Typologie(ën)
kasteel
Ontwerper(s)
Auguste PAYEN – architect – 1788
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Neoclassicisme
neopalladiaanse stijl
Inventaris(sen)
- Het monumentale erfgoed van België. Laken - Koninklijk Domein (DPC - DCE)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem) en integriteit (idem + kwaliteit van uitvoering).
- Esthetisch Het onroerend goed heeft een esthetische waarde als het de waarnemer zintuigelijk prikkelt op een positieve manier (‘ervaring van schoonheid). Historisch gezien werd deze waarde aangewend om waardevolle natuurlijke of semi-natuurlijke gebieden aan te duiden, maar het kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Automatisch dringt een afweging met andere waarden zich op, de artistieke in de eerste plaats, maar ook de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen), en dienen koppelingen naar selectiecriteria worden gemaakt: representativiteit, ensemblewaarde en contextuele waarde. Criteria die met andere (met name artistieke) criteria moeten worden gecombineerd.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente, of als bijzonder belangrijke ouderdom en zeldzame ontwikkeling voor een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; enz.), of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale boulevards of in de Leopoldswijk), of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur - met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (b.v. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte), of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (b.v. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, Congreskolom), of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken).
- Landschappelijk Een landschap is een gebied, zoals waargenomen door de mens, waarvan het karakter het resultaat is van ondernomen actie en interactie van natuurlijke en/of menselijke factoren. Het is een schaalbegrip bestaande uit verschillende (erfgoed)componenten, die elk, al of niet hun intrinsieke waarde hebben, maar alles samen tot een groter meerwaardegeheel verheffen én dat dit ook zo word gepercipieerd vanop een bepaalde afstand. Wijde stadspanorama’s zijn het landschap bij uitstek, denken we bijvoorbeeld het zicht over de benedenstad van Brussel vanop het Koningsplein, maar ook op kleinere schaal kunnen dergelijke uit verschillende samengestelde componenten landschappen voorkomen.
Onderzoek en redactie
2021
id
Urban : 39525
Beschrijving
Geschiedenis
Kasteel Belvédère, dat is opgetrokken in een sober classicisme, werd in 1788 gebouwd voor rekening van Edouard de Walckiers de Gammerages (1758-1837), een Brussels zakenman en bankier die in 1784 was aangesteld tot adviseur-hoofdontvanger der Financiën van de Oostenrijkse Nederlanden. P.J.Goetghebuer schrijft de plannen toe aan architect Auguste Payen senior (Choix des monuments, édifices et maisons les plus remarquables du royaume des Pays-Bas, par P. J. Goetghebuer, architecte, l’un des directeurs de la Société royale des Beaux-Arts et de la Littérature à Gand, Gent, 1827). Het kasteel bestaat uit een vrijstaande villa van één bouwlaag geïnspireerd op Villa Capra nabij Vicenza (1566-1571) van architect Andrea Palladio.
Tijdens de Brabantse Omwenteling werd Edouard de Walckiers lid van het geheime genootschap Pro aris et focis en financierde hij de vonckisten. In 1790 week hij naar Frankrijk uit, waar hij geruïneerd stierf. Zijn erfgenamen verkochten zijn Lakense woning aan Jean-Baptiste Cartinel. Bij diens dood in 1854 werd het goed aangekocht door François-Philippe de Haussy, een Henegouws advocaat en zakenman en de eerste gouverneur van de Nationale Bank van België. Hij vergrootte de villa en voegde er bijgebouwen aan toe, evenals het uitzichtterras dat de villa haar huidige naam geeft.
De villa werd naderhand aangekocht door koning Leopold II aan het prille begin van zijn bewind, op 29.10.1867.
Beschrijving
Villa met palladiaanse invloed. Vierkante plattegrond rond een overdekte ronde zaal. Gebruikmakend van het niveauverschil van het terrein ontwierp de architect een hoofdgevel van twee bouwlagen en een gevel aan de tuin van één bouwlaag. Achthoekig volume bekroond door een koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. met uitzichtterras, ter vervanging van de oorspronkelijke achthoekige daklantaarn.
Aan tuinzijde, gevel van één bouwlaag met een loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw. met vier Korinthische zuilen. In de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., ingang onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft., geflankeerd door eveneens rondbogige nissen. Boven de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., terras afgesloten door een borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met balusters en stenen postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. Aan weerszijden van de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., gevels opengewerkt met een rechthoekig vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en met een borstwering met balustersVaasvormige spijl van een borstwering..
