Onderzoek en redactie

2012-2013

 

Bekijk de weerhouden gebouwenDe Jeruzalemstraat verbindt de Haachtsesteenweg met de Louis Bertrandlaan volgens een onregelmatig tracé doorbroken door de Ernest Laudestraat en het Houffalizeplein. De Teniersstraat mondt erop uit.

Jerusalemstraat vanop het huidige Houffalizeplein richting Haachtsesteenweg (VERREYDT, L., [i]Schaerbeek d'hier et d'aujourd'hui[/i], Brussel, 2011, p. 10).

De straat komt al voor op een plan getekend door Jacob van Deventer tussen 1550 en 1565, en ze vormde een van de verkeerswegen van het oude dorp Schaarbeek. Oorspronkelijk liep haar tracé, vijf tot zes meter breed, van de Kleine Bosstraat, thans verdwenen, tot de Wijnheuvelenstraat. Het eerst deel van de straat liep aanvankelijk langs de Maalbeek, die later werd overwelfd volgens een plan opgesteld in 1859 door inspecteur der wegen Victor Besme. Het K.B. van 17.12.1874 verordende een nieuwe rooilijn voor het tweede deel van de weg, beginnend bij de site van het slachthuis dat in 1865 was gebouwd op de plaats van het huidige Neptunium-zwembad (zie nr. 52-58). Dit plan moest het uitbreidingspotentieel van het slachthuis vergroten en van de Jeruzalemstraat een belangrijke verkeersader maken. De geplande aanpassing gebeurde echter pas toen het eerste deel van de straat werd rechtgetrokken krachtens een beslissing van de gemeenteraad van 20.03.1900. De nieuwe rooilijn volgde deels het tracé van de bestaande bebouwing. In de tweede helft van de jaren 1900, ten slotte, moest de straat haar zuidelijke uiteinde afstaan aan het grote plantsoen van de Louis Bertrandlaan.

Net als het Josaphatpark, was de naam van de straat gebaseerd op een volkslegende als zou de vallei van de Roodebeek vergelijkbaar zijn met de Josaphatvallei in Israël. Daarnaast bevond er zich vanaf 1671 een herberg op de hoek van de straat en de Haachtsesteenweg, Herberghe Jerusalem genaamd. Tot in 1964 bleef op die plek een taverne met de naam “À Jérusalem” bestaan.

Jerusalemstraat 27-29, langsdoorsnede en opstand, GAS/OW.

De straat, die lange tijd landelijk bleef, was afgeboord met boerderijen, grote eigendommen, beken en zelfs, langs de huidige pare zijde, brede vijvers. Er bevonden zich ook werkplaatsen, hangars en bescheiden woningen, waarvan nr. 45 overblijft (vóór 1865). Begin 20e eeuw moesten de meeste van die gebouwen geleidelijk wijken voor een burgerlijke residentiële bebouwing. Die vond plaats tussen 1907 en 1913, vooral aan onpare zijde. Vermelden we onder de gebouwen uit die tijd nr. 27-29, ontworpen door architect Gustave Strauven in 1907 en versierd met sgraffiti. De overzijde wordt ingenomen door talrijke moderne gebouwen, vooral supermarkten. Vermelden we nr. 34, een gebouw met invloed van de pakketbootstijl, met commerciële benedenverdieping en werktuigatelier (n.o.v. architect G. Bonvalet, 1937).

Bronnen

Archieven
GAS/DS 27-29: 152-29; 34: 152-34.
GAS/OW Infrastructuur 226.
GAS/Bulletin communal de Schaerbeek, 1873, pp. 241-242; 1900, pp. 223-224.

Publicaties en studies
CULOT, M. [o.l.v.], Schaerbeek. Inventaire visuel de l'architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1984, fiche 140.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 16. Schaarbeek, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 2006, pp. 67-69 en 123.
VERREYDT, L., Schaerbeek d'hier et d'aujourd'hui, Brussel, 2011, p. 10.

Kaarten / plannen
DE DEVENTER, J., Plan de Schaerbeek et de Saint-Josse-ten-Noode, 1550-1565.
VANDERMAELEN, Ph., Plan parcellaire de la commune de Schaerbeek avec les mutations jusqu'en 1836.
BESME, V., Voûtement et élargissement du Maelbeek, 1859 (GAS/OW).
HOUSSA, O., Quartier de Jérusalem, 1er Projet, 1898 (GAS/OW).