Vergotesquare

 

Bekijk de weerhouden gebouwenDe Vergotesquare ligt op grondgebied Sint-Lambrechts-Woluwe (nr. 1 tot 23-25-25a en 4 tot 14) en Schaarbeek (nr. 16 tot 38 en 27 tot 51) en verbindt de Brand Whitlocklaan met de Auguste Reyerslaan. De Frédéric Pelletierstraat en de Vergotestraat, alsook de Generaal Lartiguelaan en de Herbert Hooverlaan, beginnen er.

De Vergotesquare behoorde tot de Grande Voirie en was een van de schakels in de grote kroon van ringlanen die inspecteur der wegen Victor Besme in zijn Plan d'ensemble pour l'extension et l'embellissement de l'Agglomération bruxelloise in 1866 voorstelde. Het tracé werd echter pas veel later vastgelegd, bij K.B. van 24.04.1900, gewijzigd door dat van 18.09.1908.

De Vergotesquare heeft de vorm van een elliptische kom. Hij ligt op een natuurlijke verhoging van het voormalige bos van Linthout, waarvan het middengedeelte werd uitgegraven voor de verkeerswegen. De niveauverschillen zijn weggewerkt door een park gelegen tussen twee hellingen die leiden naar de zijwegen, die nog op het oorspronkelijke niveau liggen. De square is beplant met oude bomen (esdoorns, gewone acacia's, beuken, enz.), waarvan er zeventien als opmerkelijk zijn geïnventariseerd. Eind jaren 1960 verloor de square zijn allure van promenade door de omvorming van de lanen in een stadssnelweg met zes rijstroken. Er werd toen ook een ondergrondse voetgangersdoorgang gebouwd om de twee delen met elkaar te verbinden.

De naam Vergotesquare werd aangenomen tijdens de gemeenteraadszitting van Schaarbeek van 26.02.1909. Deze square, net als de gelijknamige straat, is een eerbetoon aan Auguste Vergote (Roeselare, 1818 – Brussel, 1906), gouverneur van Brabant tussen 1885 en 1906, die tijdens de jaren 1860 een landhuis langs de Linthoutstraat liet bouwen.


De strenge stedenbouwkundige voorschriften bepaalden een zone non aedificandi van 9,50 meter, met de mogelijkheid tot grote uitsprongen (voorbouw van 2,50 meter breed, terrassen van 2 meter hoog en 3 meter breed). De hoofdzakelijk residentiële bebouwing vermengt burgerhuizen, herenhuizen en appartementsgebouwen. Deze gebouwen werden overwegend tussen 1907 en 1930 gebouwd en vertonen diverse gevelstijlen, gaande van het eclecticisme tot de art deco over verwijzingen naar de art nouveau en de Beaux-Artsstijl.

De square wordt overheerst door de aanwezigheid van werken van enkele toonaangevende architecten, zoals de tandem Constant Bosmans en Henri Vandeveld, die vier aan elkaar palende huizen ontwierpen (zie nr. 27 tot 33) of ingenieur-architect Alfred Nyst, waarvan twee gebouwen als monument zijn beschermd (zie nr. 16 en 45).

Aan de pare zijde, langs de laan, staat het Gedenkteken voor de Gesneuvelden van de Genie, een werk met een klassieke zuiverheid van beeldhouwer Charles Samuel. Architect Joseph Van Neck ontwierp er de hardstenen sokkel van. Dit monument, dat op 02.12.1928 werd ingehuldigd, stond tot in 1957 op het IJzerplein.