Hoofdgevel van twee bouwlagen en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening., de centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met de ingang.
Aan weerszijden van de eigenlijke villa, bijgebouwen verlicht door rechthoekige vensters, toegevoegd midden 19e eeuw.
Kasteel Belvédère, dat is opgetrokken in een sober classicisme, werd in 1788 gebouwd voor rekening van Edouard de Walckiers de Gammerages (1758-1837), een Brussels zakenman en bankier die in 1784 was aangesteld tot adviseur-hoofdontvanger der Financiën van de Oostenrijkse Nederlanden. P.J.Goetghebuer schrijft de plannen toe aan architect Auguste Payen senior (Choix des monuments, édifices et maisons les plus remarquables du royaume des Pays-Bas, par P. J. Goetghebuer, architecte, l’un des directeurs de la Société royale des Beaux-Arts et de la Littérature à Gand, Gent, 1827). Het kasteel bestaat uit een vrijstaande villa van één bouwlaag geïnspireerd op Villa Capra nabij Vicenza (1566-1571) van architect Andrea Palladio.
Tijdens de Brabantse Omwenteling werd Edouard de Walckiers lid van het geheime genootschap Pro aris et focis en financierde hij de vonckisten. In 1790 week hij naar Frankrijk uit, waar hij geruïneerd stierf. Zijn erfgenamen verkochten zijn Lakense woning aan Jean-Baptiste Cartinel. Bij diens dood in 1854 werd het goed aangekocht door François-Philippe de Haussy, een Henegouws advocaat en zakenman en de eerste gouverneur van de Nationale Bank van België. Hij vergrootte de villa en voegde er bijgebouwen aan toe, evenals het uitzichtterras dat de villa haar huidige naam geeft.
De villa werd naderhand aangekocht door koning Leopold II aan het prille begin van zijn bewind, op 29.10.1867.
Beschrijving
Villa met palladiaanse invloed. Vierkante plattegrond rond een overdekte ronde zaal. Gebruikmakend van het niveauverschil van het terrein ontwierp de architect een hoofdgevel van twee bouwlagen en een gevel aan de tuin van één bouwlaag. Achthoekig volume bekroond door een koepelBolvormig gewelf op cirkelvormige, elliptische, vierkante of veelhoekige basis. met uitzichtterras, ter vervanging van de oorspronkelijke achthoekige daklantaarn.
Aan tuinzijde, gevel van één bouwlaag met een loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw. met vier Korinthische zuilen. In de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., ingang onder rondboogBoog waarvan de kromming een halve cirkel beschrijft., geflankeerd door eveneens rondbogige nissen. Boven de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., terras afgesloten door een borstwering1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met balusters en stenen postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering.. Aan weerszijden van de loggiaOverdekte, halfopen ruimte; schaduwrijke inham in de gevel van een gebouw., gevels opengewerkt met een rechthoekig vensterLicht- en/of luchtopening in een muur. onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. en met een borstwering met balustersVaasvormige spijl van een borstwering..
Hoofdgevel van twee bouwlagen en vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...). Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur.. Drie centrale traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening., de centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met de ingang.
Aan weerszijden van de eigenlijke villa, bijgebouwen verlicht door rechthoekige vensters, toegevoegd midden 19e eeuw.
Bronnen
Publicaties en studies
Demey, Th.,
Het koninklijk domein van Laken, Ministerie
van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 2004 (verz. Brussel, Stad van
Kunst en Geschiedenis, 37).
Demey, Th., Léopold II (1865-1909), La marque royale sur Bruxelles, Badeaux,
2009, Brussel, pp. 394-396.
Dhondt, L., Hubert, J.-C., Vachaudez, Ch., et al., 18de-eeuwse
architectuur in België : laatbarok, rococo, neoclassicisme, Racine, Brussel,
1998, pp. 156, 157.
Guillaume, A., Meganck, M., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel: 24 Brussel
– Laken, Brussels
Hoofdstedelijk Gewest, Brussel, 2012.
Mihail, B., De kastelen (verz. Brussel, Stad van
Kunst en Geschiedenis, 59), Brussel, 2020, pp. 18, 19.
