toponymie maakte deel uit van de propaganda voor de kolonisatie van Congo.
De straat werd overwegend tijdens de jaren 1930 bebouwd met huizen en kleine appartementsgebouwen in art-decostijl, zoals het geheel van vijf gebouwen n.o.v. architect Louis Billen op nr. 17, 19, 21, 26 en 28 (1935). De nog onbebouwde percelen, hoofdzakelijk aan pare zijde, werden tijdens de jaren 1940 en 1950 bebouwd met imposantere gebouwen, zoals nr. 20 (1949) en 22 (1947), identiek (n.o.v. architect R. Gilliard).
Bronnen
Archieven
GAE/OW Historique des rues (1925).
GAE/OW 147.
GAE/DS 17, 19, 21, 26, 28: 147-26-28/147-17-19-21; 20: 147-20; 22: 147-22.
Publicaties en studies
Ixelles, Ensembles urbanistiques et architecturaux remarquables, ERU, Brussel, 1990, pp. 121-123.
BUELENS, F., Congo 1885-1960. Een financieel-economische geschiedenis, Berchem, EPO, 2007.
GODDEERIS, I., LAURO, A., VANTHEMSCHE, G., (red.), Koloniaal Congo. Een geschiedenis in vragen, Antwerpen, Polis, 2020.
VANTHEMSCHE, G., La Belgique et le Congo. L’impact de la colonie sur la métropole 1885-1980, Brussel, Le Cri, 2010 (Nouvelle histoire de Belgique, 4).
Tijdschriften
HAINAUT, M., “Une rue d’Ixelles porte leur nom”, Mémoire d’Ixelles, 29, 1988, p. 40.
Websites
Biographie Coloniale Belge, 1955