Typologie(ën)

fabriek

Ontwerper(s)

INCONNU - ONBEKEND1880-1897

A. FROIDARTarchitect1959

P. VAN EYCKarchitect1959

Stijlen

Eclectisme
naoorlogs modernisme

Inventaris(sen)

  • Inventaris van het Industrieel Erfgoed (La Fonderie - 1993-1994)
  • Actualisatie van het inventarisatieproject van het Bouwkundig Erfgoed (DMS-DML - 1995-1998)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
  • Het monumentale erfgoed van België. Anderlecht-Kuregem (Archistory - 2017-2019)
  • Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed 1939-1999 (ULB)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Historisch
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016, 2019

id

Urban : 36300
lees meer

Beschrijving

Complex in eclectische stijl, tussen 1880 en 1897 ontworpen voor een fabrikant van vlechtwerkDecoratieve stilering van gevlochten werk, in het bijzonder van banden, koorden,… en linten.

Geschiedenis

In 1880 vestigde de firma Henri Torley & Co zich op nr. 126-126b, een terrein dat achteraan werd begrensd door de afleiding van de Zenne.
Aan de straatkant werd een gebouw van vier traveeën en drie bouwlagen met inrijpoort gevestigd (nr. 126), bestemd voor kantoren en magazijnen, rechts geflankeerd door een binnenplaats. Achter het gebouw bevond zich een lang volume bestemd voor het weven, gevolgd door een machinezaal en het ketelhuis. Aan de achterzijde van de binnenplaats, tegen de rechter gemene muur, kwam een gebouw voor het op- en afspoelen, zengen, repareren en verven . In 1888 werd op het rechterdeel van terrein, aan de straatkant, een tweede gebouw naar identiek model ontworpen, met drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) en drie bouwlagen (nr. 126a).

In 1891 strekte de onderneming zich in L-vorm uit tot aan de Brogniezstraat, waar ze in dat jaar een fabrieksgebouw liet optrekken met drie bouwlagen onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., loodrecht op de straat (het huidige nr. 172a), vergezeld van een omheiningsmuur. Rechts daarvan werd in 1897 een tweede gebouw ontworpen (het huidige nr. 172b), met een brede gevel en een zadeldak evenwijdig aan de straat. In datzelfde jaar breidde de fabriek nog verder naar rechts in de Onderwijsstraat uit, met twee magazijnen aan de straatkant die eenzelfde symmetrische gevel van zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) deelden (nr. 126b). De centrale inrijpoort leidde naar een gebouw in de linker achterhoek, bestemd voor stallingen en een koetshuis. In 1900 werd nr. 124 ontworpen, een volume met vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) gebruikt als magazijn.

In 1905 werd in Kuregem een tweede fabriek gebouwd, ten zuiden van de toekomstige Tweestationsstraat (zie nr. 82). Toch bleef de onderneming de site aan de Onderwijsstraat exploiteren, tot omstreeks 1928, toen op de andere site een nieuw gebouw werd ontworpen. Vóór 1930 werd nr. 126b Onderwijsstraat links uitgebreid met een achtervleugel van drie bouwlagen onder plat dak. In 1959 werden de eerste drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) van het gebouw loodrecht op de Brogniezstraat vervangen door een modernistisch gebouw dat de hele breedte van het perceel innam (n.o.v. architecten A. Froidart en P. Van Eyck). Nr. 172b werd herhaaldelijk verbouwd. Rond 2000 werd het geheel aan de Onderwijsstraat grondig gerenoveerd, waarbij een deel van de achtergebouwen werd verwijderd.

Beschrijving

Aan de Onderwijsstraat, gebouwen van drie bouwlagen onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken..
Gevels in zichtbare baksteen, die uit 1880 en 1888 misschien oorspronkelijk al bepleisterdMuur of plafond bedekt met een laag mortel op basis van een mengsel van kalk, gips of cement en zand, met of zonder andere fijne toeslagmaterialen., met hardstenen elementen. Benedenverdiepingen belijnd door een doorlopende band, met muuropeningen onder stenen latei. Muuropeningen op de verdiepingen onder I-balkIJzeren latei met I-profiel. op nr.124 en 126b, getoogd op nr. 126-126a, met borstwering met orenUitstekend deel van sommige bouwelementen of -constructies, meestal louter decoratief.. Hoofdgestellen versierd met een friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). van panelen en stervormige sierdeksels. Getraliede venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. op de benedenverdieping, Kroonlijsten vervangen, dakkapellen van recente datum op nr. 124 en 126-126a. Alle schrijnwerkVerzameling van al het (niet-constructief) houten materiaal zoals deuren, vensterkozijnen, erkeronderdelen, kroonlijst, …; bij uitbreiding ook materiaal in aluminium, PVC, ...  is vervangen.
Op nr. 124, vijf traveeën, de eerste met een toegangsdeur.
Op nr. 126-126a, vier traveeën links (1880), de laatste met inrijpoort met traliewerk met volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer. in art-nouveaustijl, drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) rechts (1888), de eerste met toegangsdeur.
Op nr. 126b, gevel thans beschilderd. Zeven traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), de centrale met inrijpoort, de laatste met de toegangsdeur.

Achter nr. 126-126a, tegen de rechter gemene muur, twee volumes loodrecht op de straat, onder zadeldak, het eerste misschien een werkplaats in 1883, het tweede een werkplaats die wellicht tot 1880 teruggaat, in 1893 met anderhalve bouwlaag verhoogd. Achter nr. 126b, oorspronkelijke stalling-koetshuis.

Bronnen

Archieven
GAA/DS7274 (22.12.1897); 124: 8076 (27.04.1900); 126: 1875 (18.03.1880), 2818 (29.08.1883), 5469 (27.05.1893); 126a:3943 (07.04.1888); 126b:7218 (10.11.1897); Brogniezstraat 172a:4846 (22.08.1891), 39106 (13.01.1959); Brogniezstraat 172b:7217 (10.11.1897), 44389 (07.05.1973).

Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie
, “Instruction (rue de l’)”, 1928.